مقایسه خدمات اپراتورهای تلفن همراه در ایران و جهان

تدبیر24: تلفن‌همراه یکی از اختراعات قرن بیستم است که شاید کسی تصور نمی‌کرد تا این حد رشد کند و خود به صنعتی سودآور و عظیم در جهان تبدیل شود. به این ترتیب راحت‌تر می‌توان اهمیت اپراتورهای تلفن‌همراه و خدمات آنها را درک کرد. این شرکت‌ها در حقیقت دسترسی به خدمات مخابراتی را برای کاربران فراهم و در ازای آن کارمزد دریافت می‌کنند. اپراتورهای شبکه موبایل یا MNOها تهیه‌کننده خدمات مختلفی مانند تخصیص طیف رادیویی، زیرساخت شبکه بی‌سیم، ارسال صورتحساب، تهیه سیستم‌های رایانه‌ای، بازاریابی و خدمات تعمیراتی هستند.

از ‌سال  ٢٠١٢ تاکنون به‌طور رسمی ٦٤٣ اپراتور فعال موبایل در سراسر جهان فعالیت می‌کنند. براساس تحقیقی که در ‌سال ٢٠١١ به نام «گزارش سالانه ٢٠١١ و تحلیلی از شرایط رقابتی بازار» در آمریکا انجام شده، این شرکت‌ها، هم مشتریان شخصی و هم مشتریان بازاری دارند. اغلب MNOها مشتریمدار و قیمت محور هستند، به‌طوری که مشتریان بزرگ مخابراتی ٣,٤‌درصد بیش از مشتریان MNO برای خدمات هزینه پرداخت می‌کنند.  MNO‌ها در دهه ٩٠ میلادی خلق شدند و اکنون با گذشت حدود ٢٠‌سال از عمرشان به صنعتی بالغ تبدیل شده‌اند که سازوکار خاص خود را دارند.  در اروپا و آمریکا  این شرکت‌ها ابتدا با ارایه خدمات ساده‌ای مانند تماس صوتی و پیامک فعالیت خود را آغاز کردند. اما آنها برای آن‌که بتوانند در جهانی با محوریت اطلاعات رشد کنند، باید با فرهنگ نوآوری، همکاری و شراکت خود را هماهنگ می‌کردند که با ظهور اینترنت توجه به این موضوع اهمیت بیشتری یافت. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌ها در کنار خدمات مخابراتی به ارایه خدمات اینترنتی روی آوردند، به‌طوری که اکنون آن را محور خدمات خود می‌دانند و بیشترین درآمدزایی را از فروش اینترنت همراه به دست می‌آورند. گسترش اینترنت به رقابت فراگیری میان اپراتورها منجر شده که البته این رقابت به سود مشتری است و فرد می‌تواند از میان گزینه‌های مختلف، موردی را که با نیازهای او همخوانی بیشتری دارد، انتخاب کند.  

خدمات در ایران همچنان در ابتدای راه

در ایران نیز صنعت تلفن‌همراه پس از سال‌ها فعالیت بالغ شده است، اما با وجود آن‌که بیش از ٢٠‌سال از حضور اپراتورهای موبایل در ایران می‌گذرد، هنوز هم فروش تماس‌های تلفنی و پیامک، بیشترین درآمدزایی را برای آنها به همراه دارد و خدمات جدید در ایران محدود است. تا پیش از حضور اپراتور دوم، استفاده از شبکه تلفن‌همراه تنها برای برخی خانواده‌ها که امکانات مالی بیشتری در اختیار داشتند، امکان‌پذیر بود و موبایل یک کالای نسبتا لوکس به شمار می‌رفت. اما با ورود سیم‌کارت‌های ایرانسل (اپراتور دوم) در مهرماه ١٣٨٥ به شهرهای تهران، مشهد و تبریز و تلاش این شرکت برای به دست آوردن سهم از بازار تلفن‌همراه، فضای رقابتی در این حوزه ایجاد شد و با کاهش قیمت سیم‌کارت، کم‌کم این بازار برای عموم مردم رونق بیشتری گرفت.

 در سال‌های بعد حضور تالیا به‌عنوان سرویس‌دهنده و رایتل به‌عنوان اپراتور سوم نیز به گسترش هرچه بیشتر این بازار کمک کرد، به گونه‌ای که طبق آخرین گزارش رسمی منتشر شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، با توزیع نزدیک به ١١٨‌میلیون خط تلفن‌همراه در کشور که بیش از ٦٠‌میلیون خط آن تا انتهای شهریور ١٣٩٢ فعال بوده، ضریب نفوذ تلفن‌همراه درکشور در تاریخ مذکور به عدد ٧٩‌درصد رسیده است. 

هرچند که مرتضی براری، معاون حقوقی وزیر ارتباطات و فناوری میانگین ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور را ٨١‌درصد می‌داند اما با وجود نزدیکی اعداد، پیش‌بینی می‌شود با توسعه نسل سوم خدمات شبکه تلفن‌همراه و افزایش پهنای باند اینترنت همراه، این رقم افزایش یابد. چراکه به گواه بیزینس مانیتور، ایران از نظر ضریب نفوذ تلفن‌همراه بین ١٥ کشور خاورمیانه و شمال آفریقا، در جایگاه دوازدهم قرار گرفته است. 

در وقایع این حوزه، انحصار اپراتور سوم تلفن همراه هم برای ارایه خدمات G٣ (نسل سوم تلفن همراه) در ٣١ مردادماه  ٩٣به پایان رسید و براین اساس اپراتورهای اول و دوم موبایل نیز، عزم خود را برای ارایه خدمات نسل سوم و بالاتر جزم کردند تا امید به تغییر در این حوزه بیشتر از قبل شود. در این راستا «کاظم ابراهیمی» مدیرعامل شرکت مخابرات ایران هم به شرایط تازه اشاره دارد و می‌گوید:٣‌هزار و ٣٠٠‌میلیارد تومان اعتبار در‌ سال‌جاری برای تغییرات و تأمین سرویس‌های نسل سوم و چهارم تلفن‌همراه در کشور پیش‌بینی شده است.

خدماتی که ارایه نمی‌شوند

با این وجود هنوز هم زیربنای این صنعت در ایران ضعیف است و مردم از خدمات ارایه شده توسط اپراتورها ناراضی هستند زیرا اپراتورهای موبایل خدمات با کیفیتی ارایه نمی‌کنند. چندی پیش مناظره تلویزیونی با موضوع تعرفه‌های مخابرات برگزار شد که در آن نظرسنجی انجام شد که بیش از ٣١٥‌هزار نفر در آن شرکت و ٨٢‌درصد شرکت‌کنندگان نارضایتی خود را از خدمات تلفن‌همراه اعلام کردند. در این مناظره «علیرضا شاه‌میرزایی»، عضو حقیقی شورایعالی فضای مجازی به تکنولوژی موجود در حوزه ارتباطات اشاره کرد و گفت: وضع بدی در تکنولوژی داریم و اکثر بخش‌های مخابرات وارداتی است. به عقیده او سرویس‌های خدماتی اپراتورها باید گسترده‌تر شود.این درحالی است که هم اکنون کشورهای مختلف جهان نسل‌های سوم و چهارم موبایل را  امتحان کرده‌اند و درصدد راه‌اندازی نسل پنجم موبایل هستند. علاوه‌بر عقب ماندن از روندهای جهانی، یکی دیگر از مشکلات شبکه تلفن‌همراه، خدمات شخصی‌سازی نشده است. در اغلب بازارهای جهانی با توجه به مکانی که خدمت در آن ارایه می‌شود، خدماتی متناسب با نیازهای ساکنان ارایه می‌شود.

درآمدزایی جهانی با رقابت در ارایه خدمات

وضعیت فعالیت اپراتورهای جهانی موبایل کمی متفاوت است. در خارج از ایران اغلب شرکت‌ها به‌طور قراردادی برای مشتریان خود خدمات ارایه می‌کنند. به این صورت که فرد با مراجعه به دفاتر اپراتور بسته خدمت مورد نظر خود را انتخاب می‌کند. در این روش دریافت خدمات که به آن «قرارداد تلفن موبایل» نیز گفته می‌شود کاربر قرارداد بلندمدت (١٢، ١٨ یا ٢٤ ماهه) یا کوتاه‌مدت (معمولا ٣٠ روزه) با شرکت می‌بندد و در این مدت از خدمات خاصی که در قرارداد ذکر شده با قیمتی معین و از پیش تعیین‌شده بهره می‌برد.همچنین این شرکت‌ها خدمات خود را به‌صورت پیش‌ پرداخته در اختیار مشتری نیز قرار می‌دهند. به این معنی که مشتری برای خدمتی که بعدا استفاده می‌کند، اعتبار می‌خرد. اگر کاربر دارای کارت اعتباری نباشد، می‌تواند با استفاده از مکانیسم‌های مختلف پرداخت ارزش افزوده خدمت را نیز بخرد. این بسته‌ها مدت دار هستند و در ابتدای هر ماه مشترک مبلغی را برای دریافت این بسته خدمات به اپراتور پرداخت می‌کند. خدمات از پیش پرداخته موبایل در کشورهایی مانند هند که اقتصادی درحال رشد است، طرفدار زیادی دارد. نکته مهم درباره تمام این بسته‌های خدماتی (قراردادی و پیش پرداخته)، وجود اینترنت‌های پرسرعت است. هر شرکت سعی می‌کند با ارایه بسته‌ای متنوع‌تر و حجم قابل‌قبولی اینترنت، قشر خاصی را جذب کند.

خرید موبایل قسطی همراه خدمات

 یکی از نکات جالب درباره اپراتورهای خارجی آن است که این شرکت‌ها دستگاه‌های موبایل را همراه با خدمات به‌طور قسطی به مشتریان ارایه می‌کنند. فرد می‌تواند موبایل دلخواهش را همراه بسته خدماتی بخرد و هزینه را به صورت ماهانه پرداخت کند. این خود مسیر درآمدزایی دیگری برای اپراتورهای موبایل محسوب می‌شود. به همین دلیل شرکت‌های تولید موبایل سعی دارند، قراردادهای ثابتی را با اپراتورها ببندند.در این روش کاربر می‌تواند با توجه به بودجه‌اش تلفن‌همراه مورد نظر خود را انتخاب کند. البته اگر موبایل گرانقیمت باشد، فرد باید مبلغی را به‌عنوان پیش پرداخت بپردازد. این روند به فرهنگ مصرف تلفن‌های‌همراه نیز کمک می‌کند. اغلب اپراتورهای بزرگ برنامه‌هایی را برای مشتریان عرضه می‌کنند که فرد در صورت تمایل قبل از تمام شدن هزینه تلفن موبایل می‌تواند آن را به شرکت پس دهد، موبایل مدل جدیدتری دریافت کند که بهای تلفن قبلی از آن کسر خواهد شد. سپس بقیه هزینه را به‌طور ماهانه پرداخت خواهد کرد.

ارایه خدمت براساس نیاز مشتری

یکی دیگر از نکات جالب در خدمات اپراتورهای جهانی تنوع  بسته‌ها و روش دسترسی به خدمات است. در بازار بزرگ جهانی دیگر مرز میان کشورها معنی ندارد و اپراتورها سعی می‌کنند با توجه به مکان، خدمات خود را بومی‌سازی کنند تا به این ترتیب خدماتشان را به قشر وسیع‌تری ارایه کنند. بر این اساس اپراتورهای خارجی با توجه به مشتریان هدف گرفته شده خدمت ارایه می‌کنند و ارایه بسته‌های خدماتی برای کشاورزان، زنان، دانشجویان، بسته‌های لوکس یا ارزان با توجه به کشور موردنظر در دستور کار آنها قرار دارد. به همین منظور  در ادامه ٣ شرکت و خدمات خاص آنها به مشترکان را مرور می کنیم:   
 
«ایرتل» بلیت سینما رزرو می‌کند

شرکت Bharti Airtel Limited یا همان«ایرتل» یک غول خدمات مخابراتی چند ملیتی است که مقر آن در هند است و در ٢٠ کشور جنوب شرقی آسیا، آفریقا و جزایر قناری فعالیت می‌کند. این شرکت شبکه GSM را در تمام کشورها فعال کرده است و خدمات٢G، ٣G و ٤G را نیز ارایه می‌کند. ایرتل همچنین بزرگترین تهیه‌کننده خدمات همراه در هند است که تا آگوست ٢٠١٣ میلادی ١٩٢,٢٢‌میلیون  مشترک را ثبت کرده است.  این شرکت برخلاف تی‌موبایل غیر از عملیات‌های بازاریابی، فروش و امور مالی، بقیه کسب و کار خود را برون سپاری می‌کند. به همین دلیل مدلی از خدمات ارزان و حجم بالا را ارایه می‌کند. چند اپراتور مختلف نیز این استراتژی را به کار گرفته‌اند. این شرکت برنامه‌های خدمات از پیش پرداخته مختلفی را برای کشورهایی که در آن فعالیت می‌کند، ارایه کرده است. پاکستان یکی از کشورهایی است که ایرتل در آن فعالیت می‌کند. در این کشور هزینه تماس محلی از اپراتور ایرتل به ایرتل به ازای هر ثانیه ٢ پایسا (واحد پول خرد پاکستان معادل یک صدم روپیه) است. هزینه تماس ویدیویی نیز به ازای هر ثانیه ٥ پایسا است.  هزینه ١٠ کیلوبایت در شبکه اینترنت ٢G در این کشور ١٠ پایسا و هزینه ١٠ کیلوبایت اینترنت در شبکه ٣G نیز ٤ پایساست. این شرکت علاوه‌بر ارایه اینترنت ٤Gبرای مشتریان پاکستانی‌اش امکان مشاهده اخبار، کانال‌های مختلف تلویزیونی، خرید آنتی‌ویروس را نیز فراهم می‌کند. همچنین مشترکان می‌توانند  فیلم یا موزیک ویدیوهای مورد علاقه خود را با استفاده از اینترنت ٤G  تماشا کنند. از دیگر خدمات این شرکت، فرآیند انتقال پول است. با استفاده از خدمت «ایرتل پی‌منت» می‌توان موبایل را شارژ کرد و فیلم خرید. همچنین می‌توان هرگونه ارتباط از پیش پرداخته یا کارت اینترنت وایرلس در هند و پاکستان را شارژ کرد و حتی بلیت سینما رزرو کرد.
 
«تی موبایل» و خدمت ذخیره اینترنت

«تی موبایل» یکی از بزرگترین اپراتورهای تلفن‌همراه در سراسر جهان است که به «دویچ تله‌کام» تعلق دارد. این شرکت علاوه‌بر اروپا درآمریکا، پورتوریکو و ویرجین آیسلندز نیز فعالیت می‌کند.  براساس پیش‌بینی‌های این شرکت، تخمین‌زده می‌شد تا ٢٠١٤ میلادی تعداد مشتریان آن به ٢٥٠‌میلیون نفر برسد که پس از اعلام رسمی آمارها میزان تحقق آن مشخص می‌شود. این شرکت پانزدهمین تهیه‌کننده بزرگ خدمات موبایل و چهارمین شرکت بزرگ چندملیتی پس از «ودافون» انگلیس، «آری تل» هند و «تلفونیکا» اسپانیاست. این شرکت خدمات مختلفی مانند برنامه‌های فردی، خانوادگی، اینترنت و... را به مشتریانش عرضه می‌کند. همچنین قراردادهای ارایه خدمات وسوسه کننده‌ای دارد.   به‌عنوان مثال، مشتری آمریکایی می‌تواند با پرداخت ماهانه ٤٠ دلار بدون مرز با تلفن‌همراه خود صحبت کند، پیامک ارسال کند و از حجم اینترنت یک گیگابایتی نسل چهارم نیز بهره ببرد. همچنین یکی دیگر از برنامه‌های پرطرفدار این اپراتور، برنامه‌ای است که در آن مشترک با پرداخت ماهانه ٣٥ دلار می‌تواند بدون حد و مرز از تماس تلفنی و پیامک استفاده کند، اما هزینه استفاده از اینترنت در آن محاسبه نشده است. در برنامه‌ای دیگر کاربر با پرداخت ٣٠ دلار می‌تواند از ١٠٠ دقیقه تماس تلفنی، تعداد بی‌حد و مرز پیامک و ٥ گیگابایت اینترنت ٤G بهره ببرد. علاوه‌بر آن اپراتور تی موبایل خدمت ذخیره داده‌ها را به مشتریانش ارایه می‌کند که به مشتری اجازه می‌دهد مقدار اینترنت مصرف نشده ٤G LTE را در ماه بعد مصرف کند. همچنین مشتری می‌تواند اینترنت  G LTE ١٠ را برای نخستین مرتبه رایگان تهیه کند. این شرکت به‌طور متوسط هر ٢سال یک‌بار به مشتریانش اجازه می‌دهد، تلفن‌همراهشان را (برحسب دلخواه) عوض کنند. در همین زمینه خدمت دیگری به نام «جامپ» دارد که به وسیله آن کاربر بدون انتظار در مدت زمان خاص یا بدون محدودیت دفعات می‌تواند تلفن‌همراه خود را تغییر دهد.
 
اینترنت ١٠ دلاری برای معلولان در «ترکسل»

«ترکسل» مهم‌ترین اپراتور موبایل در ترکیه است که مقر آن در استانبول است و تا سپتامبر ٢٠١١ بیش از ٣٤,٤‌میلیون مشتری داشته است. ترکسل نخستین اپراتور ترک است که در بورس نیویورک ثبت شده و سهام آن از ‌سال ٢٠٠٠ خرید و فروش می‌شود. براساس آمار از ٢٠٠٨ میلادی ترکسل قرارداد رومینگ با بیش از ٦٠٥ اپراتور در ٢٠١ کشور دارد. این شرکت خدمات بسیار متنوعی را برای مشتریانش ارایه می‌کند که البته در مقایسه با اپراتورهای دیگر کمی گران تر است. به‌عنوان مثال یکی از برنامه‌های این شرکت‌ هزار دقیقه مکالمه، اینترنت با حجم ٤ گیگابایت و‌ هزار پیامک است که بهای ماهانه آن ٩٣ دلاراست. در برنامه پلاتینیوم کاربر با پرداخت حدود ١٢٨ دلار می‌تواند از ٢٠٠٠ دقیقه تماس، ١٠٠٠ پیامک نوشتاری وmms و اینترنت ٥ گیگابایتی بهره ببرد. یکی از ارزان ترین بسته‌های این شرکت« ALL ٣٠٠ Package »نام دارد که فرد با پرداخت حدود ٤٣ دلار در ماه می‌تواند از  ٣٠٠ دقیقه تماس، ٣٠٠ مگابایت اینترنت و ٣٠٠ پیامک بهره ببرد.

ترکسل بسته‌های تماسی پیش‌پرداخته گوناگونی برای گروه‌های متفاوت دارد، بسته‌های حرفه‌ای عموما همراه یک تا دو گیگابایت اینترنت ارایه می‌شوند و طیف بهای آنها از ٥٢ تا ١٠١ دلار است. بسته‌های کشاورزان شامل ٥٠٠ دقیقه تماس با هزینه حدود ٣٩دلار در ماه است. یکی دیگر از برنامه‌های جالب ترکسل برای افراد معلول است که البته قیمت‌های بسیار مناسبی دارد. معلولان می‌توانند با پرداخت ١٠ دلار در ماه از ١٠ مگابایت اینترنت، ١٠‌هزار پیامک داخل شبکه، ١٠٠٠ پیامک خارج شبکه، ١٠٠ mms  و ١٠٠ دقیقه تماس ویدیویی بهره ببرند یا با پرداخت ٢٠ دلار در ماه از ١٥٠٠ دقیقه تماس داخل شبکه، ٥٠٠ دقیقه تماس خارج شبکه و ١٠ مگابایت اینترنت استفاده کنند. در کنار این موارد بسته‌هایی برای خانواده‌ها و جوانان نیز ارایه می‌شود که بسته‌های جوانان در مقایسه با بسته‌های خدماتی دیگر بهای کمتری دارد و طیف قیمتی آن از ٢١ تا ٥٠ یورو است.


منبع: شهروند