دیگ جوشان کرج آماده سر رفتن است!

یکی از مهمترین مشکلاتی که شهرستان کرج را رنج می‌دهد، مهاجرت بی رویه و افسار گسیخته به این شهر بوده است که موجب کاهش سطح خدمات‌رسانی به شهروندان شده است.

به گزارش تدبیر24 به نقل از خبرگزاری فارس از کرج، طی سال‌های اخیر بسیاری از نیازها و مشکلات شهرستان کرج به دلیل نزدیکی به پایتخت و قرار گرفتن در محدوده استان تهران، خواسته و ناخواسته تحت‌الشعاع شهر تهران قرار می‌گرفت.

این در حالی است که همواره مشکلات، کاستی‌ها و نیازهای کرج همواره رابطه مستقیم با مشکلات پایتخت داشته و اکثر مسائل مثبت و منفی کرج متاثر از تهران بوده و هست.

اگر چه طی سال‌های اخیر رشد مهاجرت منفی در کشور کاهش یافته است، اما همچنان این مسئله از جمله مهمترین مشکلات مرکز استان البرز به شمار می‌آید.

چند سال قبل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در گزارشی تحت عنوان بررسی تحولا‌ت جمعیت شهری و روستایی کشور در دهه 1375 تا 1385 اعلام کرد: "جمعیت هشت کلا‌ن شهر کشور در سال 1385 حدود 37 درصد از کل جمعیت شهرنشین و نزدیک به 25 درصد جمعیت کل کشور بوده است. بر مبنای اطلا‌عات سرشماری سال 1385، جمعیت هشت کلا‌ن شهر تهران، اصفهان، تبریز، شیراز، کرج، اهواز، مشهد و قم در مجموع 14 میلیون و 679 هزار نفر بوده است. نرخ رشد جمعیت این هشت کلا‌ن شهر در سال‌های 1385-1375 معادل 7/2 درصد و در دهه 1385-1365 معادل 3 درصد در سال بوده است."

در بخشی از این گزارش آمده بود: "میان کلا‌ن‌شهرهای مورد بررسی کرج همچنان بالا‌ترین نرخ رشد سالا‌نه معادل 9/3 درصد را نشان می‌دهد."

* دلایل مهاجر پذیر بودن کرج چیست؟

همانطور که گفته شد، اگر چه با وجود آنکه نرخ مهاجرت منفی در سال‌های اخیر در کلانشهرهای کشور کاهش یافته است، اما همچنان کرج بالاترین نرح رشد سالانه جمعیت را دارد که بخش مهمی از این افزایش جمعیت به دلیل حضور مهاجران از دیگر نقاط کشور است.

حال این پرسش پیش می‌آید که کرج به چه دلیل پذیرای این میزان مهاجر از نقاط مختلف کشور است.

کارشناسان چند دلیل عمده را در این رابطه مطرح می‌کنند که مهمترین آن نزدیکی کرج به تهران به عنوان مرکز کشور است.

در سال‌های گذشته تعداد زیادی از اقشار مختلف مردم به ویژه جوانان، از روستاهای دور افتاده گرفته تا شهرها و شهرستان‌های بزرگ، برای یافتن کار و دسترسی به خدمات بیشتر و بهتر به تهران مهاجرت کرده‌اند.

بخش از این مهاجران در تهران به خواسته‌های خود رسیده و کار و زندگی در پایتخت کشور تشکیل داده‌اند، اما بخشی تنها توانستند کاری برای خود در تهران دست و پا کنند.

این افراد که توان پرداخت هزینه‌های زندگی به ویژه تامین مسکن در پایتخت را نداشتند، محل سکونت خود را تهران قرار داده و در حالی که در پایتخت کار می‌کنند، اما محل سکونت آنها در کرج و توابع آن است.

بخش دیگری نیز در تهران نه کاری یافته و نه توانستند در آنجا ساکن باشند، به همین دلیل به اطراف پایتخت کوچ کردند که کرج بیشترین سهم را در پذیرایی از این افراد داشته است.

بنابراین سرریز جمعیتی پایتخت به کرج، یکی از مهمترین دلایل مهاجرت مرکز استان البرز است.

دلیل دیگری که از سوی کارشناسان برای این معضل اجتماعی مطرح شده، مربوط به وجود چندین ندامتگاه و زندان بزرگ در کرج است.

شهرستان کرج دارای چندین زندان بزرگ است که درصد محدودی از مجرمان خود کرج در این ندامتگاه‌ها نگهداری می‌شوند و اکثر آنها ساکن استان‌های دیگر هستند.

چندی پیش یکی از مسئولان ارشد قضایی استان البرز در یک محفل خصوصی آماری جالب توجه در این باره بیان کرده و گفته بود که اکثر زندانیانی که در زندان‌های کرج نگهداری می‌شوند، نه ساکن این شهرستان هستند و نه اساسا جرم آنها در کرج و حتی استان البرز رخ داده است.

* جمعیت فعلی شهرستان کرج چه میزان است؟

بر اساس قانون هر چند سال یک بار در کشور سرشماری انجام می‌شود و ملاک تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها برای اداره کشور آماری است که در این سرشماری‌ها به دست می‌آید.

این در حالی است که به دلیل مهاجرت بالا به کرج، آمار دقیقی از جمعیت ساکن این شهرستان نمی‌توان عنوان کرد.

مرکز آمار ایران بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1390 جمعیت استان البرز را بالغ بر دو میلیون و 412 هزار و 513 نفر عنوان کرد.

گفته می‌شود که جمعیت کرج در این سال بین یک میلیون 800 هزار نفر تا دو میلیون نفر بوده است.

امروزه شهروندان کرج می‌پرسند که آیا امکانات و زیرساخت‌های استان البرز و شهرستان کرج جوابگوی این میزان جمعیت هست؟

در این زمینه بارها مسئولان کرج و رسانه‌ها هشدارهای جدی را مطرح کرده‌اند.

به عنوان نمونه دفتر خبرگزاری فارس در کرج در تاریخ چهارم شهریور 1385 طی گزارشی تحت عنوان "کرج دیگر توانایی جذب مهاجر ندارد" به نقل از عضو وقت شورای اسلامی شهرستان کرج نوشت: متأسفانه چندین برابر ظرفیت شهرستان کرج و حومه، مهاجر جذب این منطقه شده است به صورتی که امروزه کرج دیگر توانایی جذب مهاجران جدید را ندارد.

محسن مرادی در آن روزها به خبرنگار فارس در کرج گفته بود: به دلیل مدیریت غلط شهری، مهاجران زیادی جذب تهران که به دلیل پایتخت بودن از امکانات بیشتری برخوردار است، شده‌اند و سرریز مهاجران به تهران نیز به سوی شهرهای اطراف از جمله کرج و حومه سوق یافته است.

به گفته وی، این امر موجب شده که چندین برابر بیشتر از ظرفیت و توان شهرستان کرج و حومه، مهاجر جذب این منطقه شود. به همین دلیل امروزه دستگاه‌ها و مسئولان دولتی در کرج با کمبود منابع و امکانات برای توزیع در بین تمامی ساکنان کرجی مواجه هستند.

این مقام مسئول افزود: تمام این موارد موجب شده تا شهرستان کرج از نظر توزیع امکانات و منابع در بین ساکنان جزو محروم‌ترین شهرستان‌های کشور طبقه‌بندی شود، چرا که نسبت ساکنان و امکانات به هیچ وجه با یکدیگر منطبق نیست.

مرادی گفته بود: به طور مثال در حوزه امکانات و تجهیزات ورزشی، امکاناتی که در شهرستان کرج با جمعیتی در حدود دو میلیون نفر به مراتب کمتر از شهرستان‌های 500 هزار نفری است.

پس از آن نیز بارها مسئولان استانداری البرز و فرمانداری کرج در این زمینه هشدار داده‌اند.

از جمله آنکه در تاریخ سوم اردیبهشت سال گذشته معاون وقت عمرانی استاندار البرز در همایش طرح محیط یاران محیط زیست این استان گفته بود: بسیاری از باغ های کرج به دلیل مهاجرپذیری زیاد از بین رفته است.

احمد افضلی با بیان اینکه افرادی که از قدیم در استان البرز زندگی می‌کردند با واژه باغ شهر کرج آشنا هستند، اضافه کرد: نزدیکی کرج به تهران و شرایط آب و هوایی به نوعی در سه دهه اخیر جمعیت زیادی را به سمت کرج گسیل داده و باغ هایی که در سطح کرج بوده به تدریج از بین رفته است.

همانطور که گفته شد، بسیاری از مسئولان شهرستان کرج از جمله نمایندگان این شهرستان در مجلس شورای اسلامی، مدیران دستگاه‌های اجرای و اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا تاکنون بارها در این زمینه انتقادهایی را بیان و راهکارهایی را هم برای رفع این معضل اجتماعی مطرح کرده‌اند.

آخرین نمونه آن مربوط به سید علی آقازاده شهردار کرج است.

* ضرورت تبیین سیاست‌های کنترل مهاجرت در کرج

آقازاده در این زمینه طی گفت‌وگویی با پایگاه خبری مدیریت شهری شهرداری کرج گفته است: شتاب در امر ساخت و سازهای شهری، کلانشهر کرج را با تغییرات بافتی و جمعیتی مواجه کرده است.

به گفته وی، افزایش بی‌ رویه جمعیت در افزایش آمار ساخت و سازهای شهری و ایجاد تغییر و تحولات اساسی بافت‌های شهری نقش دارد.

شهردار کرج با بیان اینکه، فضاهای شهری سرمایه‌های اصلی شهر هستند، اظهار داشت: با توسعه پایدار این فضا و ساختارهای شهری می توان گام‌های موثری در گسترش منطقی جغرافیای شهری برداشت.

این مسئول در ادامه به راهکارهای اتخاذ شده از سوی شهرداری کرج برای رفع برخی از آثار مهاجرت به کرج اشاره کرده و با بیان اینکه، مسأله فضا و توسعه پایدار فضاهای شهری امری بسیار مهم است، عنوان کرد: در این خصوص برنامه‌ریزان و مدیران شهری توجه خود را به احیای بافت‌های فرسوده به عنوان معضلی که ناشی از رشد ناهمگون جمعیت شهری است معطوف کرده‌اند.

آقازاده گفت: کرج به واسطه دارا بودن برخی آیتم‌های شهری از جمله مناسب بودن آب و هوا زمینه را برای مهاجرت افراد از سایر نقاط کشور مهیا کرده است و این امر خود عاملی منفی برای این کلانشهر به ویژه در زمینه خدمات‌رسانی است.

شهردار کرج با تاکید بر ضرورت تبیین سیاست‌های کلی به منظور کنترل مهاجرت‌های بی‌رویه عنوان کرد: این سیاست‌گذاری باید راهکاری برای تعادل جمعیت به عنوان یک خروجی مهم داشته باشد.

آقازاده در ارائه تعریفی از مهاجرت، عنوان کرد: مهاجرت یکی از پدیده‌های مهم جمعیتی است که در صودت عدم کنترل آن، شهر با افزایش سریع جمعیت و به تبع آن برزو محدودیت ها مواجه می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به رشد سریع ساخت و سازهای شهری این امر را علت اصلی اعمال تغییرات بافتی و ناهمگونی جمعیتی در کرج ذکر و عنوان کرد: پراکندگی ساخت و ساز در مناطق مختلف شهری، علاوه بر این خدمات رسانی ایده‌آل و استاندارد را با مشکل مواجه می‌کند.

* دولت تمام تلاش خود را برای مقابله با مهاجرت منفی انجام داده است

انتقادهای تازه شهردار کرج که خود از نزدیک با تبعات و آثار منفی مهاجرت بی‌رویه و غیر منطقی به این شهرستان آشنا است، موجب شد تا خبرنگار فارس از مهدی‌ ایران‌نژاد عالی‌ترین مقام اجرایی در مرکز استان البرز این پرسش را مطرح کند که چه اقداماتی برای مقابله با افزایش مهاجرت به کرج انجام شده است.

وی در این گفت‌وگو اظهار داشت: در حوزه مهاجرت از روستاها به شهرها و از شهرها به شهرستان‌ها و کلانشهرها نخست باید به این نکته توجه داشته باشیم که این معضل تک بعدی نبوده و تنها مربوط به یک و یا چند شهرستان کشور نمی‌شود.

فرماندار کرج افزود: مهاجرت منفی طی دهه‌های اخیر وجود داشته و در دوره‌های سرعت یافته و در مقاطعی نرخ مهاجرت کاهش یافته است.

ایران‌نژاد تاکید کرد: بنابراین وقتی می‌پرسیم که چه اقداماتی برای جلوگیری از افزایش مهاجرت به کرج صورت گرفته،‌ باید دید که چه اقداماتی در این زمینه در سطح کلان و ملی انجام شده است.

وی ادامه داد: خوشبختانه طی سال‌های اخیر دولت تلاش‌های بسیاری برای جلوگیری از افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها و از شهرها و به شهرستان‌ها و کلانشهرهای بزرگ انجام داده است.

ایران‌نژاد گفت: توسعه خدمات‌رسانی به روستاها، ایجاد امکانات بیشتر در شهرهای دور افتاده و بالاخره توزیع عادلانه امکانات و خدمات در سراسر کشور از مهمترین دستاوردهای دولت‌های نهم و دهم است.

وی افزود: ثمره این تلاش‌ها را در کاهش نرخ رشد مهاجرت می‌توان دید و این موضوعی است که کارشناسان تایید می‌کنند.

* جلوگیری از مهاجرت منفی یک شبه تحقق نمی‌یابد

عالی‌ترین مقام اجرایی در کرج متذکر شد: البته باید توجه داشت که میزان مشکلات در این زمینه به اندازه‌ای است یک شبه و با تلاش‌های یک و یا چند ارگان برطرف نمی‌شود.

ایران‌نژاد گفت: معضل مهاجرت در دهه‌های گذشته وجود داشته و برای مقابله با آن باید برنامه‌ریزی کلان و نگاهی بلند مدت داشته باشیم و خوشبختانه در این زمینه دولت دستاوردهای خوبی داشته است.

وی در پایان با بیان اینکه بر اساس آمارهای قطعی و موثق نرخ مهاجرت به کرج کاهش یافته است، اظهار امیدواری کرد: با تداوم برنامه‌هایی که در این زمینه وجود دارد، از جمله توسعه امکانات و خدمات‌رسانی بیشتر به مناطق روستایی در استان البرز، در آینده نزدیک شاهد کندتر شدن مهاجرت به مرکز استان البرز باشیم.

بر اساس این گزارش، با توجه به دیدگاه‌های مسئولان، اقدامات انجام شده باید اعلام کرد که در سال‌های اخیر کارهای خوبی برای جلوگیری از مهاجرت به کلانشهر‌ها و شهرستان‌های بزرگ از جمله تهران و کرج انجام شده است، اما باید این تلاش‌ها افزایش یابد، چرا که دیگ جوشان کرج در حال سرریز شدن بوده و دیگر توان پذیرایی از میهمانان تازه را ندارد.