مذاکره، مسابقه نیست

تدبیر24 : امروز دور جدید مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 در مورد پرونده هسته‌ای ایران آغازخواهد شد. با توجه به این که در این سال‌ها این پرونده روند بدون نتیجه‌ای را طی کرده است و با توجه به پیچیدگی‌هایی که در این پرونده مشاهده می‌شود، به نظر می‌رسد جلساتی نظیر جلسات این هفته، همچنان جلسات مقدماتی و آماده‌سازی برای مساعد شدن فضای سیاسی و روانی دو طرف مذاکره‌کننده، برای رسیدن به یک توافق نهایی است و امیدوار بودن به نتیجه‌بخش بودن این جلسات یا جلسات مشابه صرفا یک بحث رسانه‌ای و نه یک بحث تخصصی و کارشناسی است.

نکته‌ای که در مورد این مذاکرات وجود دارد و معمولا نسبت به آن اغفال یا اهمال می‌شود این است که مذاکرات هسته‌ای بین ایران و کشورهای 1+5 یا کلا هر مراوده بین‌المللی دیپلماتیکی یک مسابقه ورزشی نیست که دو طرف برنده و بازنده داشته باشد و مدام به دنبال پیدا کردن پیروز و شکست خورده آن مسابقه باشیم. همین که این مذاکره برگزار شود و همین که به توافقات اولیه برای تداوم این مذاکرات برسیم، فی نفسه خود یک پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای ایران به شمار می‌رود و حالا همه منتظرند تا ببینند بعد از مذاکرات نیویورک و دیدارهای سطح بالای مقامات ایرانی با کشورهایی که به نوعی طرف مذاکرات هسته‌ای ایران در هشت سال گذشته بوده‌اند، به خصوص آمریکا، در روند دور جدید مذاکرات چه تغییراتی به وجود خواهد آمد و چقدر فضا برای رسیدن به نقاط روشن‌تر در مذاکرات هسته‌ای، روشن و مهیاست.

 در حال حاضر هر دو طرف مذاکره‌کننده بر مواضع سابق خود هستند و تغییری در سیاست خود بروز نداده‌اند. مقامات ایرانی همچنان بر حق خود مبنی بر غنی‌سازی هسته‌ای اصرار می‌کنند و بر اساس قوانین متعدد بین‌المللی، آن را حق مسلم خود می‌دانند و طرف مقابل نیز براساس قطع‌نامه‌های سازمان ملل متحد خواستار توقف غنی‌سازی یا تحدید آن یا کاهش درصد غنی‌سازی در ایران است و این خواسته‌ها رسیدن به یک توافق نهایی را دور و سخت می‌کند. با این شرایط که مطالبات و انتظارات طرفین مذاکره‌کننده تا این اندازه با یکدیگر فاصله دارد، نمی‌توان از یک کارشناس که در بطن مذاکرات حاضر نیست و از جزئیات جلسات آگاهی ندارد، توقع پیش‌بینی نتیجه مفید بودن یا نبودن مذاکرات را داشت و شاید غیر ممکن باشد که بتوان با این اطلاعات ناقص، مذاکرات هسته‌ای و نتیجه آن را پیش‌بینی کرد. از یاد نبریم در این جلسات مواردی مطرح خواهد شد که خصوصی است و به صورت علنی منتشر نخواهد شد.

 به هر حال آنچه ما از ظاهر این مذاکرات می‌بینیم، از یک سو اصرار ایران به حقوق هسته‌ای خود است و از سوی دیگر پافشاری طرف غربی و با این وضعیت باید تنها به زمینه‌سازی مناسب برای مذاکرات بعدی امیدوار باشیم و این مساله را بپذیریم که صرف ادامه داشتن این مذاکرات مفید خواهد بود. در عین حال ما شاخصی برای مثبت بودن این مذاکرات در دست نداریم. ممکن است یک نفر حرکت از نقطه a به b را یک حرکت مثبت تلقی کند و فرد دیگری توقع نقطه c‌ را داشته باشد. این مباحث و اندازه‌گیری این پیشرفت، البته کاری کارشناسی نیست و بیشتر به درد حوزه‌هایی مثل مطبوعات خواهد خورد.