درخشش دیپلماسی هسته ای ایران

تدبیر24:  کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رییس تیم مذاکره کننده گروه ۱+۵، این دور از مذاکرات را مثبت خواند و تاکید کرد که برای نخستین‌بار روی یک بیانیه مشترک توافق کردیم.
اشتون همچنین با اشاره به طرح ارایه شده توسط ایران درمذاکرات، تصریح کرد که کامل‌ترین طرح ایران را در ژنو دیدیم.
محمد جواد ظریف وزیرامور خارجه و رییس تیم مذاکراتی ایران نیز پس از پایان مذاکرات گفت: مذاکرات پرثمری پشت سر گذاشتیم؛ امیدواریم این مذاکرات آغازی برای فاز جدید در روابط باشد تا بحران غیرضروری را خاتمه داده و افق‌های جدیدی باز کند.
وی افزود: وضعیت موجود بین‌الملل امروزبرای حل وفصل موضوعات موجود راه‌حل‌های دراز مدت را طلب می‌کند. ما درنیویورک وژنو با این ذهنیت‌ها وارد مذاکره شدیم ونمایندگان ۱+۵ هم اراده لازم سیاسی را نشان دادند.
ظریف خاطرنشان کرد: نیاز داریم مذاکرات را با عمق بیش‌تری انجام دهیم، بحث‌های خود را در سطح کارشناسان ادامه خواهیم داد وقرار است ادامه مذاکرات ششم وهفتم نوامبر (۱۶ و ۱۷ آبان) در ژنو دنبال شود.
** کارشناسان چه می گویند؟
جورج جان صاحبنظر سوییسی که مذاکرات ژنو را از نزدیک دنبال می کند، معتقد است که هیچ زمانی شانس موفقیت مذاکرات هسته ای مانند امروز تا این حد خوب نبوده است.
وی با اشاره به تفاوت تیم مذاکراتی ایران نسبت به گذشته، خاطرنشان کرد: در راس هیات ایرانی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران قرار دارد که یکی از برجسته ترین دیپلمات های ایران است و درسال ۱۹۸۸ دربرقراری آتش بس بین کشورش وعراق درجنگ هشت ساله نقش بسزایی داشت.
این صاحبنظر سوییسی یادآور شد که تاکنون خواسته غرب این بود که ایران اصلا غنی سازی اورانیوم نداشته باشد وگروه پنج به علاوه یک نیز از ۱۰ سال پیش با همین هدف وارد مذاکره با ایران شد، ولی امروز با توجه به شرایط جدید، این موضوع از روی میز برداشته شده است.
گوردن هارر تحلیلگر روزنامه اتریشی استاندارد نیز با اشاره به اینکه نگاهها در دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ به ظریف دوخته شده بود، وزیر خارجه ایران را اینگونه توصیف می کند: یک دیپلمات مانند شاخه های زیتون.
وی دوشنبه شب، در ضیافت شامی که توسط نمایندگی ایران درژنو ترتیب داده شده بود با کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفت وگو کرد.
ظریف دردور نخست مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ پیشنهاد جدید ایران با عنوان پایانی بریک بحران غیر ضروری ؛ آغازی برای افق های جدید را ارایه کرد.
دور دوم مذاکرات بدون حضور ظریف و اشتون و درسطح معاونان برگزار شد و ظریف سه شنبه شب نیز به منظور جمع بندی مذاکرات انجام شده با اشتون به گفت و گو پرداخت.
وزیر خارجه ایران برغم درد شدید، صبح چهارشنبه و ساعاتی قبل از آغاز دور سوم مذاکرات ایران وگروه ۱+۵ با وزیر امور خارجه سوییس به گفت و گو نشست.
دور سوم مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ نیز به ریاست عباس عراقچی معاون حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه و هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ظهر چهارشنبه برگزار شد وپس ازآن در دور چهارم و آخر مذاکرات، ظریف واشتون به جمع مذاکره کنندگان پیوستند.
عراقچی طی دو روز گذشته با سرگئی ریابکوف معاون وزیرخارجه روسیه ، وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، هانس دیتر لوکاس نماینده آلمان وژاک اودیبر نماینده فرانسه درمذاکرات ، به صورت جداگانه دیدار وگفت وگو کرد.
مجید تخت روانچی معاون اروپا وآمریکای وزیرامور خارجه وعضو دیگر تیم مذاکرات هسته ای ایران نیز علاوه برحضور درمذاکرات باگروه ۱+۵ با سایمون گس مدیرکل سیاسی وزارت خارجه ونماینده انگلیس درمذاکرات هسته ای بطور جداگانه دیدار وگفت وگو کرد.
درپی این دیدار، ایران وانگلیس توافق کردند طی دوهفته آینده کاردارهای خود را معرفی کنند.
** طرح ایران مبتنی بربازی برد - برد
در دور اول مذاکرات ایران وگروه ۱+۵ که صبح روزسه شنبه درمحل دفتر اروپایی سازمان ملل متحد درژنو برگزار شد، جمهوری اسلامی ایران طرح پیشنهادی جدید خود را درقالب یک پاورپوینت به اعضای گروه ۱+۵ متشکل از کشورهای آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین وآلمان ارائه کرد.
سطح ومیزان غنی سازی ونیز اجرای پروتکل الحاقی ازموضوعات مورد بحث در دور دوم مذاکرات بود وبه گفته عراقچی، اجرای پروتکل الحاقی وسطح ومیزان غنی سازی ازگام های پایانی مذاکرات خواهد بود.
در این حال وزیر امور خارجه گفت که مبنای طرح ما زمان است یکی از روش هایی که ایجاد اعتماد می کند، این است که زمان را باز نگذاریم و دریک بازه زمانی محدود مذاکرات را پیش ببریم تا هیچ یک ازطرف ها تصور نکنند می توانند با وقت کشی برخی اهداف جانبی شان را به پیش ببرند.
وی افزود: مراحل مقدماتی را فکر می کنیم بتوانیم ظرف یکی دو ماه اجرا کنیم، حتی زودتر از آن هم امکان پذیر است ولی فکر می کنم برخی از اعضای گروه ۱+۵ به دلیل سازوکارهای داخلی خود نیاز به زمان بیشتری دارند.
وی افزود: اصولا اعتقاد دارم که روش دست کشیدن از حقوق و فشار آوردن به ایران کار خوبی برای رفع نگرانی های غرب هم نیست، آن ها باید ازاین طریق بیشتر نگران شوند.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورگفت: اگر ازاین روش ها استفاده کنند توانمندی های بومی ایران درانرژی هسته ای به شکلی است که این توان قابل ازبین بردن نیست وبا تحریم وفشار ازبین نمی رود، لذا باید راهکاری پیدا کنیم که ضمن اجرای حقوق هسته ای کشورمان، دیگران هم اطمینان حاصل کنند که ما برنامه دیگری به جز برنامه صلح آمیز هسته ای نداریم.
ظریف با تاکید براین که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است، افزود: ما هم از نظر فتوای رهبری و هم از نظر ملاحظات استراتژیک و امنیتی، سلاح هسته ای را به نفع سیاست وامنیت ایران نمی دانیم لذا باید این نگرانی ها رفع شود و نباید این نگرانی ها ادامه یابد.
وی درپاسخ به سوال دیگری مبنی براین که آیا قرار است ایران درمذاکرات خود امتیازی بدهد؟ گفت : اصلا مبنای ما درمذاکرات امتیاز دادن وامتیاز گرفتن نیست، من معتقدم کسانی که با دیدگاه حاصل جمع صفر وارد معادلات بین المللی می شوند، ضرر خودشان وطرف مقابل را تضمین می کنند.
** بازی برد - برد: ۲=۲
کارشناسان معتقدند که سیاست خارجی عرصه بازی با حاصل جمع مثبت و بازی برد - برد است و راه حل موضوع هسته ای ایران نیز درنتیجه مثبت برای هر دو طرف نهفته است.
به عقیده آنها در مذاکرات گروه ۱+۵ با ایران باید بسته پیشنهادی جدیدی روی میز قرار گیرد که شامل تمامی خواسته های طرفین باشد.
کارشناسان با اشاره به اینکه ایران وغرب هرکدام دو خواسته اصلی دارند، پیشنهاد می کنند که مجموع این چهار خواسته دربسته پیشنهادی جدید ارایه و بررسی شود.
به عقیده آنها، دراین بسته پیشنهادی ایران متعهد شود که اصول حداکثری در شفاف سازی وهمچنین اعتماد سازی را تضمین کرده اطمینان دهد که برنامه های اتمی اش هرگز درمسیر ساخت سلاح پیش نرفته وایران برای همیشه یک کشور عاری ازسلاح اتمی باقی خواهد ماند.
درمقابل، اعضای گروه ۱+۵ نیز باید درمورد لغو تحریم ها به ایران اطمینان بدهند وحقوق ایران را درچارچوب معاهده ان پی تی به رسمیت بشناسند و دراین راستا اجازه غنی سازی اورانیوم برای اهداف صلح آمیز را به ایران بدهند.
به عقیده کارشناسان بازی برد - برد درموضوع هسته ای این است که دو خواسته غرب به طور مساوی دربرابر دو خواسته ایران قرار بگیرد و درمذاکرات برای زمان بندی گام های متقابل طرفین، توافق شود.
والتر برم کارشناس مسایل بین المللی دربرن بااشاره به تاکید حسن روحانی رییس جمهوری ایران بربازی برد - برد درمذاکرات هسته ای، خاطرنشان می کند: وقتی رییس جمهوری ایران می گوید که دیگر زمان معادلات با حاصل جمع صفر پایان یافته، حق دارد، زیرا درمذاکرات نباید اینگونه تداعی شود که طرفی توانسته دیگری را تسلیم کند، بدون آنکه خود امتیازی بدهد.
وی با اشاره به اینکه گروه ۱+۵ باید بسته پیشنهادی جدیدی به ایران ارایه کند که در آن لغو تحریم ها لحاظ شده باشد، خاطرنشان کرد: گروه ۱+۵ خوب می داند که بهبود درروابط شان با ایران، می تواند کلید حل مسائل خاورمیانه باشد.
نکته جالب این که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز در آستانه مذاکرات ژنو، تاکید کرد که ایران حق غنی سازی با درصد پایین را دارد.
همزمان لیناس لینکویسیوس وزیر امور خارجه لیتوانی که کشورش تا پایان سال میلادی جاری ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را برعهده دارد، خبر داد که اروپا در حال بررسی تداوم غنی سازی پنج درصد در ایران است.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز درآستانه دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ بر حق ایران برای غنی سازی اورانیوم تاکید کرد.
دیپلمات ها در وین به دور جدید مذاکرات ایران وگروه ۱+۵ در ژنو خوشبین و امیدوارند درفرصت جدیدی که با روی کار آمدن دولت تدبیر وامید فراهم شده است، طرفین بتوانند درخصوص حق غنی سازی ایران وهمچنین شفافیت و بازرسی بیشتر از تاسیسات هسته ای و لغو تحریم ها توافق کنند.