ريزگردها در محاصره دولت

تدبیر24: غزاله پورخاکي - نفس اهواز به شماره افتاده است. ديگر طاقتي در جان و تن و روحش نمانده که بتوانند اين ريزگردها را نفس بکشند. يادمان نرفته که همين چند ماه پيش بود که تهران را طوفاني سخت فراگرفت. ترس در سطح شهر به خوبي هويدا بود و حالا اهواز، خوزستان، اين شهر بي پناه رنج ديده، چند روزي است که آسمان آبي را غبارآلودتر از غبارآلود مي‌بيند.

شهري که گرد جنگ را با خود دارد

نوشتن از ريزگردها تمامي ندارد. نبايد هم تمامي داشته باشد. وقتي که در گوشه اي از ايران ما، درختان نخل خرما هم به سرفه افتاده اند. روز از خانه بيرون بيايي و چشمانت را غباري بپوشاند. پلک که مي‌زني، گرد و غبار رويش را بايد بتکاني. انگار خاکي از خاطرات روي پلک هايت را پوشانده است. گردي از جنگ و نفت و...
مي خواهم زنده بمانم
در فضاي مجازي بسيار نوشتند. بسيار گفتند. بسيار کمک خواستند. اين صداي فرياد هزاران هزار اهوازي است که نمي‌دانستند بايد دست ياري به سوي چه کسي دراز کنند. همه پروازها لغو شد. شايد کسي فکر نمي‌کرد که ريزگردها تا اين حد بخواهند در اهواز جا خوش کنند. غباري که با آرامش در هواي اهواز پرواز مي‌کند و با اينکه با چشمان غير مسلح نمي‌تواني ببيني شان ولي تمام فضا را چنان در سيطره خود گرفته که جاي خود را در ديدگان تو پر مي‌کنند. تمام هيکل تو را پر مي‌کنند از خاک و گرد. آن زمان است که مي‌فهمي رزمندگاني که در ميدان جنگ بودند، و شايد تنها در فيلم هاي دفاع مقدس آنها را مي‌ديدي، چطور لباس هاي شان را با گرد و غبار عاشقي مي‌شستند.
هم نفسي رئيس جمهوري در اينستاگرام
دکتر حسن روحاني، رئيس جمهوري کشورمان در صفحه اينستاگرام خود متني را در خصوص وضعيت هواي اهواز منتشر کرد. وي در اين متن گفت: با شما هم‌نفس‌ام...‌‌ ‌ دلاوران جنوب، خوزستاني‌هاي خونگرم، مرزبانان غيور؛ باز هم نفس‌هايتان از ميهمانِ شومِ گردوغبار به شماره افتاده است. اينکه شما هموطنان عزيزم، گاه به گاه در برخي استانها و اين روزها در خوزستان و اهواز دلاور، به جاي هواي پاک، حتي خاک تنفس کرده‌ايد، دردي مشترک و اولويتي جدي است. با شما هم‌نفس‌ام... چنانچه هم قسم بوده و هستيم... تا مشکلي را که ساليان دراز ايجاد شده، گام به گام از ميان برداريم...تا براي هميشه غبار از پيکرِ عروس کارون بزداييم. کارگروه رفع آلودگي هوا در دولت، به رياست رئيس سازمان محيط زيست و حضور تعدادي از وزرا، لحظه به لحظه پيگير کاهش آلودگي هوا و ارائه گزارش اقدامها در اين زمينه هستند. از استاندار خوزستان خواسته‌ام ضمن مشارکت همه دستگاهها و صاحبنظران، با کارگروه دولت در تماس و همکاري باشند و پيشنهادهاي عملي ارائه کنند. از وزير بهداشت هم خواسته ام که به بيماران و آسيب‌ديدگان رسيدگي ويژه کنند. سازمان مديريت و برنامه ريزي هم موظف شده اعتبارات ويژه را تخصيص دهد. براي پاکيزگي هوا، عزمي تازه لازم است. با هم همت کنيم تا فضاي تنفس بگسترانيم.
شور عاشقي
اينجا زندگي جاري است. چرا که آنها از خطه شور عاشقي هستند. تنها به تکاندني، مايحتاج خاک گرفته خود را مي‌تکانند. ماسک هايي است که در آنجا رد و بدل مي‌شود. براي اينکه بتوانند ذره اي بي گرد و خاک نفس بکشند. اينجا، خوزستان است؛ شهري که نفسش تنگ است. شنيدنش آسان است. راه رفتن در ميانه راهي که تو نتواني حتي چند متر جلوتر را به شفافيت ببيني، راه را برايت دشوار مي‌کند.
خشکاندن تالاب به قيمت نفس
مي گويند روي نفت نشسته ايم و سهم مان خاک است. اين جمله را مردم اهواز مي‌گويند. خبري دست به دست در فضاي مجازي مي‌چرخد. هورالعظيم را خشکاندند براي اينکه بتوانند نفت را بهتر استخراج کنند. اين جمله کمي تکانت مي‌دهد. خشک کردن عمدي تالاب هورالعظيم براي استخراج نفت. اين را مشاور استاندار خوزستان در يکي از مصاحبه هايش مي‌گويد. وي توضيح مي‌دهد که حيات تالاب ها هماهنگي کاملي با طبيعت دارد. هرگونه فعاليت تخريبي در تالاب ها، مشکلاتي در طبيعت ايجاد مي‌کند. نمونه بارزش پديده ريزگردهاست که در اثر خلاء تالاب ها به وجود آمده است. تو مي‌ماني و اين نکته که چرا براي حفاظت از تالابها اقدامات چنداني صورت نمي‌گيرد. مرمضي، مشاور استاندار خوزستان ادامه مي‌دهد که اين ريزگردها ارتباط مستقيمي با تالاب ها دارد.
تالاب برهوت
اما مساله حادتر از اين حرف هاست. وي مي‌گويد خبرهاي جديد مبني بر آزادسازي يکي از حوضچه هاي آب براي نجات تالاب ها و کاهش پديده گرد و غبار ما را خوشحال نمي‌کند، زيرا تأثيري در بهبود وضعيت تالاب ها ندارد و باز اين سئوال پيش مي‌آيد که اصلا چرا بايد اين حوضچه ها تشکيل شود که تالاب هاي ما به صحراي برهوت تبديل شوند؟ مرمضي تاکيد مي‌کند، کساني که مسبب اين کار هستند، بايد پاسخگو باشند. وي مي‌گويد: آب نيم متري تالاب مزاحم استخراج نفت است. به همين دليل بايد آن را خشک کرد تا نفت استخراج شود. آيا ارزش افزوده حاصل از نفت بيش از تالاب است که مهم‌ترين و کم نظيرترين تالاب هاي خاورميانه فداي توليد چيزهاي ديگر شود؟ تالاب شادگان و تالاب هورالعظيم کم نظيرترين تالاب هاي خاورميانه هستند که مشابه آنها وجود ندارد اما به اندازه اهميت‌شان مورد کم لطفي قرار گرفته اند. استخراج نفت از تهديدهاي ديگر نابودي تالاب هاست. تالاب هورالعظيم و شادگان به واسطه احداث ميادين متعدد نفتي آلوده و خشک شده اند. آلودگي تالاب ها زمينه اي براي ورود گونه مهاجم تيلاپيا شده که به دليل مقاومت، با شرايط آلودگي سازگاري دارد و ماهيان بومي را مي‌خورد. اما اينها اخباري است که مي‌آيد و مي‌رود. انتشار آن دردي است که به دردهاي ديگر اضافه مي‌کند. چه بايد کرد؟
چه کردند؟
سخنگوي سازمان امداد و نجات هلال احمر از توزيع 400 هزار ماسک ميان مردم 12 شهرستان خبر دارد. 335 نيروي عملياتي در قالب 75 تيم امدادي، عازم اين استان شدند تا به مردم امداد رساني کنند. معضلي که دليل اصلي اش، خشکسالي در منطقه و کشورهاي همسايه بوده و موجب مي‌شود تا باد، گرد و غبار و ريزگردها را به سمت خوزستان بياورد. وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي نيز در هفته جاري، به همراه معاون اول رئيس جمهوري در راس هياتي عازم عراق مي‌شوند. وي اعتقاد دارد که بخشي از مشکل ريزگردها مربوط به کشور عراق و بخش ديگر مربوط به کاهش بارش و خشک شدن تالاب هاي هورالعظيم و مناطق جنوب شرقي استان است. تمامي بيمارستان ها موظف شدند که تمامي بيماران تنفسي را به صورت رايگان درمان کنند. اينجا استاني است که مقام معظم رهبري و رئيس جمهوري، حساسيت ويژه اي روي آن دارند و بايد خوزستان، از خاکستان به در شود.
خاک بي رطوبت اهواز
وقتي سري به خاورميانه بزنيم، به خوبي مي‌بينيم، طوفان شن با منشا شمال آفريقا به همراه غبارهاي حاصل از تالاب هورالعظيم و غبار محلي در دو هفته گذشته اين غبارها را براي اين شهر به ارمغان آورده است. شهري که آلودگي هوا تا 60 برابر حد مجاز رسانيده و نيمي از ادارت و مدارس خوزستان را به تعطيلي کشانده است. ريزگردها حتي به ايلام و کرمانشاه هم رسيده است. اما به گفته معصومه ابتکار اين مبارزه کوتاه مدت نيست. وي اعتقاد دارد، مساله هواي اهواز کاري نيست که بشود در يک يا دو سال به سرانجام رساند. در دوره خشکسالي هستيم، دوران سختي است. خاک استان خوزستان کاملا رطوبتش را از دست داده و با کوچک ترين بادي خاک بالا مي‌آيد. ريزگرد از عربستان و عراق هم اضافه مي‌شود.
يک شبه نمي‌رود
دکتر سعيد متصدي، معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست در مورد تدارک بسته اقدامات اجرايي و اعتباري دولت براي مقابله با گرد و غبار در خوزستان مي‌گويد: ارايه بسته اقدامات اجرايي و اعتباري دولت براي مقابله با گرد و غبار در دولت يازدهم پشتوانه اي حداقل 15 ماهه دارد که لازم است نظر به طرح موضوع در رسانه ها، تبيين شود. موضوع گرد و غبار و تثبيت کانون‌هاي آن در استان خوزستان و برخي از استان هاي غربي و شرقي ايران به عوامل متعددي مانند مديريت آب، سرزمين و خاک ارتباط داشته و سازمان حفاظت محيطزيست در دوره هاي مختلف اين موضوع را دنبال و در دولت يازدهم موارد قابل توجهي را به انجام رسانده است. سال گذشته اين سازمان موفق شد شبکه پايش زميني گرد و غبار را در سراسر کشور تکميل کند و در حال حاضر فقط 20 ايستگاه در سطح استان خوزستان استقرار يافته که مي‌توانند وضعيت گرد و غبار محلي، شهري و روستايي را پايش کنند. تکميل اين شبکه که جزو وظايف سازمان است اين توانايي را به وجود آورده که غلظت ذرات گرد و غبار در ساعت هاي مختلف شبانه روز را به مردم و رسانه ها اطلاع رساني کند. از سوي ديگر بايد در نظر داشت که گرد و غبار پديده‌اي يک شبه و يکروزه نيست که يکشبه هم به پايان برسد و بخش عمده‌اي از دلايل گرد و غبار بخاطر خشکسالي و همچنين اثرات سوء‌مديريت‌ها در گذشته است. موضوع بعدي، بحث حق آبه‌هاست که وزارت نيرو بايد حق آبه اکو سيستم‌ها و تالاب‌ها را در اولويت قرار دهد تا ما در اين منطقه دچار تنش آبي نشويم. متأسفانه در دولت گذشته بحث حق آبه تالاب‌ها در خوزستان به طور کلي رها شده بود. مسأله ديگر خشکسالي است که عاملي مهم در ايجاد کانون هاي جديد ريزگرد و تقويت کانون‌هاي قبلي است. تغيير الگوي کشت متناسب با خشکسالي از اقداماتي است که بايد با کمک وزارت جهاد کشاورزي و جوامع محلي پيش برود. همچنين به منظور کاهش ميزان گرد و غبار از مرزهاي خارجي تاکنون دو تفاهم نامه با کشور عراق براي کنترل کانون هاي فعال آن کشور تنظيم شده که بخشي از آنها مربوط به کاشت درخت و تثبيت خاک است. در اين زمينه در سال جاري موضوع 200 هکتار تثبيت اراضي اطراف کربلا عملياتي مي‌شود.
تامين حق آبه تالاب ها
اينجاست که ريزگردها بر شانه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي هم مي‌نشيند. نماينده مردم شوشتر در مجلس شوراي اسلامي از اختصاص 300 ميليارد تومان اعتبار به سازمان منابع طبيعي کشور براي بيابانزدايي و مهار پديده ريزگردها در خوزستان خبر مي‌دهد. وي به منشاء داخلي پديده ريزگردها اشاره و تاکيد مي‌کند که وزات نيرو مکلف به تامين حق آبه تالاب هاي خوزستان است. تجهيزات هواشناسي خوزستان هم بايد به روز شود و وزارت نفت هم مکلف است که با هزينه خود 200 هزار هکتار از اراضي استان را بيابانزدايي کند.
کشاورزي تعطيل!
در يک سال زراعي، کافي است که چند نوبت پديده گرد و خاک اتفاق بيفتد. 5 هزار ميليارد تومان خسارت به محصولات کشاورزي استان وارد خواهد شد. اين گرد و غبارها، امور کشاورزي منطقه را نيز تحت تاثير خود قرار داده است. اين گرد و غبارها، باعث شده که 15 درصد محصولات کشاورزي خوزستان از بين برود. گرد و خاک، پوششي روي گياه ايجاد و به اين ترتيب روند رشد آن را متوقف مي‌کند. اما بايد چشم اميد داشت به اينکه حضور مسئولان در اين منطقه از اين فاجعه جلوگيري کند.
گرد و غبار ميهمان ايلام مي‌شود
تمامي اين خبرها رد و بدل مي‌شود تا اينکه خبرهاي تازه اي از راه مي‌رسد. توده جديد گرد و غبار، از طرف عراق وارد ايلام مي‌شود. آسمان ايلام هم غبارآلود مي‌شود. گفته اند با اينکه اين توده از شدت بالايي برخوردار نيست اما امکان دارد که در حين حرکت به شدت آن افزوده شود. اين در حالي است که آب و برق در آبدانان ايلام، قطع بوده و جلسه تاد بحران در اين شهرستان برگزار شده است.
و حال خوزستان بد است...
خوزستان، استان ايثار و فداکاري، اين روزها حال خوشي ندارد. نفسش به شماره افتاده است. نفسي که سال هاي سال، با خاطرات جبهه و جنگ، پنجه در پنجه افکنده بود. اين روزها، اما سخت نفس مي‌کشد. سخت مي‌بيند. سخت از نفتش محافظت مي‌کند. حال خوزستان اين روزها بد است.


منبع: روزنامه ابتکار