افشای یک راز درباره مرگ ون‌گوگ

تدبیر24:   27 ژوئیه 1890  (7 اردیبهشت 1269 شمسی) است. ونسان ون گوگ به مزارع ذرت وسیع پیش روی خود می‌نگرد. چندین ماه توهم و افسردگی حالا افکار این نقاش 37 ساله را احاطه کرده است. او یک هفت تیر را برمی‌دارد ... و تمام. یکی از مشهورترین نقاشان تاریخ به زندگی خود پایان می‌دهد.

 

«خودکشی.» نتیجه کالبدشکافی این تراژدی دردناک که تنها چند روز پس از آن اتفاق انجام شد و در طول دهه‌های بعد نیز بارها و بارها در کتاب‌ها و داستان‌های مختلف تکرار شد. حتی حالا که بیش از یک قرن از آن می‌گذرد، نتیجه جستجوی اینترنتی نیز همان خواهد بود؛ یعنی خودکشی.

 

اما یک گروه متشکل از تاریخدانان و دانشمندان نظر متفاوتی دارند. آن‌ها چندین سال را صرف مطالعه و پژوهش در این ارتباط کردند و حالا از یک چیز مطمئن هستند: داستان مرگ ون گوگ باید از نو نوشته شود. اما سوال اینجاست: «در ساعت آخر زندگی ون گوگ چه اتفاقی افتاد؟»

 

در ماه مه 1890، یعنی سه ماه پیش از مرگش، او از پاریس به اور سور اواز (Auvers-sur-Oise) رفت. روستایی کوچک که در سی کیلومتری شمال پاریس واقع شده است. ونسان در آنجا یک اتاق در مهمانخانه «اوبرژ راوو» اجاره می‌کند و شیداییِ خلاقانه خود را در آنجا می‌پروراند. او در طول 68 روزی که در آنجا بود، بیش از 80 نقاشی و 60 مجموعه را نقاشی کرد.

 

وَنسان ون گوگ (فینسنت فان خوخ)

 

نقاش‌های کمی به اندازه ونسان از خود پورتره کشیده‌اند. آخرین و مشهورترین پورتره او در سال 1889 یعنی یک سال پیش از مرگش کشیده شد. این تابلو اکنون در «موزه دورسای» پاریس نگهداری می‌شود.

حالا همان روز نهایی آمده است؛ 17 ژوئیه 1890. ونسان بدون سه پایه نقاشی خود به اتاقش برمی‌گردد و از شدت درد گلوله‌ای که به شکمش شلیک شده به خود می‌پیچید. به هر شکلی شده خود را به اتاقش می‌کشاند و 29 ساعت بعد جان می‌دهد.

 

گفته می‌شود که چند لحظه قبل از آن شلیک، یک پلیس از او پرسیده بود: «نکند می‌خواهی خودکشی کنی؟» ون گوگ نیز با شکایت جواب داده بود: «احتمالا.» اما چرا کسی که می‌خواهد خودکشی کند باید با خود سه پایه نقاشی را نیز ببرد؟ اصلا چرا برای خودکشی به شکم خود شلیک کند؟ و حتی اگر به شکم خود شلیک کرده بود، چرا با یک شلیک دیگر به درد و رنج خود پایان نداد؟

 

دو تاریخدان به نام‌های «استیون نایفه» و «گرگوری وایت اسمیت» زمانی که می‌خواستند زندگی‌نامه ون گوگ را بنویسند به همین سوالات فکر می‌کردند. حالا 13 سال از آن ماجرا می‌گذرد و این دو برنده جایزه پولیتزر از بابت یک چیز اطمینان دارند: ون گوگ کشته شده بود. از نظر این دو، توضیحات داده شده درباره آن شلیک جای هیچ ابهامی را باقی نمی‌گذارد. با این حال، برای اینکه وجود هرگونه شک و شبهه‌ای را از بین ببرند با یک کارشناس مشهور هفت‌تیر صحبت می‌کنند.

«دکتر وینسنت دی مائو» پزشک قانونی است که در چندین دادگاه از جمله در دادگاه نوجوان آمریکایی «ترایون مارتین» شهادت داده است. او می‌گوید: «از دید کارشناسی، خیلی بعید است که ون گوگ خودش آن زخم‌ها را به جای گذاشته باشد. او به خود شلیک نکرد.» دی مائو اساس یافته خود را بر این می‌گذارد که هیچ اثری از باروت بر روی دستان ونسان دیده نشده بود، زیرا تفنگ‌های آن زمان با باروت پر می‌شد. او در ادامه می‌گوید: «به همین دلیل، زخم‌هایی که بر اثر شلیک گلوله از فاصله نزدیک به وجود می‌آیند خیلی کثیف هستند. همچنین یک آدم چپ‌دست (ون گوگ) نمی‌تواند با آن زاویه به خود شلیک کند. در نهایت، عدم وجود آثار باروت – در گزارش منتشر شده از کالبدشکافی آن زمان نیز تایید شده بود – نشان می‌دهد که آن گلوله حداقل از فاصله نیم متری شلیک شده است.»

 

در چنین شرایطی نمی‌توان تصور کرد که ون گوگ به خودش شلیک کرده باشد. اما اگر ون گوگ به خود شلیک نکرده است، پس چه کسی ممکن است «پدر نقاشی مدرن» را کشته باشد؟

 

شاهکار ون گوگ «شب ستاره‌ای»

 

برای پاسخ به این سوال‌ها، این دو چندین مدرک خوب نیز پیدا کرده‌اند. مثلا گفته‌اند که ون گوگ در روز مرگش در جلوی خانه «رنه سوکرتان» دیده شده است. جوانی 16 ساله که به او زور می‌گفته و صاحب یک تفنگ هم بود. گفته می‌شود گلوله اغلب در تفنگش گیر می‌کرده است. حالا 125 سال بعد از آن اتفاق، آن پسر به متهم اصلی این دو تاریخدان تبدیل شده است.

 

در هفت اوت 1890، یک روزنامه فرانسوی مقاله‌ای راجع به مرگ او منتشر کرد. در اینجا نوشته شده بود که این نقاش هلندی تفنگ را چرخانده و ماشه را کشیده است. سپس با درد فراوان به اتاق اجاره‌ای بازگشته و شب همان روز می‌میرد.