«ناوارو» واقعا مرده بود!

تدبیر24: سکوت رسانه‌های رسمی در قبال برخی خبرها که گاه به واسطه‌ی محدود شدن دایره‌ برخی خط قرمزهای اعمالی شکل می‌گیرد، فضا را برای رسانه‌هایی بازتر می‌کند که از آن‌ها به عنوان شبکه‌های اجتماعی یاد می‌شود؛ رسانه‌هایی که هنوز ملزم به رعایت اخلاق رسانه‌ای نیستند و به اعتقاد اساتید ارتباطات، همیشه نباید از آنها انتشار اخبار موثق را انتظار داشت.‌
 
این روزها حجم و سرعت انتقال پیام درباره‌ی یک رویداد، به اندازه‌ای به واسطه‌ی فعالیت شبکه‌های اجتماعی بالا رفته است که در پاره‌ای موارد شاهد جا ماندن رسانه‌های جریان اصلی به لحاظ سرعتِ خبررسانی هستیم.
 
در واقع شبکه‌های اجتماعی این قدرت را پیدا کرده‌اند که هر خبر یا اتفاقی را به‌ سرعت پوشش دهند و درباره‌ی آن مانورهای خبری داشته باشند. بلافاصله پس از یک اتفاق، واکنش‌ها، ویدئوها و عکس‌های مختلف درباره آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود؛ یعنی تا یک رسانه رسمی بخواهد خبری را پوشش دهد، شبکه‌های اجتماعی از مرز خبر گذشته‌اند و وارد مرحله فیدبک یا بازتاب خبر شده‌اند.
 
با این حال هیچکدام از ویژگی‌هایی که برای سرعت اطلاع‌رسانی اخبار در شبکه‌های اجتماعی برشمرده می‌شود، به معنای نادیده گرفتن اعتمادی نیست که از انتشار یک خبر در رسانه‌های رسمی در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد.
 
نمونه‌ای از این دست را در روزهای اخیر درخصوص انتشار خبر مرگ بازیگر نقش «ناوارو» مشاهده کردیم.
 
در فاصله‌ای بسیار اندک از انتشار خبر درگذشت روژه هانن - بازیگر فرانسوی - مطلبی مبنی بر اینکه این خبر صرفا یک شوخی و شایعه اینترنتی بوده، در برخی پایگاه‌های خبری منتشر شد که خبر قبلی را زیر سوال می‌برد؛ در این خبر اینگونه عنوان شده بود که خوشبختانه بازیگری که شهرتش به خاطر بازی در مجموعه «ناوارو» یا «کمیسر بزرگ» بود، در صحت و سلامت به سر می‌برد!
 
انتشار چنین خبری در برخی سایت‌های خارجی که بلافاصله بعد از خبر درگذشت بازیگر فرانسوی منتشر شد، رسانه‌های داخل کشورمان را با این پرسش مواجه کرد که بالاخره کدام خبر درست است. اما آنچه در نهایت به این ابهام‌های خبری و بازی با مخاطب پایان داد، انتشار این خبر از طریق رسانه‌های معتبر و رسمی اروپایی بود که مخاطبان و رسانه‌ها در اقصی نقاط دنیا را مطمئن می‌کرد که «ناوارو» واقعا مرده است.
 
نمونه‌ی ایرانی آن را هم در هفته‌های اخیر به واسطه‌ی خبری که درباره کلاهبرداری و خروج مدیران یکی از بانک‌های خصوصی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، مشاهده کردیم.
 
در این مورد هم باز رسانه‌های رسمی بودند که به داد افکار عمومی ‌رسیدند و با انتشار گفت‌وگوها و خبرهایی رسمی در این خصوص سعی کردند بر این نکته تاکید داشته باشند که هیچ خروج پولی از بانک مورد نظر رخ نداده و شرایط عادی است. در زمینه‌ی شایعه‌ی صدور دستور فیلتر شدن برخی شبکه‌های اجتماعی نیز باز رسانه‌های رسمی و معتبر بودند که به کمک مسؤولان آمدند تا صحت این خبر را هم رد کنند.
 
اما در شرایطی که ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی بر همگان روشن است، شاید برداشتن نگاه‌های تنگ از مقابل رسانه‌های رسمی و دادن اختیارات بیشتر به آنها برای به هدر نرفتن ظرفیت روشن‌سازی افکار عمومی، بتواند تا حدودی از اثرات مخرب انتشار اخبار نادرست توسط شبکه‌های اجتماعی بکاهد.
 
در این ارتباط الیاس حضرتی،‌ مدیرمسؤول روزنامه اعتماد با بیان اینکه «تن به واقعیت‌هایی که در دنیای رسانه وجود دارد،‌ بدهیم»، گفته است: مطبوعات باید به قدری آزادی بیان داشته باشند تا بتوانند آنچه را که در جامعه اتفاق می‌افتد، با سرعت و دقت ‌انعکاس دهند.
 
او هشدار داده است: اگر به حلقه‌های متصل به هم در فضای مجازی که هم‌پوشانی‌های زیادی دارند، بی‌اعتنا بود، ممکن است جامعه را تخریب کنند.
 
حضرتی در ادامه بیان کرده است: در حال حاضر همه به موبایل و اینترنت و پهنای باند بدون محدودیت دسترسی دارند، لذا اگر برای مطبوعات داخلی محدودیت و خط قرمز خودساخته ایجاد کنیم، قطعا خواننده‌ها از خریدن روزنامه‌ای که مطالب تکراری آن قبلا بارها در صداوسیما منعکس شده،‌ اجتناب می‌کنند.