آکرومگالی چیست؟

تدبیر24: مرکز تحقیقات غدد، پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، آکرومگالی یک بیماری مهم و ناشایعی است که به علت ترشح بیش ازحد هورمون رشد در خون ایجاد می شود. هورمون رشد توسط غده هیپوفیز که در قاعده مغز قرار دارد به داخل جریان خون ترشح می شود.

گردش خون، هورمون رشد را به سایر قسمت های بدن منتقل می کند. در کودکان این هورمون باعث تحریک رشد و نمو می شود و در بزرگسالان بر تعادل انرژی بدن، قوای عضلانی و سلامت استخوان ها مؤثر است.

ترشح بیش ازحد هورمون رشد در کودکان منجر به بیماری «ژیگانتیسم» می شود که این بیماری بسیار نادر است. آکرومگالی در بزرگسالان، به طور عمده در مردان و زنان میانسال رخ می دهد.

سالانه سه مورد جدید از آکرومگالی به ازای هر 1 میلیون نفر جمعیت بروز می کند.

***عامل ایجاد آکرومگالی چیست

آکرومگالی معمولاً به علت یک توده غیر سرطانی در غده هیپوفیز، که آدنوم هیپوفیز نامیده می شود ایجاد می شود. این تومور میزان زیادی هورمون رشد تولید می کند.

***علائم و نشانه های آکرومگالی چیست

بیمار مبتلابه آکرومگالی معمولاً دارای دست ها و پاهای بزرگی است. در بسیاری از موارد یکی از اولین علائم بیماری تنگ شدن انگشتر و تغییر سایز کفش بیمار است.

لب های ضخیم فک و پیشانی جلوآمده افزایش فواصل بین دندان ها و افزایش تعریق از علائم دیگری است.

این تومور همچنین می تواند به بافت هیپوفیز آسیب وارد کند و باعث ایجاد علائم کمبود سایر هورمون های هیپوفیز در بدن شود. درنهایت، گروهی از علائم مانند: سردرد و تهوع ناشی از حجم تومور و تأثیر آن بر بافت های مغزی مجاور ایجاد می شوند.

***چگونه آکرومگالی تشخیص داده می شود

درصورتی که آکرومگالی به عنوان تشخیص احتمالی در نظر گرفته شود، پزشک شما یک آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون رشد درخواست خواهد کرد.

در این آزمایش که تست تحمل گلوکز نامیده می شود، سطح هورمون رشد خون پس از نوشیدن میزان معینی از قند محلول توسط بیمار اندازه گیری می شود.

به طور طبیعی خوردن قند باعث می شود که غده هیپوفیز تولید هورمون رشد را متوقف کند و درنتیجه مقدار آن کاهش یابد؛ اما یک تومور ترشح کننده هورمون رشد، تولید هورمون را متوقف نمی کند، بنابراین سطح هورمون رشد در خون ثابت می ماند. درصورتی که در این آزمایش میزان هورمون رشد بالاتر از حد طبیعی باشد، اقدام بعدی انجام یک اسکن (MRI هیپوفیز) خواهد بود.

***آکرومگالی چگونه درمان می شود

هدف اصلی کاهش سطح هورمون رشد به مقدار طبیعی است؛ ابزار درمان ممکن است عمل جراحی، پرتودرمانی هیپوفیز، داروها و یا ترکیبی از این سه باشد.

درصورتی که علت آکرومگالی تومور هیپوفیز باشد قدم اول درمان، جراحی برای برداشتن تومور است. در برخی از موارد برداشتن تومور مشکل است و معمولاً درمان کمکی برای طبیعی شدن مقدار هورمون ها ضروری است.

درصورتی که هورمون رشد بیمار بعد از عمل جراحی طبیعی نشد و یا امکان عمل جراحی در مورد بیمار وجود نداشت، از پرتودرمانی و دارو درمانی استفاده می شود.

ممکن است اثر پرتودرمانی برای کاهش سطح هورمون رشد چند سال بعد (حتی 10 تا 20 سال بعد) دیده شود، بااین حال درصورتی که به هدف درمانی برسیم تأثیر پرتودرمانی دائمی خواهد بود.

داروهایی که برای درمان آکرومگالی در دسترس هستند اثر دائمی ندارند، اگر جراحی و پرتودرمانی سطح هورمون رشد را پایین نیاورند، ضروری است مصرف داروها تا پایان عمر ادامه یابد. هرچند در موارد نادری هم امکان قطع دارو وجود دارد.

*** با این اطلاعات چه کنیم

آکرومگالی یک بیماری نادر است و نیاز به مراقبت دقیق دارد. میزان زیاد هورمون رشد هم بر کیفیت و هم بر طول عمر تأثیرگذار است.

افزایش ترشح هورمون رشد باعث بروز علائمی می شود که هرچه زودتر تشخیص داده شود درمان آن موفق آمیزتر خواهد بود بنابراین با شناخت علائم این بیماری درصورتی که شک به وجود آن ها هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.