جشنی که جشنواره شد

تدبیر24: جشنواره فیلم فجر به حتم یکی از مهمترین رویدادهای فرهنگی و هنری کشور است که همزمان با ایام الله دهه فجر برگزار می شود. از این جشنواره به عنوان سال جدید سینمای ایران نام می برند چراکه حاصل ویترین سینمای ایران در سال بعد است.از این جهت این رویداد می تواند عیاری برای محک وضعیت کیفی، اقتصادی و محملی برای ارزیابی کیفیت و تبیین میزان پیشرفت یا پسرفت سینمای ایران باشد.

با این حال این رویداد سینمایی در ادواری از حالت جشنواره بیشتر به یک جشن تبدیل شد. دوری از رعایت استانداردهای یک جشنواره درجه الف و تلاش برای راضی کردن همه گروه های سینمایی با اهدای سیمرغ و دیپلم افتخار و جوایز خودجوش، این جشنواره را به یک دور همی بی آزار تبدیل کرد.

از این نکته مهم نباید غافل شد که کیفیت جشنواره فیلم فجر در سال های اخیر رابطه مستقیم با سیاست گذاری تولید در سینما داشته و سیاست افزایش تولیدات سینمایی بدون توجه به ظرفیت اکران و در عین حال باز کردن بدون برنامه دریچه دوربین کارگردانی روی جوانان تشنه فیلمسازی و البته بی تجربه، حاصلی جز تولید فیلم های ویدیویی با مجوز سینمایی و افت کیفی آثار تولید شده در سینما نداشت. این روند اثر مستقیم بر جشنواره فجر داشته و ادامه این روند ایجاد هرگونه تغییر در این رویداد را با مقاومت روبرو می کرد.

**دولت یازدهم

مدیریت سینمایی کشور در دولت یازدهم در حالی به میدان وارد شد که وارث جشنواره ای با تغییرات متعدد بود؛ رویدادی با جوایز متعدد و بلاتکلیف میان جشن یا جشنواره بودن.

با توجه به زمان اندک به منظور اعمال تغییرات در این جشنواره در دوره سی و دوم این رویداد بیشتر در قالب جشن و حتا به صورت سراسری در کشور برگزار شد اما در دوره سی و سوم تغییرات در جشنواره بسیار جدی بود.

*جدایی بخش بین الملل

مهمترین تغییر جشنواره سی و سوم نسبت به ادوار گذشته جدایی بخش بین الملل از ملی بود. اگر بخواهیم درباره جشنواره فیلم فجر کمی به صراحت سخن بگوییم باید اذعان کنیم که این رویداد سینمایی در بهترین حالت رویدادی ملی بوده و همواره در این رویداد در ادوار مختلف فیلم هایی به نمایش درآمدند که گاه کارگردانان و تهیه کنندگان آنها خبر از نمایش اثرشان در جشنواره فیلم فجر نداشتند و به عبارتی سیمرغ های جشنواره فجر بر شانه فیلمسازانی می نشست که عموما به ایران نمی آمدند.

حتا دبیر برخی ادوار و معاونان سینمایی در اختتامیه این بخش نیز حضور پیدا نمی کردند تا مشخص شود این رویداد تا چه حد مورد توجه است.

با جدایی بخش بین الملل از ملی تلاش شد این قاعده تغییر کند. تغییری که باید تا اردیبهشت ماه سال 94 به انتظار بنشینیم و درباره موفقیت یا عدم موفقیت آن قضاوت کنیم.

*تجلی ارده ملی

یکی از بخش های سنتی جشنواره فیلم فجر، تجلی اراده ملی بود. درباره این بخش تعاریف بسیاری از سوی دبیران ادوار مختلف نقل شده اما حقیقتا ماهیت این بخش در ستایش برخی نهادها از برخی آثار سینمایی خلاصه می شود. فیلم هایی که با رویکرد و جریان مورد نظر سازمان یاد شده همخوانی دارد.

این در حالی است که همین سازمان ها با وجود برخورداری از بودجه فرهنگی از مشارکت و یا همراهی فیلمسازان در ساخت آثار سینمایی اثرگذار و البته منتقدانه خودداری می کردند و به سینما به چشم روابط عمومی می نگریستند.

این تنها بخش ماجرا نبود. این نهادها در مراسم تجلی اراده ملی با اهدای جوایزی مشخص در مقابل از دبیرخانه جشنواره تقاضای اختصاص بلیت داشتند و این امر بار گرانی بر دوش جشنواره بود و دبیران جشنواره ها با کاستن از ظرفیت حضور مردم در سینماها به اجبار باید بلیت هایی را در اختیار سازمان های مختلف قرار می دادند.

برچیده شدن این سنت و عدم اختصاص بلیت رایگان به نهاد ها در دوره سی و سوم از جمله اتفاقاتی است که رخ داده و به نظر می رسد این مهم با هدف مردمی تر شدن جشنواره است.

*استانداردسازی سیمرغ ها

انتخاب 22 فیلم از سوی هیات انتخاب در بخش سودای سیمرغ و 11 فیلم در بخش نگاه نو تلاشی برای استانداردسازی جشنواره در دوره سی وسوم است.

این در حالی است که معمولا در همه ادوار شاهد عقب نشینی دبیران و افزوده شدن فیلم ها به بخش مسابقه با فشار از بالا و چانه زنی از پایین بوده ایم اما در این دوره، دست اندرکاران جشنواره به رغم فشار های موجود بر تعداد فیلم های سینمایی این دو بخش اضافه نکردند.

در عین حال افزوده شدن بخش نگاه نو با هدف حمایت از فیلم های هنری و تجربه گرا نیز فرصتی را برای فیلمسازان مستعد کشور فراهم کرده است.

*نمایش مستندهای بلند در سالن اصلی

در سال های گذشته فیلم های مستند حاضر در بخش سینما حقیقت جشنواره فیلم فجر عموما در سالن های کوچک برج میلاد به عنوان محمل حضور اهالی رسانه به نمایش در می آمدند و عموما رسانه ای ها از این آثار به دلیل تلاقی زمان نمایش آنها با فیلم های بلند سینمایی استقبال نمی کردند.

در دوره سی و سوم شاهد نمایش فیلم های مستند در سالن اصلی سینمای مختص اهالی رسانه (سالن همایش های برج میلاد) هستیم.

شاید اقبال به این آثار به نسبت فیلم های بلند سینمایی کمتر باشد اما به حتم بخت دیده شدن فیلم های مستند با نمایش در سالن نمایش بیشتر شده اما در نهایت باید بپذیریم اقبال به این آثار با توجه به تنوع موضوع و وجود عنصر جذابیت در فیلم های منتخب مطلوب نیست.

*رونمایی از فیلم ها در سینماها

حضور عوامل فیلم های حاضر در سی وسومین جشنواره بین المللی فیلم فجر از دیگر تدابیر اندیشیده شده در این دوره است. فیلمسازان، بازیگران و دیگر عوامل در زمان نمایش اثرشان به سینماهای مردمی رفته و با آنان گفت وگو می کنند.

دراین میان اما سهم سالن های پایین شهر از حضور بازیگران درجه یک کمتر است و به نظر می رسد با توجه به علاقه مندی مردم این مناطق به سینما و بازیگران، وقت آن رسیده که فیلمسازان از نزدیک با مردمی به گفت وگو بنشینند که گاه دیدن یک بازیگر و عکس گرفتن با وی برایشان به یک آرزو تبدیل شده است.

**وحدت آرای مردمی

برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه و همه پرسی آرای مردمی درباره آثار سینمایی در هر استان از دیگر بدعت های جشنواره فجر بود که در دوره سی و سوم از آن عبور شد. دلیل این مهم تبدیل جشنواره فیلم فجر از حالت جشن به جشنواره بود. ضمن آنکه امکان نمایش آثار سینمایی در برخی شهرستان ها که درخواست کننده بودند فراهم شده اما در این شهرستان ها هیچ مراسم افتتاحیه و اختتامیه ای برگزار نشده و شاهد اخذ آرای مردمی درباره فیلم ها نیستیم.

**ارزیابی ویترین سینما

جراحی جشنواره فیلم فجر در راستای استانداردسازی است و پس از پایان جشنواره می توان ارزیابی کرد که اهداف مورد نظر با وجود تغییرات ایجاد شده تا چه حد محقق شده اما مسلم است که بخشی از ویترین امروز سینمای ایران در جشنواره سی وسوم، حاصل سیاستگذاری مدیریت سینمایی با تدبیر بر صدور پروانه ساخت فیلم ها و دقت نظر بر ورود فیلمسازان فیلم اولی برای حضور در عرصه هنر هفتم است.

به نظر می رسد مدیریت سینمایی در جشنواره سی و سوم با توجه به برنامه های انجام شده در تلاش برای زایش جدید در سینما و پوست اندازی این عرصه است. تلفیق حضور جوانان مستعدی که الفبای سینما را به خوبی می دانند و دانش این عرصه را کسب کردند در کنار سینماگران کهنه کار، ترکیبی از نوآوری و تجربه را در سینمای ایران رقم خواهد زد.

به نظر می رسد امروز به جای کد کردن به عدم حضور فیلمسازان مطرح در جشنواره سی و سومین باید به معرفی فیلمسازان مستعد پرداخت و به این گونه بر مبلغ سینما افزود.

سی و سومین جشنواره فیلم فجر که از 12 بهمن آغاز به کار کرده تا بیست و دوم این ماه برپاست.