اقتصاد رقابتی انسانی

تدبیر24 : فرق بسیار است بین اقتصاد رقابتی انسانی و غیرانسانی. اقتصاد رقابتی انسانی ضمن اینکه راه را برای رشد و توسعه و تولید بیشتر هموار می‌کند، در عین حال در اندیشه رفاه اقشار ضعیف جامعه است و برای این اقشار تدبیر درستی می‌اندیشد که اینان به متاعب فروافتادگی گرفتار نیایند و خانواده‌هایشان تامین و تکریم شوند. در هر حال، شکی وجود ندارد که ایجاد اشتغال، تولید صنعتی و کشاورزی تحسین‌برانگیز است و کسانی که در این راه تلاش می‌کنند، باید مورد احترام باشند، همچنین کسانی که شرکت‌های مقاطعه کاری را اداره می‌کنند، باید مورد تکریم و تشویق باشند.

همه اینان جزو معماران جامعه‌اند و جامعه به وجود اینان قوام یافته و رشد کرده است. همچنین همه بازرگانان و همه صاحبان مشاغل و اصناف و هنرمندان و عموم کارمندان و کارگران و مزدبگیران که هر یک خدمتی را به جامعه عرضه می‌کنند باید مورد احترام باشند. خدمات همه این گروه‌ها باعث به حرکت درآمدن چرخ‌های جامعه است. اگر اینان نباشند یا باید به جامعه‌ای با اقتصاد کاملا دولتی تن داد که در آن رشد و تعالی و تکاملی متصور نیست یا باید تن به اقتصاد ماقبل برده‌داری که در آن مشاغلی وجود ندارد و همه به کار شکار و جمع‌آوری دانه مشغولند. اما آنچه در این بین اهمیت اساسی دارد و مساله اقتصاد آزاد رقابتی انسانی را از اقتصاد آزاد رقابتی غیرانسانی متمایز می‌سازد، مساله عدالت اجتماعی است که اسلام بدان سفارش زیاد کرده است. مساله‌ محوری مربوط به تامین گروه‌های فروافتاده است. در هر حال، همه مردم یکسان نیستند و روحیه افراد مختلف است و زیبایی جامعه نیز به همین تکثر و تنوع بستگی دارد.

گروهی دل به تولید و مقاطعه‌کاری دارند و گروهی به تجارت یا مشاغل مختلف و گروهی به هنر یا به علم و آموزش و تحقیق و گروهی نیز مزد بگیرند و خود زندگی خود را چنین ترسیم کرده‌اند. این تکثر و تنوع جامعه‌ای را پدید می‌آورد که افراد با هم تعامل دارند و نهادهای زیاد به وجود می‌آید و دولت هم اگر از مسیر حاکمیت ملی مشروعیت پیدا کرده باشد طبعا در خدمت همه بوده و نظارت و مدیریت کلی داشته و جامعه بدین طریق اداره می‌شود. آنچه در این بین بسیار مهم است زکاتی است که جامعه باید به گروه‌های ضعیف‌تر اختصاص دهد. این کار باید بعنوان حقوق اجتماعی و بصورت یک شبکه ملی عمل کند و نه بصورت قسطی و مهرورزی این و آن، یا صدقات فلان رئیس دولت و غیره بلکه سیستم ملی تامین اجتماعی باید بصورت یک تور گسترده وجود داشته باشد که هرکس به دلیلی که از نردبان تلاش زندگی سقوط می‌کند در آن تور بیفتد و جامعه وظیفه دارد که به او فرصت دوباره و چند باره بدهد که از جای خود برخیزد و به خود بیاید و بر خود و گذشته و حال خود تامل کند و شاید تجدیدنظر نماید و مجددا از نردبان تلاش بالا رود. خانواده او گناهی ندارند و باید از لحاظ زندگی و مسکن و بهداشت و تحصیل تامین باشند و کرامتشان حفظ شود. این همان زکات جامعه است که همه پرداخت‌کنندگان مالیات بودجه آن را به دولت می‌پردازند. وظیفه دولت است که برای این امر اهمیت ویژه قائل باشد.

 اتخاذ سیاست توسعه نباید به بهای زجر مزدبگیران تمام شود. به‌ویژه مزدبگیرانی که بیکار می‌شوند و شغل خود را از دست می‌دهند یا به دلیل تقصیر شخصی یا ناتوانی جسمی یا پیچ‌خوردگی‌های روحی و بدفهمی‌ها از همان نردبان تلاش سقوط می‌کنند و در تور حمایتی جامعه فعال و مسئول قرار می‌گیرند و جامعه از ایشان حمایت می‌کند. این حمایت نه بصورت بازی‌های سیاسی برای جمع‌آوری آرا بلکه بصورت یک حقوق اجتماعی، به صورت یک سیستم ملی که قانون تعیین کرده عمل می‌کند و هیچ ارتباطی با این یا آن سیاستمدار یا حتی حزب و گروهی ندارد، یعنی بصورت حقوقی است؛ قانونی که نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی تدوین و تصویب کرده‌اند و طبعا هرگونه تخلف دولت‌ها از آن جرم قابل تعقیب به شمار می‌رود. اگر چنین سیستمی برقرار شد هیچ سیاستمداری قادر به اجرای سیاست‌های پوپولیستی نبوده و عملا و قانونا جلوی هرگونه فریب‌کاری سیاسی گرفته می‌شود. در هر حال، اقتصاد رقابتی وقتی همراه با تامین حقوق اجتماعی مزدبگیران باشد و بتوان در یک سیستم ملی از همه اقشار کم‌درآمد حمایت موثر و سازمان‌یافته کرد به معنای اقتصاد رقابتی انسانی است و پیشرفت و اشتغال و تولید ثروت همراه با تحقق رفاه عمومی خواهد بود که طبیعی است در چنین سیستمی داشتن سرمایه در راه سازندگی و تولید نه فقط مذموم نیست که حتما تحسین‌برانگیز است.

در واقع سیستم اقتصاد آزاد رقابتی را باید با نظام اقتصاد دولتی یا به اصطلاح اقتصاد سوسیالیستی مقایسه کرد. در نظام سوسیالیستی به دلیل تمرکز غیررقابتی، پیشرفت جامعه غیرمقدور و انگیزه‌های تلاش برای تولید به شدت تضعیف می‌شود. در حالی که در نظام اقتصاد آزاد رقابتی، همه استعدادها با انگیزه‌های بسیار قوی شکوفا می‌شود و تعامل آزاد بین انسان‌ها نه فقط توسعه اقتصادی که حتی توسعه فرهنگی و بسط دانایی را به ارمغان می‌آورد. نتیجه‌ای که از این بحث گرفته می‌شود این حقیقت است که تیم پرتوان اقتصادی دولت آقای روحانی در جهت اقتصاد آزاد رقابتی است و توصیه ما این است که با ایجاد تور حمایتی اجتماعی، پسوند انسانی به آن زده شود که جامعه اسلامی را به نمایش بگذارد که در آن هم توسعه پایدار تحقق پیدا کرده و هم رفاه عمومی به وجود آمده و هم اقشار کم درآمد مورد حمایت ملی و قانونمند قرار گرفته‌اند.