کنگره به جای تهدید اعتماد ایران را جلب کند

تدبیر24:  حال که باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا متعهد شده که هرگونه قانون مربوط به اعمال تحریم های جدید علیه ایران را وتو می کند، درگیری میان کاخ سفید و کنگره اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. علیرغم هزینه های بالقوه ای که تصویب تحریم های جدید بر تلاش های بین المللی برای اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران خواهد داشت، رهبران جمهوری خواه کنگره بر این مسئله تاکید دارند.   
 
کسانی که مخالف دیپلماسی با ایران هستند، گامی فراتر نهاده و از بینامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی در نشست مشترک کنگره در سوم مارس دعوت کرده اند، جایی که او مطمئنا دیپلماسی اوباما در قبال ایران را تقبیح خواهد کرد. اختلاف میان کاخ سفید و تندروهای کپیتال هیل به نظر ستیزه جویانه می آید و حتی ممکن است تلاش ها برای دستیابی به توافق در مذاکرات جاری با ایران را به طور کامل از مسیر خارج کند.
 
شرایط لزوما نباید اینطور باشد. در این میان راه حلی وجود دار که می تواند هم کنگره و هم کاخ سفید را راضی کند و در خدمت منافع آمریکا نیز باشد. شاید به نظر احمقانه بیاید اما کنگره می تواند حرکتی جسورانه داشته باشد که امکان دستیابی اعضای کنگره به آنچه در مذاکرات می خواهند را فراهم کند و به جای عقب نشینی، موجب تداوم روند مذاکرات می شود.
 
دو مانع اصلی در مذاکرات با ایران پا برجا هستند: نخست مسئله اندازه و دامنه ظرفیت آتی غنی سازی اورانیوم ایران و دیگری سرعت لغو تحریم های آمریکایی و بین المللی است. واشنگتن برای ترغیب ایرانیان به عبور از مانع اول باید اقدامی برای رسیدگی به مانع دوم صورت دهد.
 
بزرگترین مشکلی که در مذاکرات با ایران وجود دارد، نبود اعتماد و حسن نیت است. ایرانیان با اشاره به ذات دمدمی کنگره و عدم اطمینان نسبت به اینکه دولت بعدی به توافق پایبند خواهد بود، بارها تاکید کرده اند آمریکا باید در هر توافقی که انجام شود، تحریم های اصلی را بردارد. در مقابل واشنگتن با رد این درخواست مدعی است که تحریم ها در طول مذاکرات، اهرم آمریکا هستند و فقط باید به صورت تدریجی و همزمان با انجام تعهدات هسته ای از سوی ایران لغو شوند.
 
از بین بردن این شکاف به واسطه لغو تحریم های بیشتر یا تهدید به اعمال تحریم های بیشتر، بی فایده است. مشکل، تردید تهران نسبت به تعهد واشنگتن به اعمال تحریم های بیشتر نیست.
 
مشکل این است که ایرانیان به دلیل تنش های میان کاخ سفید و کنگره که کاملا قابل رویت است، نسبت به توانایی اوباما در پایبندی به وعده لغو تحریم ها که همین حالا روی میز مذاکرات است، تردید دارند. هرچه اعتماد ایرانیان به توانایی آمریکا در پایبندی به توافق کمتر باشد، احتمال اینکه از مصالحه ای که برای امضای توافق و حل این مناقشه قدیمی لازم است، خودداری کنند بیشتر خواهد بود. تنها راه از بین بردن شکاف موجود، اعتباربخشی به پیشنهاد لغو تحریم ها است.
 
این در حالی است که با توجه به عدم حل اختلاف میان کاخ سفید و کنگره، سوالات جدی در مورد نوع تضمین هایی که طرف آمریکایی می تواند در مذاکرات ارائه کند، وجود دارد. حتی اوباما نیز در صحبت هایی که پانزدهم ژانویه پشت درهای بسته با دموکرات ها داشت، متذکر شد که این درگیری اقتدار وی در مذاکرات را تضعیف می کند و در صورت شکست مذاکرات باعث می شود که دیگران واشنگتن را سرزنش کنند.
 
واقعیت این است که این رئیس جمهور واقعا فاقد قدرت لازم برای لغو تحریم ها است (و تنها می تواند آنها را به تعویق بیاندازد.) به هر حال تنها کنگره اختیار لغو تحریم هایی را دارد که خود وضع کرده است. جان کری، وزیر خارجه آمریکا و تیم مذاکره کننده اش می توانند در ژنو به ایران تعهد بدهند اما این وعده ها اغلب برای ایرانیان پوچ است چراکه آنها می دانند این سناتورها از نیوجرسی یا نمایندگان از فلوریدا هستند که در مورد لغو تحریم ها قدرت دارند.
 
در حال حاضر طرافداران تحریم ها در کنگره می گویند تصویب لایحه ای که در صورت شکست مذاکرات اوباما را متعهد به اعمال تحریم های بیشتر می کند، راه حل خروج از بن بست است. به همین دلیل است که باب منندز، سناتور دموکرات نیوجرسی و مارک کرک، سناتور جمهوری خواه ایالت ایلینوی اوایل سال جاری میلادی لایحه ای را ارائه کردند. یک نسخه از آن در ماه مارس به رای گذاشته خواهد شد. این اقدام مذاکرات را تهدید نمی کند بلکه آن را نابود می کند. ضمن اینکه گفته می شود نبود فشار باعث شکل گیری بن بست فعلی شده، نه عدم اعتماد. این فرضیه کاملا اشتباه است.
 
در چنین شرایطی کنگره می تواند با تصویب قانونی برای رسیدگی به فقدان اعتماد میان طرفین، نقشی سازنده در مذاکرات داشته باشد. چنین لایحه ای اختیار لغو تحریم ها بر اساس جدول زمانیکه در مذاکرات مورد توافق قرار گرفته و تنها به شرط اینکه ایران به تعهدات خود تحت هر توافق هسته ای پایبند باشد را به رئیس جمهور می دهد.  
 
شاید برخی از اعضای کنگره نسبت به اعمال تحریم های بیشتر در صورت شکست مذاکرات، تردید داشته باشند. در این صورت آنها می تواند بسته قانونی را ارائه کنند که آمریکا را متعهد به اجرای اقدامات تنبیهی بیشتر در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی می کند. این لایحه نه تنها در صورت شکست مذاکرات رئیس جمهور را موظف به اعمال تحریم های جدید می کند، بلکه در صورت موفقیت آمیز بودن مذاکرات نیز کنگره را موظف به لغو تحریم ها می کند. اگر این هزینه لازم برای تضمین لغو تحریم ها است، دولت و کنگره باید آنقدر عاقل باشند که آن را مورد ملاحظه قرار دهند.
 
افراد بدبین مدعی خواهد شد که کنگره قدرت بیشتری به رئیس جمهور آمریکا نخواهد داد اما کنگره همواره مدعی بوده که در جهت تقویت اهرم آمریکا در مذاکرات کار می کند. همانطور که منندز در مقاله سال گذشته خود نوشته بود «این تحریم های آینده نگر نقش مثبت و تقویت کننده ای در مذاکرات دارد. پیروز بزرگ دولت است.»
 
حال زمان آن رسیده که اعضای کنگره درک کنند اهرم تقویت کننده واقعا به چه شکل است. چنین اقدامی کنگره و رئیس جمهور را در آخرین تلاش برای حل معمای هسته ای ایران همراه کند. اما بهتر بود که این کار زودتر انجام می شد. ضرب الاجل ژوئن برای مذاکرات نزدیک است و در هفته های آتی انجام اقدامات شجاعانه ضروری است.