بد اخلاقی و تندخویی برخی رانندگان اتوبوس، تاکسی و مسافران از آسیب های اجتماعی و فرهنگی به شمار می آید که چنانچه برای رفع این ناهنجاری ها راهکاری ارائه نشود، مشکلات جبران ناپذیری رادر پی خواهد داشت در این خصوص برخی کارشناسان تعریف تازه ای دارند و آلودگی هوا راازعوامل مهم بروز این ناهنجاری می دانند.
تدبیر24: یکی از مسایل کلانشهرها به ویژه شهر تهران حمل و نقل درون شهری است به طوری که بنا به گفته ی رییس پلیس راهور تهران بزرگ روزانه بیش از 18 میلیون سفر درون شهری در تهران انجام می شود.
از این تعداد مسافر 5/4 میلیون توسط شش هزار و 500 دستگاه اتوبوس ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران با شش هزار راننده و نیز 5/4 میلیون مسافر توسط 104 هزار راننده تاکسی که تعدادی از این رانندگان کمکی هستند با 949/77 دستگاه تاکسی جا به جا می شوند.
ترجیح مردم به استفاده از وسایل نقلیه شخصی، ازدحام، شلوغی و ترافیک ، آلودگی های صوتی و هوا بنا به اظهار کارشناسان به نوعی تاثیر مستقیم بر بروز رفتارهای خشونت آمیز، درگیری و پرخاشگری در میان مسافران و رانندگان دارد.
در این میان برخوردهای بد، تکه پراکنی ها و بد دهنی هایی که بین رانندگان اتوبوس و تاکسی و مسافران رد و بدل می شود ضمن اشاعه ناهنجاری رفتاری بعضا به درگیری های فیزیکی منجر می شود که خوشایند مردم کلانشهر تهران و پایتخت نیست.
این بد اخلاقی و بد دهنی ها و درگیری های فیزیکی که بدنبال آن ایجاد می شود بعضا کار به دادگاه و شورای حل اختلاف کشیده می شود که ضمن اتلاف وقت این بخش از دستگاه قضایی مشکلات زیادی برای خود رانندگان و مسافران نیز در پی دارد.
در کنار عوامل ذکر شده بخشی از این رفتارهای ناپسند به نا آشنایی برخی افراد اعم از رانندگان و مسافران به مهارت های اجتماعی و حقوق شهروندی برمی گردد.
رعایت نکردن حق تقدم، رانندگی نکردن در بین خطوط سفید و رعایت نکردن سایر قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی نیز از دیگر عوامل بروز ناهنجاری های رفتاری و بد اخلاقی ها در سطح این کلانشهر است. در این خصوص طبق بررسی ها و پژوهش های علمی انجام شده، بین بروز رفتارهای نامناسب با آلودگی های هوا و مسایل زیست محیطی ارتباط مستقیم وجود دارد و باعث از دست رفتن کنترل و تمرکز و خلاقیت و نوآوری در افراد می شود.
«فرید رزم آزما» مشاور مدیرعامل ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران و رییس پیشین مرکز کنترل ترافیک شهر تهران با بیان اینکه ما دائما از رانندگان خود می خواهیم که درشرایط سخت خونسردی خود را حفظ کنند گفت: کلاس ها و دوره های آموزش ضمن خدمت در طول سال برای بالا بردن سطح آگاهی به رانندگان ارائه می شود.
وی با اشاره به اینکه این دوره های آموزشی به صورت مشترک بین دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی برگزار می شود افزود: اقدام آموزشی و تست هوش و سلامت روانی رانندگان و برپایی دوره هایی با عنوان کنترل خشم و استرس منجر به آن شده که آمار شکایات و نارضایتی شهروندان از رانندگان به حداقل برسد.
رزم آزما گفت: تا پیش از برگزاری دوره های آموزشی آمار شکایات از رانندگان در گذشته بسیار زیاد بود اما اکنون کمتر شده است.
«رضا قاضی » معاون برنامه ریزی و توسعه شهری سازمان مدیریت و تاکسیرانی شهر تهران نیز گفت: رشته کاردانی حرفه ای تاکسیرانی در دانشگاه جامع علمی کاربردی راه اندازی کرده ایم که نخستین دوره دانشجویان این رشته در مهر ماه سال جاری مشغول به تحصیل شده اند.
وی با بیان اینکه کتاب اصول و مبانی حرفه ای تاکسیرانی نیز در مرحله چاپ قرار دارد افزود: در این کتاب اخلاق حرفه ای، قوانین و مقررات ترافیکی و اصول مشتری مداری، فداکاری و گذشت و قانونمداری آموزش داده می شود.
قاضی با بیان اینکه در هیات انضباطی تاکسیرانی شکایات مردم از رانندگان مورد بررسی قرار می گیرد گفت: در این هیات در یکسال اخیر سه هزار پرونده مورد بررسی قرار گرفته است که در برخی از پرونده ها راننده تاکسی متخلف شناخته شده و در برخی هم ادعای مسافر صحت نداشته است.
«محمدعلی اسفنانی» سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی و قاضی سابق دادگستری نیز گفت: هیچ آمار رسمی و مشخصی در ارتباط با درگیری های فیزیکی و لفظی بین رانندگان اتوبوس و تاکسی و مسافران وجود ندارد.
وی افزود: تا زمانی که مسایل و مشکلات ما از جمله بروز بد اخلاقی بین رانندگان و مسافران ریشه یابی نشود، درمانی هم برای آن صورت نمی گیرد و به مرور شاهد گسترش اثرات سوء آن خواهیم بود.
به گفته ی اسفنانی نیروی انتظامی و دادگستری باید اقدام دقیقی در این راستا انجام داده و دست به آمایش برای پیشگیری و گسترش این گونه بداخلاقی ها بزنند.
«ابوالفضل رفیع» مدیرکل اموزش های شهروندی شهرداری تهران گفت: باید به شهروندان مهارت کنترل خشم را بیاموزیم.
وی افزود: باید به شهروندان آموزش دهیم که همانطور که در منازل و محل کار خود در ورود و خروج به یکدیگر احترام می گذارند، در حین رانندگی نیز به حق تقدم یکدیگر احترام بگذارند.
رفیع با اشاره به ضرورت یادگیری آداب اجتماعی گفت: این مهارت ها باید در مدارس و از طریق رسانه های جمعی از جمله صدا و سیما به مردم آموزش داده شود.
«افسر افشار نادری »استاد دانشگاه نیز در این زمینه معتقد است که نظریه زیستی، نظریه روانشناسی و نظریه فرهنگی از جمله نظریاتی است که در زمینه بروز خشونت و رفتارهای ناخوشایند در جامعه وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه نظریه زیستی بخشی از خشونت را غریزی می داند افزود: دراین میان بخشی از خشونت ها نیز مربوط به محرومیت های اجتماعی و خانوادگی است.
این مدرس دانشگاه بخشی از خشونت را نیز مربوط به فرهنگ جوامع دانست و گفت: متاسفانه در ایران بر خلاف سایر کشورها نسبت به رفتارهای نامناسب شهروندان قوانین خاصی وجود ندارد.
وی به کتک کاری و بد دهنی راننده و مسافر در سطح شهر اشاره کرد و گفت: در کشور ما صرفا به جرایم راهنمایی و رانندگی توجه می شود و قانون از کنار این رفتارها به راحتی می گذرد.
به گفته ی افشارنادری باید قانونگذاران ما نسبت به هر نوع رفتار خشونت آمیز در حوزه عمومی وخصوصی توجه داشته باشد.
وی افزود: در کشورهای پیشرفته کسی حق کتک کاری در انظار عمومی را ندارد و این در حالی است که در سطح شهرهای ما به ویژه تهران چنین برخوردهای نامناسبی بارها مشاهده می شود.
«مهدی کوچک زاده »نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص ناهنجاری رفتاری در تهران و برخورد نامعقول راننده و مسافر گفت: من در روانشناسی تحصیلات ندارم و در این مسائل نمی توانم نظر علمی بدهم، اما بر حسب تجربیات شخصی که دارم و آنچه خودم مشاهده کرده ام به نظرم یکی از اصلی ترین دلایل عصبانی شدن افراد و تندخویی (غیر از ریشه های تربیتی) مردم در جامعه روبرو شدن با پدیده هایی در گفتار و رفتار دیگران است.
وی افزود: رفتارهای خلاف توقع اگر در جامعه از سوی کسانی که مسوولیت دارند مشاهده شود تاثیری به مراتب شدید تر بر عصبانی شدن مردم می گذارد و البته اگر نتوانند از مسیری منطقی و فراهم شده از سوی حاکمیت این عدم رضایتشان را به گوش کسانی که باید بشنوند برسانند تبدیل به خشم و عصبانیت فروخورده ای می شود که در رفتار روزمره مردم خود را به نمایش می گذارد.
وی با اشاره به اینکه پر اثر ترین رفتارهای برانگیزاننده خشم در مردم تبعیض و بی عدالتی از سوی مسوولان است گفت: وقتی کسی یا کسانی مردم را به چیزی دعوت کنند که خود برخلاف آن عمل کنند روی اصل اعتقادات و اخلاقیات مردم اثر سوء وحشتناکی می گذارد.
وی افزود: وقتی راننده تاکسی از مسافر مبلغی بیش از مقدار تعیین شده قانونی طلب می کند و یا راننده اتوبوس با مسافری روبرو می شود که از دادن بلیط یا کشیدن کارت فرار می کند و یا مدیر مدرسه ای که برخلاف قانون آموزش و پرورش رایگان برای ثبت نام از مردم برخلاف میل آنها شهریه می گیرد یا کارمند اداره ای که به مردم و وقت آنها با بی اعتنایی برخورد می کند و آنها را به فردا حواله می دهد و یا نانوایی که نان بد و گران به مردم می دهد یا مدیران و روسایی که بی توجه به اینکه از مال این مردم حقوق می گیرند به جای خدمت و نوکری به مردم به آنها فخر فروشی کرده و با بی احترامی برخورد می کنند و یا رییس دولت به مردم با لحن اهانت آمیز سخن می گوید همه اینها موجب نا رضایتی و دلخوری و در نهایت عصبانیت مردم و ایجاد ادبیات تند و عصبانیت می شود.
وی با اشاره به اینکه اگر همه روی موازین قانونی و اخلاقی و دینی عمل کنند هیچ اختلافی پیش نمی آید گفت: همه اختلاف ها ریشه در زیاده طلبی و خودخواهی افراد دارد و خصوصا اگر این زیاده خواهی و خلاف موازین عمل کردن از سوی حاکمان باشد.
کوچک زاده افزود: به فرموده پیامبر اکرم (ص) رفتار مردم و اصلاح رفتار آنان وابسته به اصلاح رفتار خواص که به فرموده رسول الله (ص) امرا هستند می باشد.
«محمدحسین بازگیر» معاون مدیرکل و رییس اداره حفاظت محیط زیست شهر تهران نیزبرداشت متفاوتی با این موضوع دارد و با بیان اینکه وضعیت محیط زیست ما در سلامتی جسمی و روحی شهروندان تاثیر گذار است گفت: آلودگی های صوتی و زیست محیطی از جمله آلودگی هوا منجر به بروز رفتارهای ناخوشایند و حتی افزایش جرم و جنایت می شود.
وی افزود: اگر شهروندان ما به دلیل آلودگی هوا آرامش خود را از دست بدهند ، نمی توانند به درستی تصمیم گرفته و رفتارها و عکس العمل های مناسب و درست از خود بروز دهند.
بازگیر یکی از مشکلات اساسی در شهر تهران را آلودگی های صوتی دانست و گفت: در چند منطقه تهران از جمله مناطق 18 و 21 به صورت پایلوت اقداماتی انجام شد که نشان می دهد آلودگی های صوتی در این مناطق پنج دسیبل است که این بالاتر از حد مجاز می باشد.
وی افزود: ما در بسیاری از ساعات شبانه روز دچار آلودگی های صوتی هستیم و در کنار این مسئله آلودگی های هوا و زیست محیطی مثل منابع آب های زیز زمینی وجود دارد.
به گفته ی بازگیر کمبود فضای سبز و مبلمان نامناسب شهری نیز از دیگر دلایل بروز مشکلات عصبی و پرخاشگری در بین شهروندان است.
بنا به اظهار نظر صاحنظران و کارشناسان حجم بالای وسایل نقلیه، آلودگی هوا، مشکلات زیست محیطی وعدم آموزش مهارت های اجتماعی و زندگی شهری از عوامل و دلایل بروز رفتارهای ناهنجار و خشونت آمیز در سطح شهر به ویژه در ارتباط میان مسافران با رانندگان اتوبوس و تاکسی است.
به نظر می رسد برای افزایش بردباری در میان شهروندان و جلوگیری از هرنوع بد اخلاقی در سطح شهر باید ضمن کاهش حجم سفرهای درون شهری با ارائه خدمات اینترنتی در فضای مجازی و افزایش ظرفیت حمل و نقل عمومی و نیز گسترش فرهنگ عمومی،کاهش استرس و افسردگی درجامعه و ذهن مشغولی ،اجرای برنامه های شادی آور، اقدام های لازم برای رفع آلودگی های زیست محیطی از سوی مسوولان صورت گیرد تا رفتارهای ناخوشایند را در تمامی نقاط کشور از جمله تهران به حداقل و حتی صفر برسانیم.