فضا برای تفاهمات اولیه در ژنو

تدبیر24 : پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری بخش بزرگی از مردم کشورمان به مشکلات اقتصادی و فضای موجود آن زمان انتقاد داشتند اما با ورود حسن روحانی به ویژه در روزهای پایانی تبلیغات انتخاباتی که سخنانی درخصوص تنش‌زدایی با کشورهای جهان و گفت‌وگوی سازنده با دنیا مطرح کرد، مردم نیز که در تنگناهای اقتصادی و معیشتی قرار داشتند احساس کردند با انتخاب وی می‌توانند از این وضعیت رهایی یابند. همین اتفاق هم افتاد و مردم با انتخاب این رویکرد روحانی، وی را به ریاست جمهوری رساندند تا روند تنش‌زدایی با کشورهای جهان را آغاز کند. پیش از این هم ایران در گفت‌وگوهای 1+5 شرکت کرده بود اما تفاوت مذاکرات آینده با آنچه در گذشته بوده، این است که این بار دولت مستقر در ایران با دولت گذشته متفاوت است و چهره‌ جدیدی از ایران به دنیا نشان داده شده است.

تاثیر این مساله را در بازتاب‌های بین‌المللی مواضع رئیس‌جمهور مشاهده کرده‌ایم. مواضع روحانی و مشارکت حداکثری مردم در انتخابات پیام متفاوتی از گذشته را به جهان فرستاد. تفاوت دیگری که با گذشته وجود دارد این است که اکنون با انجام یک وحدت استراتژیک، پرونده هسته‌ای در کشورمان از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه ایران منتقل شده و این بار رئیس‌جمهور و دولت مستقیما در موضوع دخیل هستند در حالی که در گذشته دولت احمدی‌نژاد از شرایط دولت فعلی برخوردار نبود. حتی خود آقای سعید جلیلی هم با مسائلی مواجه بود به طور مثال وقتی که وی در مذاکرات وین بر سر مساله اورانیوم‌های غنی‌شده بالای 20درصد توافق کردند بلافاصله آقای لاریجانی موضع‌گیری کردند و سپس بقیه هم شروع به مخالفت کردند و توافقات عملی نشد.

یعنی جدای از مساله اختیار عمل مذاکره‌کنندگان، توافقات حتی قبل از اینکه در مسیر سیستمی ارزیابی شوند خنثی شدند. مجموع تحولاتی که اخیرا در ایران صورت گرفته اما‌ باعث شده که بازتاب‌های مثبتی نیز از خارج کشور دریافت شود. به نظر می‌رسد که در مسیر رسیدن ایران و غرب به توافقات جدید، برخی از کشورهای منطقه مانند رژیم صهیونیستی و عربستان و همچنین جریان‌هایی از داخل ایران سعی کنند که اخلال ایجاد کنند اما باز هم فضای مسلط به‌گونه‌ای است که نوعی تفاهم مقدماتی در این مذاکرات حاصل شود. با توجه به مذاکرات آقای ظریف و وزرای خارجه 1+5 و همچنین مکالمه تلفنی آقایان روحانی و اوباما در نیویورک به نظر می‌رسد که فضا برای مذاکرات ژنو مساعد باشد. ایران هرچند روی مساله غنی‌سازی ایستادگی می‌کند اما راجع به درصد غنی‌سازی به نظر می‌رسد که قائل به مذاکره باشد و در مقابل کشورهای1+5 نیز با رویکرد جدیدی وارد مذاکرات خواهند شد.

 مساله‌‌ای که در حال حاضر اهمیت دارد اما این است که فقط تفاهم مقدماتی حاصل نشود چراکه انتظار برای تفاهمات اساسی به وجود آمده. در صورتی که تفاهمات اولیه حاصل نشود و مذاکرات کاملا بی‌نتیجه بماند، مخالفان این مساله در هر دو جبهه فضا را به دست خواهند گرفت و روی بی‌نتیجه بودن این مساله فضاسازی کرده و عرصه را برای ادامه گفت‌وگوها تنگ خواهند نمود. کشورهای اروپایی نیز با وجود مشکلات اقتصادی که گرفتارش شده‌اند، علاقه‌مند خواهند بود که تفاهماتی بین ایران و آمریکا ایجاد شود تا آنها نیز بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری کنند. چین و روسیه نیز به نظر می‌رسد که وضعیتشان نسبت به گذشته تغییر کرده باشد و اگر با شرایط فعلی، در مذاکرات ژنو تفاهم مقدماتی هرچند کوچک حاصل شود، این مساله زمینه‌ساز مذاکرات بعدی خواهد بود و پیش‌زمینه‌ای برای رفع قدم به قدم تحریم‌ها خواهد شد. برخی تحریم‌های آمریکا کاملا در اختیار رئیس‌جمهور این کشور است و برخی هم مصوبات کنگره که اجرایش در اختیار اوباما گذاشته شده و بخشی نیز کاملا در اختیار کنگره است که در صورت تفاهم بین ایران و آمریکا، تحریم‌های دسته اول و دوم می‌توانند به مرور رفع شوند و فضا را برای ما بهبود ببخشد.