هاشمی و بازی دو سر برد

تدبیر24: ماجرا از آنجا آغاز شد که سید احمد خاتمی عضو مجلس خبرگان پس از درگذشت آیت ا... مهدوی کنی عنوان کرد: «آن طور که من خبر دارم جناب آقای هاشمی رفسنجانی در برخی جلسات گفته اند که تمایلی به ریاست ندارند، اما سیاستمداران ما هر لحظه ممکن است تصمیم جدیدی بگیرند و اگر ایشان هم تصمیمی بگیرد، می شود یکی از کاندیداها و مجلس خبرگان رهبری مانند بقیه برای ایشان تصمیم می گیرد». این سخنان البته با واکنش مواجه شد. یک منبع نزدیک به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، اظهارات سید احمد خاتمی را تکذیب کرد وگفت: آیت ا... هاشمی رفسنجانی درباره کاندیدا شدن برای ریاست مجلس خبرگان رهبری نه تنها چنین مطلبی نگفته ، بلکه در پاسخ به سوالی در همین زمینه گفته در صورتی که بعضی افراد که آنها را برای ریاست خبرگان صالح نمی دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد. این سخنان هاشمی اما سوالات متفاوتی را به ذهن متبادر می کند. اول اینکه آیت ا... هاشمی حضور چه کسانی را برای ریاست مجلس خبرگان به مصلحت نمی داند که از کاندیدا شدن با وجود میل باطنی خود برای ریاست این مجلس خبرداده است؟دوم اینکه چرا هاشمی نسبت به سرنوشت جایگزینی آیت ا... مهدوی کنی تا به این اندازه حساسیت نشان می دهد؟ و سوم اینکه رقبای آیت ا... هاشمی برای رسیدن به اهداف خود به چه شیوه هایی متوسل خواهند شد و چه میزان شانس پیروزی خواهند داشت؟ پاسخ به این سوال ها می تواند برای بسیاری در شفافیت وضعیت انتخاب رئیس مجلس خبرگان تاثیرگذار باشد.



* هاشمی و بازی دو سر برد مجلس خبرگان

به پنج دلیل مهم آیت ا... هاشمی در تعیین رئیس مجلس خبرگان نقش مهمی برعهده خواهد داشت. سه دلیل در حالتی است که ایشان کاندیدای ریاست مجلس خبرگان شوند و دو دلیل در شرایطی است که آیت ا... هاشمی تصمیم بگیرد شخصأ برای ریاست بر خبرگان اقدامی انجام ندهد. نخستین دلیل این است که اگر آیت ا... هاشمی خود را کاندیدای ریاست مجلس خبرگان کند ما با یک انتخابات دو قطبی مواجه خواهیم شد. در این حالت آیت ا... هاشمی به تنهایی در یک طرف رقابت قرار خواهد گرفت ودر طرف دیگر یک یا چند گزینه دیگر حضور خواهند داشت. در این وضعیت این احتمال وجود دارد که گزینه های دیگر آرا را بین خود تقسیم کنند ودچار تشتت شوند و در نهایت هاشمی به تنهایی با رأی بالایی رئیس مجلس خبرگان شود. همچنین از این نکته نیز نباید غافل شد که تنها بودن هاشمی در یک طرف انتخابات ریاست خبرگان این شانس را به وی می دهد که تاثیر عمیق تری بر رأی دهندگان بگذارد. دومین دلیل زمانی است که رقبای هاشمی بر سر اعلمیت یک گزینه نهایی نتوانند به اجماع نهایی برسند و توانایی انتخاب بین گزینه های متعدد که اغلب از وزن یکسان برخوردارند از دست برود. برای رقبای هاشمی انتخاب بین آیت ا... هاشمی شاهرودی، آیت ا... یزدی، آیت ا... جنتی، آیت ا... موحدی کرمانی و حتی آیت ا... مصباح یزدی کار بسیار سخت و دشواری خواهد بود. در نتیجه هاشمی رفسنجانی می تواند روی یکسان بودن وزن سیاسی گزینه های رقیب و عدم توانایی برای انتخاب اصلح برای پیروزی در انتخابات حساب ویژه ای باز کند. وضعیت سوم اما زمانی رخ می دهد که حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری تلاش کند در انتخاب رئیس خبرگان تاثیرگذار باشد و از جایگاه ریاست جمهوری خود به سود آیت ا... هاشمی استفاده کند. در صورتی که حسن روحانی تلاش کند در انتخاب رئیس خبرگان از هاشمی به صورت علنی حمایت کند مجلس خبرگان به شدت تحت تاثیر افکار عمومی و حامیان حسن روحانی قرار خواهد گرفت. در این حالت روحانی نقش بسیار مهمی در انتخاب رئیس خبرگان پیدا خواهد کرد. روحانی به صورت ناخواسته بین افکار عمومی و انتخابات ریاست خبرگان یک کانال ناخواسته می زند که بطور حتم سبب تاثیرگذاری بر سرنوشت انتخابات خواهد شد. با این وجود عدم کاندیدا شدن آیت ا... هاشمی نیز به دو دلیل عمده سبب تاثیرگذاری بر روند انتخاب رئیس مجلس خبرگان خواهد شد. اول اینکه اعلام این نکته از سوی آیت ا... هاشمی که «اگر عده ای برای ریاست خبرگان کاندیدا شوند، من هم کاندیدا خواهم شد»، یک فضای روانی را در جهت قداست و صیانت از جایگاه مجلس خبرگان در فضای عمومی ایجاد کرده است که بسیاری از برنامه های رقبای آقای هاشمی را به هم زده است. هاشمی با اعلام آمادگی خود برای ریاست خبرگان سبب برهم خوردن سهل اندیشی عده ای شده است که تا پیش از این گمان می کردند با ریاست بر خبرگان پس از آیت ا... مهدوی کنی می توانند به اهداف بلند خود دست پیدا کنند. هاشمی با علم به برنامه جریانی و سیاسی این عده به صورت تلویحی این نکته را گوشزد کرده که نظام جمهوری اسلامی محلی برای بازی های سیاسی و جریانی نیست و کسی نمی تواند خود را بدون اجازه مردم صاحب جایگاه یا جایگاه هایی قلمداد کند. دومین دلیل اما بروز نوعی الگوی «سیاست ورزی» همراه با عقلانیت واعتدال از سوی آیت ا... هاشمی است. این نکته می تواند برای همه سیاستمداران ایران و جهان اسلام الگو باشد که یک شخصیت سیاسی در چه زمانی باید ابراز وجود کند و پای در صحنه مبارزه بگذارد و در چه زمانی باید از سلاح«سکوت» استفاده کند. یکی از خصوصیات بارز شخصیت هاشمی به عنوان یک کهنه سیاستمدار مسلمان ایرانی این است که با «زمان شناسی» مثال زدنی به خوبی می داند که در چه زمانی باید چه جنس رفتاری از خود نشان دهد. هاشمی با این اقدام خود نشان می دهد که همچنان که در مقابل کینه توزان از سلاح سکوت و «تقیه» استفاده می کند در زمان هایی که پای منافع اسلام و نظام در میان است اهل هیچ گونه مماشاتی نیست و به مانند یک مبارز انقلابی وارد کارزار سیاسی می شود. اینگونه سیاست ورزی که از خصوصیات بارز آیت ا... هاشمی در طول بیش از پنجاه سال مبارزه سیاسی بوده است از وی یک شخصیت کم نظیر و تاثیرگذار ساخته است. با تمام این اوصاف هاشمی چه کاندیدای ریاست برخبرگان شود و چه نشود در هر دوحالت برنده بازی تلقی خواهد شد.



* خبرگان و شناخت راه آینده

با تمام این اوصاف مجلس خبرگان رهبری علاوه بر مساله انتخاب رئیس، با سه مساله مهم دیگر در آینده مواجه خواهد شد. اول اینکه خبرگان رهبری پس از انتخاب رئیس جدید خود با مساله ترکیب هیات رئیسه و نواب رئیس مجلس مواجه خواهد شد. چیدمان ترکیب فعلی این مجلس نشان دهنده حضور نمایندگان هر کدام از طیف ها در ترکیب هیات رئیسه با چربش بیشتر به سمت اصولگرایان است. در نتیجه با انتخاب رئیس جدید باید منتظر ماند و مشاهده کرد که کدام جریان چربش بیشتری در ترکیب هیأت رئیسه خبرگان خواهد داشت. دوم اینکه همزمانی انتخابات مجلس شورای اسلامی و انتخابات مجلس خبرگان رهبری آینده اهمیت و جایگاه این مجلس را بیش از هر زمانی برای جریان های سیاسی بیشتر کرده است. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری جریان های شکست خورده در انتخابات تلاش های گسترده ای را برای به دست گرفتن نهادهای موازی دولت آغاز کرده اند. به همین دلیل پیروزی شکست خوردگان انتخابات ریاست جمهوری در انتخابات مجلس شورای اسلامی و همچنین خبرگان رهبری می تواند تا حدود زیادی التیامی برای این جریان باشد. و سوم اینکه مجلس خبرگان نیاز به نوعی تقویت ساختارها در خود دارد تا از درجه تاثیرگذاری بیشتری نسبت به گذشته در فضای سیاسی کشور برخوردار شود. خبرگان سال هاست تنها به برگزاری جلسات فصلی و مقطعی بسنده کرده است. در نتیجه در زمان فعلی که کشور تلاش می کند در یک بازی متعادل تمام نیروهای خود را به کار بگیرد این تجدید نظر بیش از هر زمانی ضروری به نظر می رسد.