فصل جدید مذاکرات ایران و 1+5

تدبیر24 : بعد از 12سال کش و قوس در پرونده هسته‌ای کشورمان و ازجمله هشت سال تنش بین ایران و شورای امنیت سازمان ملل متحد که منتهی به صدور پنج قطعنامه در چارچوب فصل هفتم منشور و اعمال ماده 41 این منشور بر ایران شد، اینک ایران و گروه 1+5 قرار گذاشته‌اند در پرتو راهبرد جدید ایران و استقبال جهانی از آن، دور جدیدی از مذاکره را از روز دوشنبه در ژنو آغاز کنند. ظرف 12 سال گذشته، چهار سال اول آن مذاکرات به گفت‌وگوی ایران و آژانس و مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی درباره پرونده هسته‌ای ایران به‌رغم وجود برخی اختلافات اما در فضایی دوستانه سپری شد.

 در هشت سال بعدی هم با بروز تنش بین طرفین که همراه با ارجاع پرونده هسته‌ای ایران از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد همراه بود، مذاکرات ایران و گروه 1+5 در فضایی پر از تردید، بی‌اعتمادی و تنش و تشنج ادامه یافت به ترتیبی که هیچ‌کدام از طرفین در این مذاکرات نتوانستند به خواسته‌های خود نائل آیند و مذاکرات همواره به صورت باخت- باخت به پایان می‌رسید و هر طرف به راه خود می‌رفت. گروه 1+5 اما به رهبری آمریکا در صدد اعمال تحریم‌ها بر جمهوری اسلامی ایران برمی‌آمد و ایران هم با تاکید بر حقوق خود و ازجمله غنی‌سازی در چارچوب معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای از مواضع گفته‌شده نمی‌خواست کوتاه آید و به همین جهت به تقویت برنامه هسته‌ای خود می‌پرداخت. حقیقت این است که اعمال تحریم‌ها به‌رغم اثربخشی بر اقتصاد ایران در سایه روش‌های گفت‌وگو و تعامل دولت قبلی پررنگ و معنادار شد وگرنه طبق بررسی کارشناسی وضعیت نابسامان اقتصادی حاضر 70درصد متاثر از سوءمدیریت و 30درصد تحت تاثیر تحریم‌ها بوده است اما اکنون محور بحث، تاثیرپذیری یا عدم تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران نیست بلکه ادامه یک بحث و گفت‌وگوی بی‌حاصل بین ایران و 1+5 فرصتی به‌وجود می‌آورد که بر تردیدها افزوده شود و بسیاری از وسواسان خناس همچون اسرائیل به گسترش خصومت‌ها بین ایران و قدرت‌های بزرگ و بازیگران منطقه‌ای دامن زنند.

 بی‌شک در شرایطی که همه کشورهای جهان با سرعت درحال پیشرفت و توسعه اقتصاد و صنعت خود هستند، چرخ‌های اقتصاد و صنعت ایران نباید به هیچ دلیلی از حرکت بازماند یا حتی سرعتش کم شود. از سوی دیگر نقش منطقه‌ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران نیز نباید معطل بوده و گروگان مذاکرات هسته‌ای قرار گیرد.این دو نکته به ما می‌آموزد که باید برون‌رفتی از این بن‌بست حاضر پیدا نمود و بر شرایط تحمیلی غلبه پیدا کرد تا چرخ‌های رشد و توسعه و اقتصاد و صنعت ایران به حرکت معمول خود بازگردد و جایگاهی که مناسب کشور باعظمت ایران است به‌دست آید. این اولین تجربه ایران در صحنه بین‌المللی نیست که ما با آن روبه‌رو شده‌ایم. تجارب مشابه دیگری هم داشته‌ایم که می‌توانند راهگشای ما جهت اتخاذ تصمیم تاریخی حاضر باشند. ازجمله هنگامی که مقاومت در قبال تهاجم صدام هشت سال طول کشید و به علت مقاومت قدرت‌های بزرگ نتوانستیم به اهداف خود مبنی بر تعیین آغازگر جنگ و تعیین خسارت وارده به ایران دست یابیم با ناباوری جنگ را به پایان رساندیم ولی در کمتر از سه سال به همان اهداف در صحنه سیاسی نائل شدیم. شرایط اقتصادی- صنعتی ایران را صرف‌نظر از برخی عوامل آن دوره می‌توان شبیه شرایط امروز محسوب کرد. بنابراین عبور از این شرایط می‌تواند نویددهنده آینده‌ای بهتر برای ایران و مردم تلاشگر آن باشد.

 به‌عبارت دیگر دانش و فنون انرژی هسته‌ای در قلب‌ها و مغزهای ما نهفته است و هیچ‌کس قادر به دخل و تصرف در آن نیست. این به ما امیدواری می‌دهد که سرنوشت و آینده خود را همچون بازیگری کارآزموده و ماهر در دست گیریم و در یک مذاکره دیپلماتیک و با شرایط احترام و منافع متقابل به بازی برد- برد بیندیشیم. بسیارند دشمنان ایران که مایلند ما در این شرایط درجا زده و بازهم زمان به ضرر ما بگذرد. خوشبختانه شرایط ایران بعد از انتخابات اخیر که به ریاست‌جمهوری آقای دکتر روحانی انجامید، بسیار امیدوارکننده است زیرا در وهله اول؛ همگونی بین مردم و نظام تقویت شده است. دوم؛ مردم، رئیس‌جمهور محبوب خود را در یک انتخابات سالم و مشروع انتخاب کرده‌اند. سوم؛ راهبرد سیاست خارجی دولت جدید که مبتنی بر همکاری و ایفای نقش مثبت در صحنه جهانی است، منطبق بر خواست و نظر اکثریت مردم شرکت‌کننده در انتخابات است. چهارم؛ تیمی حرفه‌ای، مجرب و کارآزموده هدایت مذاکرات هسته‌ای با 1+5 و مذاکرات با آمریکا را به‌عهده دارد که یقینا از عهده این ماموریت برخواهد آمد و می‌تواند منافع و امنیت ملی ایران را در سطح حداکثری تامین کند. پنجم؛ جامعه جهانی و به‌ویژه گروه 1+5 از مذاکرات بی‌حاصل گذشته خسته و ناامید شده و با توجه به شرایط ایران جدید این آمادگی را در خود به‌وجود آورده که در یک همکاری متقابل مذاکرات ایران و 1+5 را به نتیجه مثبت منتهی سازد.

 بنابراین به این دور از مذاکرات باید خوشامد گفت و انتظار کشید که گروه 1+5 پیشنهاداتی واقع‌بینانه و منطبق بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران ارائه کنند. قطعا گروه 1+5 نیز باید از این شرایط بسیار مساعد ایران معقولانه در جهت یک مذاکره برد-برد استفاده کنند تا بر خروج از بن‌بستی تاریخی نائل آیند.