کشف‌جام‌مرمری‌بی‌نظیردریک‌گورشهرسوخته

تدبیر24:سید منصور سید سجادی افزود: در چهاردهمین فصل کاوش و پژوهش در شهر سوخته از داخل گور یک زن حدود 28 تا 30 ساله و کودکش جامی مرمری و بسیار زیبا بدست آمد که تاکنون در شهر سوخته دیده نشده بود.

شهر سوخته نام بقایای دولت شهری باستانی در ایران است که در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان در شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.

وی با اشاره به این نکته که در این کاوش ها آثار معماری دنیای باستان برای طبقه بندی و شناسایی روشهای معماری و شهر سازی مورد توجه قرار گرفته ، گفت: کاوش در قبرستان، بررسی های انسان شناسی ، بررسی آسیب ها و بیماری های جامعه باستانی از طریق تجزیه و تحلیل بقایای انسانی و خاک قبور، طبقه بندی و مطالعه مواد ارگانیک، مطالعه و تحلیل داده های آماری و در نتیجه ایجاد بانک اطلاعاتی بزرگ محوطه شهر سوخته نیز مواردی بود که در این کاوش لحاظ شد .

به گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری سجادی افزود: برای حصول به این اهداف ابتدا سه کارگاه آزمایشی در منطقه مسکونی برای کاوش انتخاب شد تا شواهد معماری موجود در نقشه های زمین سنجی با کاوش باستان شناختی مورد سنجش قرار گیرد.

او افزود: در یک زباله دانی در کارگاه شماره 23 مقدار زیادی آثار شکسته مهر پیدا شد که مطالعه آنها به شناسائی وضعیت اقتصادی شهر کمک بسیاری می کند.

به گفته سرپرست گروه باستان شناسی شهر سوخته ، درکارگاه شماره 24 در شمال غرب منطقه مسکونی شرقی نیز یک مجموعه معماری شامل 4 دیوار ، یک اجاق U شکل و تعدادی دیوار پیدا شد که شامل دو لایه استقراری با سازه های وابسته بود .

همچنین در کارگاه شماره 25 در شمال غرب منطقه مسکونی مرکزی نیز تعدادی سازه معماری شامل کف و دیوار اتاقهای گوناگونی پیدا شد.

وی در ادامه، مهمترین کارگاه معماری در این کاوش ها را شامل 10 گمانه دانست که سازه های معماری مانند دو دیوار با جهت شرقی غربی به طول50 متر به همراه پشتیبان هایی رو به روی هم به فاصله سه و نیم متر از یکدیگر از زیر خاک آشکار شده که شبیه آن تاکنون در آثار معماری شهر سوخته دیده نشده است.

به گفته وی این بنای ویژه دارای دیوارهایی قطور به قطر یک متر با اندود ضخیم گل و سفالهایی متعلق به آخرین دوره استقراری شهر سوخته است.

سید سجادی تصریح کرد: در مجموع حدود 600 متر مربع از بخش مسکونی در این فصل از کاوش در حال حفاری است و به نظر می رسد که دیوار های بزرگ و قطور این سازه متعلق به یک بنای عظیم و همگانی بوده که شناسایی کامل آن نیازمند کاوش های گسترده تری است .

سرپرست گروه باستان شناسی شهر سوخته با اشاره به کشف 58 قبر و 58 اسکلت و مجموعه ای از 262 شی در کاوش های صورت گرفته در گورستان تصریح کرد: هدف اصلی از کاوش در گورستان بازسازی جامعه شهر از طریق مشاهده و تشخیص اولیه میدانی، جمع آوری صحیح بقایای انسانی، مطالعات کارگاهی و آزمایشگاهی به منظور کشف هر گونه تغییر غیرعادی بوده است.

سید سجادی گفت: از مطالعه بقایای بسیار فرسوده و تقریبا از بین رفته اسکلت های نوزادان، کودکان و بالغین روشن شد که میانگین سنی بالغین حدود 25 تا35 سال، کودکان 4 تا 7 سال و نوزادان 1 تا 3 ماه بوده است.

به گفته وی، تمامی جمجمه های مورد مطالعه از دسته دلیکوسفال و مزوسفال بودند ودر میان آنها جمجمه ای با عارضه پوستی یک نمونه جمجمه کودک هیدروسفالی مشاهده شد.

سرپرست گروه باستان شناسی با اشاره به سایش شدید دندانی به ویژه در دندان ها افزود: جای دندان مولار یک مرد حدود 26 تا 32 ساله نیز خالی بود که مطالعات روی سایر دندانها و فک پایین نشان داد این دندان احتمالا به خاطر چرکی شدن مدتی پیش تر از مرگ کشیده شده است.

به گفته وی در این دوره ازکاوش جسد یک کودک 18 تا 24 ماهه نیز داخل یک پوستین پشمی کشف شد که گردنبندی بسیار ظریف از مهره های متعدد بسیار ریز از جنس استخوان برگردن داشت.

این باستان شناس پیشکسوت خاطر نشان ساخت که از قبور زنان جوان با میانگین سنی 20 تا 28 سال آینه مفرغی ، سرمه دان و ظروف رنگارنگ پیدا شده است .

سید سجادی در پایان گفت : در میان بقایای انسانی،همچنین مردی با فک پیش آمده و جمجمه دولیکو سفالی دیده شده که شکل و موقعیت فک نشان می دهد هنگام خندیدن لثه او نیز دیده می شده است .

به گفته او از نمونه های استخوانی و دندانی برای آزمایشات ژنتیکی و درک رژیم غذایی ساکنان شهرسوخته نیز نمونه برداری شد .

در روزگاران دور که بشر تازه یک جا نشین شده بود، شهری در سیستان پدید آمد که به گفته باستان شناسان به لحاظ بافت شهری، جمعیت، برنامه ریزی شهری و ... اولین شهر جهان بود. شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش ازپنج هزار سال قدمت، به عنوان بزرگ ترین استقرار شهرنشینی در نیمه شرقی فلات ایران، نمونه ای منحصر به فرد و حکایت گر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشته های دور این مرز و بوم است.

این شهر از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن، زنان عهده دار امور مالی خانواده شان بوده اند.بر مبنای یافته های باستان شناسان شهر سوخته 151 هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند.

در جریان حفاری های فصل های گذشته در شهر سوخته مشخص شد که با توجه به صنعتی بودن شهر سوخته و وجود کارگاه های صنعتی ساخت سفال و جواهرات در این منطقه، ساکنان شهر سوخته از درختان موجود در طبیعت محوطه برای سوخت استفاده می کرده اند.

حال بعد از گذشت 4سال از آخرین کاوش باستان شناسی که در قالب 13فصل از سال76آغازشده و تا سال 89ادامه داشت، گروهی از باستان شناسان ایرانی بدون کمک گرفتن از باستان شناسان خارجی کاوش های باستان شناسی جدیدی را در این محوطه تاریخی آغاز کرده اند که تا کنون به کشف آثار تاریخی بسیارارزشمندی منجر شده است .