تهدید بیوتروریستی داعش برای امنیت منطقه

تدبیر24: مردم عراق از خردادماه به طور گسترده در التهاب ناشی از حضور گروه های تندرو مانند داعش در خاک کشورشان به سر می برند.

گرچه پیشینه فعالیت این گروه به 10 سال پیش بازمی گردد اما طی یک سال گذشته با کشتار شهروندان کرد، عرب، ترکمن، شیعه، سنی و مسیحی، تسخیر شهرها و اعلام خلافت، نگاه ها را به سوی خود گرداند و هراس را در دلها افکند.

همزمان مرگ بیش از هشت هزار نفر در غرب آفریقا به دلیل ابتلا به بیماری «ابولا»، نگرانی های بین المللی فراوان درباره احتمال گسترش آن به همراه داشت و حتی برخی تحلیلگران تهدید داعش و ابولا را کنار هم قرار دادند.

شاید از این رو بود که از چند ماه پیش زمزمه هایی درباره احتمال انتشار این بیماری به دست داعش در عراق بر سر زبان ها افتاد.

گرچه هر نوع تماس با فرد مبتلا به ویروس یا ترشحات و وسایل او می تواند به گسترش ابولا بینجامد اما بی شک تاثیر روانی این تهدید بهداشتی، آنچنان زیاد است که می تواند به مساله ای امنیتی در گستره منطقه تبدیل شود.

**هراس افکنی؛ راهبرد کلیدی داعش

القای بیم و هراس در دل مردم برای افزایش دامنه نفوذ و وادارسازی آنان به فرمانبرداری، همواره در دستور کار عملیاتی و اجرایی گروه های تندرو مانند داعش قرار داشته است.

مجازات افراد نافرمان پیش چشم همگان، آلوده سازی آب آشامیدنی شهرها و روستاها، پخش تصاویر کشتار و جزییات بریدن سر انسان ها در شبکه های اجتماعی و... همگی بخش هایی از این سیاست تبلیغی داعش است.

شدت خشونت گرایی دیده شده از سوی داعش تا آنجا است که احتمال هر گونه اقدام ضد بشری و فعالیت بیوتروریستی از این گروه می رود.

در این پیوند، «رشید الیاسری» نماینده مجلس عراق، ششم آبان ماه درباره ورود بیماری ابولا به این کشور توسط گروه تروریستی داعش هشدار داد و به پایگاه خبری «قرطاس نیوز» عراق گفت: عراق این روزها با دشمن خطرناکی روبرو شده که ممکن است از هر ابزاری برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند و دور از ذهن نیست بیماری خطرناک ابولا را نیز به کشور وارد کند (1).

دوم آذرماه نیز شبکه خبری «سومریه نیوز» به نقل از «سهام الموسوی» عضو کمیسیون بهداشت و محیط زیست مجلس عراق، گزارش کرد: آمریکا، رژیم اسراییل و برخی کشورهای منطقه پشت پرده اوضاع کنونی عراق هستند و هدف از این اقدام ها ضربه زدن به یکپارچگی عراق از راه کشتن مردم به دست داعش و وارد کردن بیماری های خطرناک به این کشور است.

وی گرچه گفت «مراکز وابسته به وزارت بهداشت عراق تاکنون هیچ موردی از ابتلا به ابولا را ثبت نکرده اند»، اما درباره خطر ورود این بیماری به عراق توسط گروه های وابسته به داعش و انتشار آن در شهرهای گوناگون هشدار داد (2).

دهم دی ماه روزنامه «الصباح» عراق از ثبت 2 مورد ابتلا به ویروس ابولا و 26 مورد ابتلا به ایدز تا آن زمان خبر داد و اعلام کرد «موصل هیچگاه پیشینه چنین بیماری هایی نداشته و ویروس این 2 بیماری کشنده به وسیله تروریست هایی در شهر منتشر شده است که از دیگر کشورها به ویژه آفریقا به عراق آمده اند» (3).

دهم دی ماه تارنمای ایتالیایی «اینترنازیوناله» به نقل از «اکرم محمود» پزشک عراقی، نوشت: تاکنون سه عضو داعش به علت ابتلا به ویروس ابولا در بیمارستان های موصل بستری شده اند.

او همچنین از مشاهده 26 مورد ابتلا به ویروس ایدز در موصل خبر داد که به وسیله تروریست ها به عراق انتقال یافته است (4).

روزنامه «دیلی میل» انگلیس نیز دوازدهم دی ماه نوشت: بر پایه گزارش سه منبع رسانه ای، شمار نامشخصی از جنگجویان گروه داعش که علایم ابتلا به بیماری مرگبار ابولا داشته اند، به بیمارستانی در شهر موصل واقع در 250 مایلی شمال بغداد رفته اند که در کنترل داعش است.

به نوشته دیلی میل، گزارش منابع کرد و حامی عراق در این باره تایید نشده و «کریستی فیگ» سخنگوی سازمان جهانی بهداشت، گفته است این سازمان تلاش می کند طی تماس با مسوولان مناطق اشغال شده به دست گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، پیشنهاد کمک کند (5).

یک روز بعد شبکه خبری «اسکای نیوز» که دفتر آن در امارات است، به نقل از فیگ نوشت: داعش به کمک سازمان جهانی بهداشت برای رویارویی با ویروس ابولا نیاز دارد زیرا این اخبار در صورت درستی، پیامدهای مصیبت باری برای منطقه به ویژه با توجه به کمبود پزشک در مناطق اشغال شده و مخالفت های داعش با طب نوین در پی خواهد داشت.

هچنین به گزارش اسکای نیوز، یک مقام حزب دموکراتیک کردستان عراق در موصل اعلام کرد داعش پنج جسد را به دلیل انتشار بیماری طاعون سوزانده است و افزود: موصل با خطر شیوع بیماری وبا نیز روبرو است (6).

همانگونه که پانزدهم دی ماه خبرگزاری دولتی چین (شینهوا) نوشت در صورت درستی اخبار مربوط به ابتلای اعضای داعش به ویروس ابولا، به دلیل نگرش ویژه این گروه به علم روز دنیا و ناتوانایی آنان در آموزش مردم، باید منتظر بروز یک فاجعه عظیم انسانی باشیم (7).

این گزارش ها و هشدارها سبب شد وزارت بهداشت عراق و سازمان جهانی بهداشت از راه شبکه های نظارتی موجود در کشور و تماس با مسوولان بهداشتی و بیمارستان ها به پرس و جو بپردازند که بر پایه بیانیه مشترک این 2 نهاد ملی و بین المللی که شانزدهم دی ماه منتشر شد، این منابع با قاطعیت شایعه ها را رد کردند.

با این همه، تاکید شد «آزمایشگاه های شهر موصل از امکانات کافی برای تشخیص این بیماری و ابراز نظر قاطع در مورد آن برخوردار نیستند و نتایج به دست آمده در این آزمایشگاه ها اعتبار علمی ندارد» (8).

گرچه تاکنون ابولا در عراق تایید نشده است اما نمی توان درباره آینده چندان مطمئن بود.

همچنین امکان دارد بیماران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی به بیماری های مشابهی مانند «بیماری خرما» مبتلا باشند که به گفته سرپرست تیم تحقیقاتی کمیته علمی – پژوهشی بسیج جامعه پزشکی لرستان، علایم این تب خونریزی دهنده ممکن است با ابولا یا تب کریمه کنگو اشتباه گرفته شود (9).

** عراق و خطر بیماری های واگیردار

عراق پیش از سرنگونی رژیم «صدام حسین» رییس جمهوری معدوم این کشور، همواره با ماجراجویی های امنیتی صدام یا تحریم ها و تهدیدهای امنیتی غرب به ویژه آمریکا روبرو بود که دشواری شرایط زندگی و کاستی های بهداشتی را در پی داشت.

پس از اشغال این کشور به دست آمریکا و متحدانش در سال 1382 دور تازه ناآرامی های ناشی از تزریق ناامنی از سوی سربازان بیگانه آغاز شد و به دلیل فقدان اقتدار لازم در دولت مرکزی، گروه های تندرو مانند شاخه های القاعده و داعش پا گرفتند.

ناآرامی های چهار سال پیش سوریه همزمان شد با پایان مهلت حضور نیروهای آمریکایی و انگلیسی در عراق و به سنگ خوردن تیر آنها برای امضای قراردادهای امنیتی تازه. بنابراین واشنگتن و لندن در حالی عراق را ترک کردند که میراثی از نابرابری اجتماعی، ناامنی و تنش میان گروه های قومی و مذهبی را بر جای گذاشتند.

ناآرامی در خاک همسایه دیوار به دیوار عراق یعنی سوریه، بهانه ای شد برای سرریز کردن شبه نظامیان رشد یافته در عراق به آن سرزمین با پشتیبانی های مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی برخی کشورهای غربی و عربی به بهانه مبارزه با دمشق؛ موضوعی که بسیاری از غربی ها مانند «هیلاری کلینتون» وزیر امور خارجه پیشین آمریکا و «ادوارد اسنودن» کارمند پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، از آن پرده برداشتند.

البته گروه های تکفیری تندرو مانند داعش گویا به سوریه قانع نبودند و کم کم راه خود را به قلب عراق گشودند. سکوت غربی ها در برابر کشتار عراقی ها و ویرانی شهرها تا آن زمان ادامه یافت که داعش منافع آمریکا در اقلیم کردستان عراق را تهدید نکرده بود.

پس از آن بود که واشنگتن در پی گردآوری شماری از کشورهای غربی و منطقه ای زیر پرچم «ائتلاف ضد داعش»، راه حضور نظامی دوباره خود در عراق و سپس سوریه را هموار کرد و بر آتش جنگی دمید که تا پیش از آن ارتش و نیروهای مردمی عراق با فراخوان رهبران مذهبی و قومی در حال چیرگی بر آن بودند.

در چنین شرایطی، همه گیری برخی بیماری های واگیردار در مناطق تنش آلود به سبب کمبود پزشک و نقص نظام بهداشتی قابل انتظار است.

از سوی دیگر، اقدام های گروه داعش آنچنان خشونت آلود بوده که حتی ممکن است برای فرار از شکست یا آسیب زدن به جبهه روبرو و پیاده کردن سیاست «زمین سوخته»، به فعالیت های بیوتروریستی نیز دست بزند؛ آنچنانکه در گذشته پیش از عقب نشینی از شهرها و روستاها آبهای آشامیدنی را آلوده بود.

بی شک، همه گیری بیماری های واگیردار در منطقه خاورمیانه می تواند بحران های انسانی و پیامدهای امنیتی ناگواری را به دنبال داشته باشد بنابراین کشور عراق برای پیشگیری از بروز بیماری های کشنده ای مانند طاعون، وبا، ابولا و... به کمک نهادهای بین المللی و منطقه ای برای تقویت شبکه های نظارتی در بخش های بهداشتی و دستیابی به آمادگی لازم برای واکنش فوری به موارد مشکوک به ویژه در پایانه های زمینی، هوایی و دریایی نیاز دارد.

از این رو، شانزدهم دی ماه وزیر بهداشت عراق راهی تهران شد و درباره همکاری دارویی، تاسیسات پزشکی و ایمنی غذایی، اداره خدمات بیمارستان و درمان، ساخت بیمارستان، گردشگری سلامت، پژوهش و آموزش پزشکی و مراقبت های بهداشتی و نظام سلامت با مقام های ایرانی تفاهمنامه کاملی را امضا کرد.

-------------------------

منابع:

1- http://www.irna.ir/fa/News/81367449

2- http://fa.alalam.ir/news/1651671

3- http://www.isna.ir/fa/news/93101005348

4- http://archivio.internazionale.it/news/tmnews/2014/12/31/ebola-in-iraq-a-mosul-3-jihadisti-isis-hanno-contratto-virus

5- http://www.dailymail.co.uk/news/article-2894154/ISIS-fighters-contracted-Ebola-World-Health-Organisation-investigating-reports-Islamist-militants-disease-showed-Iraqi-hospital.html#ixzz3NrIKeIJ6

6- http://www.irna.ir/fa/News/81448513

7- http://www.irna.ir/fa/News/81451991

8- http://www.reuters.com/article/2015/01/06/us-health-ebola-iraq-idUSKBN0KF16Y20150106

9- http://basijmed.ir/Content/Content.aspx?PageCode=47654