سیدحسن خمینی: نه «آرامش پادگانی» قابل قبول است، نه «آرامش قبرستانی»

تدبیر24: یادگار گرامی امام با تأکید بر توجه به لوازم امر پژوهش در محیط های علمی، گفت: اگر شرایط التهاب در جامعه فراهم باشد نمی توانیم انتظار آرامش داشته باشیم، زیرا محیط های علمی جزیره هایی میان آب های سرگردان نبوده و جزیی از همین کشور هستند.

حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در مراسم گرامیداشت هفته پژوهش و روز وحدت حوزه و دانشگاه که در دانشگاه آزاد قم برگزار شد، «فضای آرام محیط های پژوهشی و دانشگاهی» را اولین ضرورت و لازمه ی پژوهش خواند و اظهار داشت: شرط تحقیق در هر محیط علمی آرامش است و در طول تاریخ همواره تحقیقات و پژوهشها پیرامون مراکز قدرت شکل گرفته است، زیرا لوازم آرامش و محیط مناسب فراهم بوده است و هرگاه اوضاع ناآرام شده است، مرکز علم از جایی به جای دیگر منتقل شده است.

وی با اشاره به این جمله مشهور که «علم وطن ندارد» افزود: آنچه که امروز به عنوان فلسفه اسلامی شناخته می شود، قبل از آن در یونان بوده است و یونانیان نیز قبلا آن را از ایران گرفته بودند و در واقع هرکدام از دوش یگدیگر بالا رفته و آن علم را ارتقاء بخشیده اند.

سید حسن خمینی با اشاره به موضوع تفاوت میان نخبگان و پیامیران گفت: پیامبران در سیر قهقرایی جوامع و نخبگان در سیر صعودی آنها پیدا شده اند و بنابراین جوامع همواره مدیون پیامبران یا کسانی که رسالت پیامبرگونه دارند، هستند، اما در مورد نخبگان، آنها هستند که مدیون جامعه شان هستند؛ زیرا تحقیق و پژوهش در یک محیط آرام رشد می کند.

به نوشته جماران، یادگار امام سپس به تقسیم بندی انواع «آرامش» پرداخت و تصریح کرد: یک نوع آرامش، «آرامش قبرستانی» است که چون موضوعی برای بحث وجود ندارد، در نتیجه فضا هم آرام است؛ مانند آرامش مردگان. این آرامش بدان معناست که اساسا فکر و اندیشه ای در جامعه وجود ندارد که اصلا قابل قبول نیست.

وی نوع دیگر آرامش را «آرامش پادگانی» خواند که ممکن است هزاران التهاب درون افراد وجود داشته باشد اما او به خاطر دستوری که آمده، آرام است.

سید حسن خمینی ادامه داد: آرامش دیگر که مختص محیط های علمی و دانشگاهی است، «آرامش عدم اقتضاء» است؛ شما نمی توانید به یک محیط علمی بگویید نسبت به درد های موجود در جامعه ابراز حساسیت نکند. زیرا حتما دردهایی در جامعه وجود دارد که دانشگاهیان آن را بر تحقیق و پژوهش مقدم بدارند؛ همانطور که در روز حمله صدام به ایران جنگ و جهاد مقدم بود. لذا آرامش در فضای دانسگاه لازم است اما اقتصائات آن را باید فراهم کرد؛ و الا اگر شرایط التهاب در جامعه فراهم باشد نمی توانیم انتظار آرامش در دانشگاه داشته باشیم، زیرا محیط های علمی جزیره هایی میان آب های سرگردان نبوده و جزیی از همین کشور هستند.

یادگار امام گفت: اگر انتظار داریم دانشگاهها تحولی در فضای علمی در سطح جهانی ایجاد کنند که انتظار درستی هم هست، نمی توان فقط به حوزه آموزش و وزارت علوم و وزارت بهداشت توجه کرد؛ بلکه بدون نگاه به جامعه نمی توان چنین انتطاری داشت. امکان ندارد در یک جامعه عقب افتاده و فقیر، یه حوزه ی علمی پیشرفته پدید آید؛ بلکه باید پله پله ی ترقی را در بیرون جامعه دانشگاهی ایجاد کنیم تا دانشگاه پیشرفت کند. به عنوان مثال امروز موضوع «تغذیه» به عنوان یکی از موضوعات مهم در امر یادگیری و آموزش مطرح است. آیا می توان بدون توجه به تغذیه مراکز علمی پیشرفته پدید آورد؟ آیا امکان دارد بدون دبیرستان های خوب مراکز دانشگاهی قوی را شاهد بود؟ اگر می خواهیم مراکز علمی پیشرفته ایجاد کنیم باید از کف، تمام لوازم آن را فراهم کنیم. لذا تمام کسانی که در فضای جامعه هستند در پیشرفت دانشگاه نیز نقش دارند.

وی با بیان اینکه  دستاورد یک محقق در خلاء بدست نمی آید، کشورهای سوسیالیستی را نمونه ای از  نتبجه بی توجهی به این موضوع دانست  و گفت: ما دیدیم کشوری که اولین انسان را به فضا فرستاد فروپاشید، زیرا امر پژوهش فقط به خاطر تزریق پول به یک نفر یا یک بخش پیشرفت نمی کند. اگر به تمام لوازم کار توجه نکنیم ممکن است در یک بعد موفق شویم اما سایر موارد را از دست داده ایم.

سید حسن خمینی «آزاد اندیشی» را دیگر لازمه ی امر پژوهش خواند و یادآور شد: رهبر معظم انقلاب چندین سال است که بحث کرسی های آزاداندیشی را مطرح می کنند. معنای این حرف این نیست که آزاداندیش باشیم تا دست آخر به حرف من برسید! بلکه ممکن است کسی آزادانه بیندیشد و به حرف من نرسد. امروز باید موانع اجرای سخن رهبری که هر سال هم بر آن تأکید می کنند را برداریم.

وی سپس به بیان لوازم آزاد اندیشی پرداخت و گفت: اولین عامل این است که «تحمل شنیدن» باید بالا برود که این امر واقعا نیازمند تمرین است زیرا تحمل شنیدن در ما کم است. در حالی که امام می گویند انتقاد و بلکه تخطئه از الطاف خفیه الهی است. اگر فکر کنیم بدون آزاداندیشی به یک پژوهش کامل و نقطه اوج تحقیق و پیشرفت رسیده ایم اشتباه کرده ایم.

یادگار امام «شجاعت» را عامل دوم در آزاد اندیشی خواند و تأکید کرد که باید از کودکی این خصلت را به کودکان تعلیم داد و این ویژگی را در محیط های علمی بعضا با برخی کارهای کوچک و ساده می توان تعلیم داد.

سید حسن خمینی سپس به انتقاد از رویه ای جدید در محیط های علمی پرداخت و گفت: باید تحمل کردن را در دانشگاه تمرین کنیم؛ سنت بدی در محیط های دانشگاهی ما رایج شده است که هرکس سخنرانی می کند، گروه مخالف جلسه را به هم می زند که در روزهای اخیر هم نمونه های آن را شاهد بوده ایم. این کار بسیار غلطی است.  هرکسی می خواهد سخنرانی کند، موافقینش باید سخنانش را بشنوند و مخالفین هم اگر میخواهند در جلسه باشند و اگر نمی خواهند نباشند؛ از هر گروهی باشند فرقی ندارد. اگر محیط دانشگاهی پیشرفت میخواهد، آزاداندیشی لازمه ی آن است و اگر آزاداندیشی میخواهد شجاعت می خواهد، اگر شجاعت می خواهد تحمل می خواهد. معنا ندارد که این حلقه ها، یکی باشد و دیگری نباشد؛ نمی شود انتظار داشت یک تیغ در دست من بِبُرد و در دست دیگری نَبُرد! اگر اینگونه بود خواهید دید که محیط دانشگاهی چگونه پیشرفت خواهد کرد.

وی به تعبیر «بحث طلبگی» از سوی امام اشاره کرد و گفت: این بحث ها بعضا با فریاد و پرخاش همراه است اما در صورت انجام این بحث ها شاهد باروری محیط علمی خواهیم بود.

یادگار امام گفت: اگر لوازم موجود باشد، از دل دانشگاهها پژوهش بیرون می آید، اگر لوازم باشد از دل حوزه ها انقلاب پدید می آید، اگر لوازم نباشد از دل همین حوزه ها تحجر بیرون می آید. ارادت مردم به امام زمان(عج) در جنگ آدم ها را به زیر تانک و شهادت می رساند، اما در زمانی دیگر به بیغوله ها می کشاند. فلسفه انتظار اگر در جایگاه خودش قرار گیرد از درون آن انقلاب اسلامی و اگر در جای خودش قرار نگیرد انجمن حجتیه بیرون می آید. مشکل از فلسفه انتظار نیست؛ مشکل از دستی است که آن را به کار می گیرد. اگر لوازم پژوهش را رعایت کنیم اگر بسیاری از لوازم مادی موجود نباشد؛ باز هم پژوهش های خوبی بیرون خواهد آمد. البته قطعا مسائل مادی و و مالی هم مهم است و باید تأمین شود، اما شرط کافی نیست.

سید حسن خمینی در پایان همت عالی و عزم دانشجویان را نیز لازمه دیگر برای پژوهش های قوی در محیط های علمی دانشت.

در پایان این مراسم با حضور یادگار امام از پژوهشگران برتر دانشگاه آزاد قم تقدیر شد.