باید برای همیشه با دلار خداحافظی کنیم

  تدبیر24  : وقتی بخواهید در حوزه مباحث اقتصادی سراغ استاد دانشگاهی بدون هرگونه حاشیه سیاسی را بگیرید قطعا در یکی از اولین انتخاب هایتان باید به دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی رفته و سراغ مهدی تقوی را بگیرید . استادی که شبانه روزش را وقف مباحث علمی اقتصادی کرده و با داشتن 107 کتاب برجسته در این حوزه یکی از پیشتازان مهم اقتصاد به شمار می رود . برای بررسی اثرات توافق هسته ای بر روی اقتصاد و گرفتن توصیه های لازم در خصوص شرایط رویه دولت یازدهم به سراغ این استاد دانشگاه رفتیم و دقایقی با وی به گفت و گو نشستیم .

• به نظر شما حال اقتصاد ایران الان چه طور است ؟

از اوایل انقلاب دو سیاستگذاری غلط در دو دولت متفاوت اعمال شد که یکی از آنها سیاست تعدیل اقتصادی در دولت آقای هاشمی رفسنجانی بود که بر اثر آن کشور تورم 49.5% را تجربه کرد که بنده به عنوان کسی که سرپرست خانواده بودم و حقوق خوبی هم می گرفتم به طور ملموس شرایط سخت اقتصادی را تجربه کردم و مجبور به صرفه جویی شدم.در آن برهه ما حقوقی خوبی داشتیم اما قشر کارگر با حقوق 300 هزار تومان توان تورم 50درصدی را نداشت. البته من آقای هاشمی را باهوش می دانم و علت این اتفاق را اقتصاددانان راست که به ایشان مشاوره می دادند می دانم که گمان می کردند ایران نیز مانند آمریکا است و باید در سیاست گذاره اقتصادی به شیوه آنها عمل کرد . باید توجه داشت که حرکت آقای هاشمی نسبت به حرکت آقای احمدی نژاد در این خصوص محدودتر بود. آقای احمدی نژاد سواد اقتصادی محدودی داشتند و در هدفمندی یارانه ها باعث ایجاد تورم سنگینی در اقتصاد شدند و کشور تورم 40% را پشت سر گذاشت. در همین زمینه من خودم تجربه ای دارم که در سال 45 که بنده عازم انگلستان شدم دولت وقت آن زمان انگلیس با گرفتن مالیات از ثروتمندان به کالاهای خاصی یارانه می داد ولی این موضوع با برنامه و بررسی صحیح اعمال می شد.

از سوی دیگر زمانی که آقای سید محمد خاتمی دولت را تحویل دادند قیمت دلار 1000 تومان بود اما در زمان دولت آقای احمدی نژاد قیمت دلار 3800 تومان شد. همچنین ضریب جینی (شاخص اقتصادی برای محاسبهی توزیع ثروت) در زمان هر دو دولت مد نظر افزایش پیدا کرد. یکی از نکاتی که باید در نظر داشت این است که تنش زایی آقای احمدی نژاد در عرصه بین الملل علاوه بر بار هدفمندی یارانه ها به کشور بار تحریم ها را نیز به دوش اقتصاد گذاشت. تحریم ها باعث افزایش قیمت دلار گشته و این موضوع باعث ایجاد تورم شد . در این جا لازم می دانم از آقای روحانی تشکر کنم که هیچ فعالیت مازادی در عصه اقتصادی انجام نداد و از طرفی هم وزیر خارجه با پیشبرد مذاکرات باعث بازگشت ثروت ملی به کشور شد. متاسفانه سیاست خارجی در دولت نهم و دهم با رویکرد تهاجمی بود که این موضوع باعث منزوی شدن کشور در مجامع بین المللی بود اما دولت یازدهم توانست این فضای منفی بین المللی را به خوبی بشکند .

مذاکرات باعث شد که که ما در تحریم ها از طرف غربی انعطاف ببینیم و همین طور ارز بیشتری وارد کشور کنیم و خوشبختانه این رویه ادامه دارد و چنانچه پول های بلوکه شده به کشور بازگردد وضع اقتصاد ایران رو به بهبود خواهد رفت. متاسفانه در مذاکرات آقای جلیلی با طرف های غربی نتیجه ای حاصل نشد و با این که 5+1 برای ادامه مذاکرات تمایل داشت ولی آقای جلیلی هیچ نرمشی از خود نشان نداد و این باعث شد که تحریم ها ادامه داشته باشد و اقتصاد به سمت نابودی حرکت کند .

• به نظر شما آیا بیانیه لوزان تاثیری بر نظام بانکی هم داشته است ؟

تحریم نظام بانکی ایران توسط سویفت نقل و انتقال های پولی را سخت کرده است و این موضوع باعث شده که ایران برای دور زدن تحریم ها دست به راهکارهای دیگری بزند که برای کشور پرهزینه است. برای مثال یکی از بانک های فرانسوی که تحریم های ایران را دور می زد به تازگی جریمه شده است . باید توجه داشت که این بانک که تحریم ها دور می زده است آیا همان کارمزدها را از ما طلب می کرده یا نه، حتما که مازاد کارمزد موجود را از ایران دریافت می کرده زیرا با این کار ریسکی را متحمل می شده است و در مقابل این ریسک هم باید بازدهی داشته باشد. اقتصاد ایران حتما به علت بکر بودن در صورت سرمایه گذاری صحیح بانک ها بازدهی خوبی خواهد داشت. بانک ها در تورم 40 درصد شرایط بسیار خوب و عجیبی داشتند این که در همان شرایط به سپرده گزاران 20% سود می دادند و این رقم می شود تازه نصف نرخ بهره واقعی است. در این حالت هم بانک ها از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند و هم وام گیرندگان که با نرخ 28% وام می گرفتند یعنی منهای 12% نرخ بهره واقعی. این دو رکن به سپرده گزاران بهره منفی پرداخت می کردند.

آیا در صورت توافق نهایی تغییری در شرایط ایجاد می شود؟

ان شاالله که مذاکرات به نتیجه برسد ولی اگر به توافق نرسند دوباره به دوره تورم باز خواهیم گشت و نرخ بالای بیکاری و همین طور افزایش قیمت دلار را خواهیم داشت. الان موضوع کاهش تورم به 15% را به علت توافق داریم و از سویی خوشبینی مردم را به آینده که خود باعث سرمایه گذاری می شود و به تبع آن شغل ایجاد می شود. عده ای دست به تولید می زنند و این تولید باعث شکوفایی می شود شما در تورم بالا سرمایه گذاری در تولید را نخواهید داشت و این برای مردم و زندگیشان و همین طور قشر جوان که نیاز به کار دارند حیاتی اشت.

شما به عنوان ناظر اقتصادی تغییرات اتاق بازرگانی را در چه راستایی می بینید؟

افراد اتاق باید از نظر سیاسی در دولت لابی کنند و قوانینی را طرح کنند که به نفع تولید باشد و به صادرات بیشتر ختم شود و از طرفی دیگر اقدام به واردات کالاهایی کنند که از توان تولید داخل خارج است. بنابراین اتاق بازرگانی یک فضا برای تعامل است که باید از آن به نفع کشور استفاده شود و همچنین اعضا نباید قدرت مجلس را برای پیشبرد اقتصاد کشور کوچک ببینند و باید به تعاملات بیستر با این نهاد اقدام کنند و اگر چنین کنند به نفع همه ماست چرا که هدف ما از این کار افزایش رفاه است. به همین دلیل اعضای اتاق به نظرم باید لفظ پارلمان بخش خصوصی را عینیت بخشند .

نگاه شما به رویکرد اقتصادی دولت یازدهم چیست؟

دولت اگر روال خود را ادامه دهد خوب است. ما از دولت آقای روحانی انتظار کارهای بزرگ نداریم بلکه اگر اوضاع را سر و سامان دهند بهترین کار است. اخیرا هم تیم اقتصادی دست به کار خوبی زده است و با کشور عراق تبادل پولی دوجانبه امضا کرده است این کار برای کشور یک مزیت است که در معاملات از پول های خودتان استفاده کرده و دیگر آن را تبدیل به دلار نکنید که این خود مستلزم هزینه مازاد برای شماست. این مدل مانند بازار مشترک اروپاست که یورو را ارز مرجع قرار دادند و دیگر هزینه های اکسچنج را میان خود از بین بردند که هزینه مازاد برای آنها داشت و تا پیش از بحران یورو هم که حاصل کم کاری ها و سیاستگذاری های غلط برخی کشورهای ضعیف حوزه یورو مانند یونان بود خوب کار می کرد و در آنیده نیز نیاز به این مدل در منطقه احساس خواهد شد.

این تبادلات پولی دو جانبه تاثیری در ارزش و قدرت دلار خواهد داشت؟

خیر تاثیری نخواهد داشت ما وقتی از دلار صحبت می کنیم منظورمان امپراطوری دلار است یعنی وسیله ای که جهان را زیر استثمار خود دارد. در اجلاس برتون وودز بعد از جنگ جهانی دوم به علت برتری آمریکایی ها در جنگ جهانی دوم پول دلار به همراه لیره استرلینگ پول جهانی اعلام شد و مدتی بعد به علت ضعف انگلیسی ها در اقتصاد دلار پیشتازی کرد و تنها ارز مرجع شد. البته این موضوع هم نباید فراموش شود که ایالات متحده به علت این که GDP بالایی دارد توان ارز مرجع بودن را داراست و هم اینکه بزرگترین ذخایر طلای جهان در پنسیلوانیای آمریکا است.

این حرکت دولت تاثیری در روابط ایران و آمریکا خواهد داشت؟

خیر نخواهد گذاشت این نوع پیمان ها فقط مختص به ایران نیست، کشورهایی دیگری از جمله ژاپن، چین، ترکیه، برزیل، کره جنوبی، روسیه، اندونزی، امارات، استرلیا و چند ده کشور دیگر این نوع پیمان ها را امضا کرده اند و هیچ تنشی هم ایجاد نشده است چرا که این گونه روابط بیشتر حوزه ای منطقه ای دارد تا جهانی.

-