گزارش اختصاصی از نخستین کلینیک سلامت جنسی

تدبیر24: روند افزایشی آمار طلاق در کشور، تهدیدی برای سلامت خانواده و جامعه است که می توان دلایل گوناگونی برای آن برشمرد اما به گفته ی کارشناسان در میان همه ی آن ها، مشکلات و نارضایتی های جنسی یکی از اصلی ترین دلایلی است که موجب وقوع و سپس افزایش رویداد ناخوشایند طلاق می شود.
 
کارشناسان سلامت خانواده، پس از واکاوی در زمینه ی سلامت جنسی، چاره ی کار را در برخوردهای علمیِ واقع بینانه دانسته اند و برای برطرف کردن مشکل های این حوزه که به نوعی گریبانگیر سلامتِ نهاد خانواده شده است، تلاش می کنند.  
 
شروع به کار کلینیک سلامت جنسی در مجتمع دارویی- درمانی هلال احمر ایران از سیزدهم مرداد ماه سال 1394 خورشیدی گامی مهم و نوآورانه در زمینه ی کاهش و برطرف سازی روابط آسیب دیده از مشکلات جنسی به شمار می رود.
 
برای آگاهی بیشتر از سازوکار این کلینیک و همچنین اطلاع از چگونگی پذیرش بیماران و مراجعه کنندگان با «امیر مدیر» مدیر و اورولوژیست(درمانگر جنسی) کلینیک سلامت جنسی، «علیرضا بهرامی» روانشناس و مشاور و «ناهید خداکرمی» مشاور، کارشناس زنان و رییس انجمن مامایی ایران به گفت و گو پرداختیم.
 
بدون شک، آشنایی و معرفی کلینیک سلامت جنسی و ارایه ی انواع مشاوره ها و خدماتی که در آن به مراجعان ارایه می شود، گامی در راستای افزایش سلامت جامعه در زمینه ی مسایل جنسی و جلوگیری از اختلال و گسست نهاد خانواده در کشور خواهد بود.
 
***جامعه و تابوی مسایل جنسی  
 
خانواده، کهن ترین و پایدارترین نهادی است که از شروع زندگی انسان تاکنون، زنده و پویا ادامه دارد و ریشه ی شکل گیری جامعه و ضامن حفظ و پایداری آن شناخته می شود. از این رو هر مساله و مشکلی که برای این نهاد ارزشمند پیش آید و در سلامت آن خلل ایجاد کند، نیازمند درمان و چاره جویی است.  
 
مسایل و مشکل های حوزه ی سلامت جنسی یکی از علل اصلی ایجاد ناهنجاری در خانواده و میان همسران است که برطرف ساختن آن، نیازمند نگاه شفاف و واقع بینانه است.
 
در همین پیوند، مدیر به عنوان رییس کلینیک سلامت جنسی با بیان اینکه راه اندازی این مرکز، در راستای تقویت نهاد خانواده است، به پژوهشگر ایرنا می گوید: ما بر این باوریم که سلامت جنسی، حوزه یی فراموش شده است و در این زمینه آگاهی های لازم وجود ندارد. به این معنا که آموزشِ مسایل مربوط به این حوزه در جامعه ارایه نشده است.  
 
به گفته ی وی، در بیشتر مناطق جهان مسایل مربوط به سلامت جنسی با مسایل فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی گره می خورد. از این رو سخن گفتن در باره ی این مسایل ممکن است، برای افراد دشوار باشد. از طرفی این حوزه در دانش پزشکی نیز تا اندازه یی جوان است و افرادی که پیشتر در این زمینه کار می کردند یا غیر پزشک، یا کسانی بودند که این موضوع را به روانشناسی پیوند می زدند.
 
مسایل و مشکلات جنسی از علت های ناکامی ازدواج به شمارمی روند که به اندازه ی مشکل های اقتصادی در گسست و ناپایداری نهاد خانواده و افزایش طلاق نقش دارند. با وجود دگرگونی هایی که در ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع رخ داده است، هنوز این مسایل در بسیاری از نقاط ممنوع است و در مورد آنها پنهانکارانه سخن گفته می شود.
 
با توجه به این امر، تغییر نگاه و تابو شکنی در زمینه ی مسایل جنسی یکی از نیازهای کنونی نه فقط در جامعه ی ما، بلکه در سراسر جهان است زیرا نپرداختن به این مسایل و نبود آگاهی، مشکل هایی را در روابط همسران پدید می آورد و به آهستگی زمینه ساز طلاق عاطفی و سپس طلاق حقوقی آنان خواهد شد.  
مدیر با اشاره به اینکه محدودیت های زیادی در حوزه ی مسایل جنسی در کشور وجود دارد، می افزاید: از آنجا که تاکنون در کشور مرکز و نهاد رسمی برای آموزش، درمان یا توانمند سازی در این زمینه وجود نداشت، مردم به ناچار برای کسب آگاهی یا درمان مشکلات خود به مراکز نامعتبر، پایگاه های اینترنتی و ... مراجعه می کردند. این مراکز، نه فقط مبنای علمی و کارشناسانه ندارند بلکه در بسیاری اوقات چالش های تازه یی پیش روی آنان قرار می دهند.  
 
تابوی حوزه ی مسایل جنسی در جامعه ی ایران تا اندازه یی است که نوشتن را نیز سخت می کند و از این رو فعالیت مراکز علمی و در پیش گرفتن رویکردهای کارشناسانه می تواند افزون بر شکستن این تابوها، مسایل گوناگون این حوزه را برطرف سازد و به افزایش سلامت خانواده ها منجر شود.  
 
در همین پیوند، علیرضا بهرامی روانشناس، با بیان اینکه سلامت جنسی نه فقط درمانِ اختلال یا ناکارآمدی بلکه، آسایش و آرامش روانی و جسمی در حوزه ی امور جنسی است، به پژوهشگر ایرنا گفت: کلینیک سلامت جنسی از مجموعه کلینیک های سلامت خانواده در مجموعه ی دارویی - درمانی هلال احمر به تازگی فعالیت خود را شروع کرده است و در این حوزه به هموطنان خدمات ارایه می کند.
 
بهرامی با بیان اینکه ممنوع بودن مسایل جنسی بیشتر از باورهای نادرست فرهنگی ناشی می شود، گفت: از آنجا که این مسایل در جامعه بیشتر رنگ و بوی دینی به خود گرفته اند، ماندگار شده اند. اگر چه در دین اسلام و حدیث ها و رساله ها به روشنی درباره ی آن ها سخن گفته شده است اما این تابوهای نادرست، بیشتر از رفتارهای سنتی جامعه ناشی می شود تا باورهای مذهبی.  
 
به رغم اینکه، جامعه ی ما مرزهای سنت و تا اندازه یی شرایط گذار را پیموده است اما هنوز دیدگاه های قالبی و رسوب یافته، پرداختن به برخی مسایل را زشت و هنجار شکنی تلقی می کنند و این امر باعث بروز چالش هایی در عرصه ی مناسبات فردی و اجتماعی می شود.
 
در همین زمینه، بهرامی نارضایتی جنسی را از علل ریشه یی طلاق در جامعه می داند و می گوید: یکی از دلایل نبود صمیمیت در نهاد خانواده به ناهنجاری های جنسی برمی گردد و برطرف نشدن آن ها ممکن است به حوزه های دیگر نیز سرایت کند.  
 
ناهید خداکرمی نیز با بیان اینکه کلینیک سلامت جنسی، دریچه یی تازه به روی سلامت نهاد خانواده در ایران است، به پژوهشگر ایرنا گفت: اهمیت دادن به ظاهر و جایگزینی رفتارهای سطحی به جای رفتارهای علمی، کارشناسانه و به دور از مهارت، موجب شده است که جامعه درگیر شکل گیری رفتارهایی باشد که به نابسامانی رفتاری در حوزه های عمومی، فردی و خانوادگی منجر شوند.
 
به گفته ی وی، جامعه نیازهای تازه یی دارد که با نصیحت و کنترل نمی توان بسیاری از آنها را مهار کرد اما با توانمندسازی، بهادادن به سلامت، تغییر رفتارها و نهادینه کردن رفتارهای درست می توان گام های مهمی برای بهبود سبک زندگی خانواده ها برداشت.  
نابسامانی در هر یک از این حوزه ها بر پایه ی اهمیتی که دارند، باعث می شود، جامعه به تدریج سلامت خود را از دست دهد و به جای پیشرفت، مسیر نابودی درپیش گیرد. از این رو پرداختن و اهمیت دادن به سلامت در هریک از حوزه های یادشده، نیاز بنیادین در جامعه است که باید در نظر نخست قرار گیرد.
 
*** خلا آموزش و آگاهی در سلامت جنسی  
 
بررسی آمارها نشان می دهد که نارضایتی جنسی بخش عمده یی از دلایل طلاق در ایران را تشکیل می دهد که با آموزش و افزایش آگاهی در زمینه ی مسایل جنسی تا اندازه ی زیادی می توان از بروز آن ها کاست.
 
در همین پیوند، مشاور روانشناسی کلینیک سلامت جنسی با تاکید بر نقش کلیدی آموزش در حل مشکلات جنسی افزود: مهمترین، موثرترین و اقتصادی ترین راهکار برای دستیابی به سلامت جنسی، آموزش است که در سراسر جهان به آن چندان توجه نمی شود.
 
به باور بهرامی حوزه ی جنسی از لایه های پنهانی برخی جوامع است که در دایره ی موارد تابو قرار می گیرد و افراد نمی توانند به راحتی درباره ی آن سخن بگویند، از این رو مشکل های ناشی از آن به دلیل ساختار فرهنگی جامعه و ضعف و ناکارآمدی نهادهای آموزشی، دیرتر ارزیابی و درمان می شود.
 
وی در ادامه با تاکید دوباره بر اینکه آموزش، مناسب ترین راهکار برای سلامت جنسی نهاد خانواده است، ادامه داد: در راستای سلامت جنسی افراد، راهکارها و درمان هایی سودمند هستند که درست و بی عیب باشند و امیدواریم با مشارکت سیاستگذاران، کارشناسان زبده و اعضای هیات علمی دانشگاه ها از مسایل و ناهنجاری های سلامتِ نهاد خانواده پیشگیری و برای مشکل های موجود نیز راهکار و درمان مناسب ارایه دهیم.  
 
مدیر نیز با بیان اینکه هدف این کلینیک درمانی، آموزش و در نهایت پژوهش و ارایه ی آمار است، می گوید: فقط مراجعه و درمان بیماری هدف مورد نظر این کلینیک نیست بلکه مساله ی آگاهی سازی و آموزش هم در این میان مورد توجه قرار می گیرد.
 
***موانع درمان یا توانمند سازی  
 
بر پایه ی فرهنگ و ارزش های اجتماعی هر جامعه، برخی موضوع ها برچسب تابو دریافت می کنند و نه تنها سخن گفتن از آن ها در فضای عمومی ممنوع است بلکه به صورت پنهانی و در محیط های خصوصی نیز یا به سختی بر زبان آورده می شوند یا به طور کلی بیان نمی شوند. حوزه ی مسایل جنسی از این دست موضوع هایی است که نه فقط در ایران، بلکه در بسیاری از جوامع نوعی تابو به شمار می رود و نسبت به آن گاه نگاه ممنوعه وجود دارد.
 
خداکرمی به عنوان متخصص و مشاور زنان کلینیک سلامت جنسی با تاکید بر نارضایتی جنسی به عنوان ریشه ی بسیاری از چالش های موجود در روابط همسران می گوید: یکی از مسایلی که زن و شوهرها با آن روبرو هستند، نبود رضایتمندی جنسی در روابط زناشویی است. برای نمونه اگر زندگی همسرانی که فرزندی ندارند یا نمی خواهند فرزندان بیشتری داشته باشند، را ریشه یابی کنیم، درمیابیم که روابط عاشقانه و صمیمیت لازم میان آنان وجود ندارد که این موضوع گرمی کانون خانواده را به سردی و گسست می کشاند.  
 
این مشاور زنان بر این باور است که در هر خانواده روابط کلامی، فیزیکی و روانی دارای اهمیت هستند اما تاثیر این روابط در گرمی نهاد خانواده، به داشتن مهارت در ایجاد و برقراری روابط بستگی دارد و بیشترین مشکل های مراجعه کنندگان به کلینیک سلامت جنسی نیز از نداشتن مهارت های ارتباطی ناشی می شود.
 
مدیر نیز به عنوان رییس کلینیک سلامت جنسی با تاکید بر اینکه فعالیت های این مرکز نه فقط درمان، بلکه بیشتر بر پایه ی توانمندسازی است، می گوید: بسیاری از مراجعه کنندگان ما کسانی هستند که در ظاهر مشکلی ندارند و تنها به دنبال افزایش آگاهی و بالابردن رضایتمندی جنسی هستند که این بُعد برای ما مهم تر است.
 
به باور وی، با وجود اینکه در هرم نیازهای «مازلو»، نیاز جنسی در کف هرم قرار دارد؛ اما این نیاز در تمام سطوح جامعه همچون احساس امنیت، شکوفایی جامعه و ... نقش دارد به همین دلیل باید بازتعریفی از رابطه ی جنسی سالم برای خانواده ها و جوانان ارایه شود.  
 
به گفته ی روانشناس این مرکز، متاسفانه تبلیغ درمان اختلال های جنسی، راه های تناسب اندام، جراحی های زیبایی، درمان اعتیاد و ...،کانون اصلی تبلیغ های شبکه های ماهواره یی فارسی زبان را تشکیل می دهند که این باور را ترویج و القا می کنند که مردم ایران از نظر ظاهری، تافته یی جدا بافته از مردم دنیا باشند در حالی که اینگونه نیست و بیشتر مشکل های ما به ویژه، مسایل جنسی از چالش های فرهنگی و رفتاری ناشی می شود.  
 
مراجعه نکردن به مشاور برای بیان و حل مسایل جنسی هم از دیگر موانع موجود بر سر راه رفع مشکلات جنسی است که کارشناسان این مرکز به آن اشاره کردند. به بیان آنان، نگرش نادرست به مسایل جنسی و نداشتن آگاهی لازم باعث شده است تا به مراجعه کنندگان اینگونه مراکز درمانی، با احساسی نه چندان مثبت نگاه شود و این در حالی است که بسیاری از افراد به هنگام رویارویی با مشکلات جنسی خود، از اینکه امکان درمان و برطرف ساختن آن ها از راه های علمی و پزشکی وجود دارد، ناآگاه هستند.
 
 
***وظایف و مشاوره ها  
 
کلینیک سلامت جنسی به عنوان زیر مجموعه ی کلینیک سلامت خانواده نخستین مرکز ارایه ی خدمات و مشاوره های درمانی و توانمند سازی است.
 
فعالیت های این کلینیک بر روی آموزشِ مهارت های رفتاری در راستای سبک زندگی مناسب و پرداختن به مشکل های جسمی و جنسی مراجعان متمرکز شده است. از طرفی این فعالیت ها در چارچوب رابطه ی میان بیمار و پزشک و به صورت محرمانه است.
 
بهرامی در زمینه ی چگونگی مشاوره ها و درمان بیمارانِ کلینیک سلامت جنسی به ایرنا می گوید: در ابتدا مشاوره و تشخیص اولیه ی بیماری فرد انجام می شود و بسته به نوع مشکل، به گروه های گوناگون روانشناسی ارجاع داده می شوند. کارشناسان این مرکز، متخصصان روان شناسی و درمانگران جنسی هستند که در کنار آنان گروه های تخصصی زنان، مردان، غدد و کارشناسان امور آزمایشگاهی و درمانی به بیماران و مراجعه کنندگان خدمات را ارایه می دهند.
 
این روانشناس، مراجعه کنندگان به این مرکز را «شجاع ترین» افراد می نامد و می گوید: خدمات کیلنیک نه فقط درمانی، بلکه به نوعی توانمندسازی است و مراجعان با هدف حفظ یا کسب سلامتی، نگاه قالبی و نادرست جامعه را می شکنند و این بسیار ارزشمند است.
بهرامی با اشاره به میانگین دوره های درمانی یا توانمندسازی مراجعان می گوید: اختلال ها و مشکل ها در این زمینه یک شبه به وجود نیامده اند و با یک جلسه درمان نمی شوند. در همه جای دنیا پذیرفته شده که رفتاردرمانی بهترین راه درمانِ مشکلات جنسی است و این امر به طور میانگین بین 3 تا 5 جلسه زمان نیاز دارد.
 
همچنین در این مجتمع بخشی به نام مرکز درمان ناباروری وجود دارد زیرا بخش عمده یی از علت های ناباروری به توانمندنبودن افراد در رفتارهای جنسی بازمی گردد و اختلال جنسیِ ناشی از نبود آموزش در ناباروری افراد هم موثر است که همین امر آنان را در یک چرخه ی معیوب درمانی قرار می دهد که با ترس و نگرانی نیز شدت می یابد.
 
رییس انجمن مامایی ایران هم با بیان اینکه یکی از کارهای این مرکز، برگزاری سمینارها و کارگاه های آموزشی نظری و عملی برای سلامت خانواده و جامعه است می گوید: اولین همایش مردمی درباره ی مسایل زناشویی 2 هفته پس از گشایش کلینیک برگزار و در آن تاکید شد که تغییر کوچک می تواند، زندگی و روابط همسران را مورد تاثیر قرار دهد. از این رو نیاز است که فرد بیاموزد چگونه با همسر خود سخن گوید، چگونه با وی ارتباط داشته باشد و به صورت کلی رفتارهای آنان با یکدیگر چگونه باشد.
 
مشاوره های تخصصی این مرکز به صورت جدا به زنان و مردان ارایه می شود و به گفته ی مدیر، بیشترین تاکید این کلینیک برمساله ی آگاه سازی، توانمند سازی و آموزش جامعه است. افزون بر ارایه ی مشاوره به زنان و مردان متاهل، مشاوره هایی به دختران و پسران پیش از ازدواج نیز صورت می گیرد.
 
مدیر، چشم انداز مهم این مرکز را بیرون آمدن از نابسامانی بیان کرد و گفت: گشایش این مرکز، اقدام تازه یی است که هنوز با فنآوری ها و روش های پیشرفته فاصله زیادی دارد و امیدواریم با هدف گذاری، برنامه ریزی و اجرای درست برنامه ها، خدماتی درستی به هموطنان ارایه دهیم و باری سنگین در این زمینه از دوش جامعه برداریم و به نقطه یی برسیم که ارایه ی خدمات در این مرکز جهانی شود.  
 
***جمع بندی  
 
سلامت جامعه در گرو داشتن خانواده های سالم و کارآمد است که رفتار و سلامت جنسی بخش عمده یی از روابط خانواده ی سالم را تشکیل می دهد اما متاسفانه در بسیاری از جوامع حوزه ی مسایل جنسی خط قرمزهایی هستند که امکان ورود حتی در فضای خصوصی و خانوادگی نیز وجود ندارد. به همین دلیل برخوردها و سوگیری های نسبت به آن به وجود می آید که حتی گاهی تهاجمی است و شاید سخن گفتن در آن حوزه رفتاری هنجارشکنانه به شمار آید.
اما راه اندازی و شروع به کار نخستین کلینیک سلامت جنسی در کشور، گامی مهم در راستای شکستن تابوی بیان مشکلات جنسی و درمان علمی و درست آن ها ارزیابی می شود که با فراهم کردن مجموعه یی از کارشناسان در زمینه های گوناگون روانشناسی، درمان جنسی، متخصصان غدد و زنان برای درمان و آگاهی و توانمند سازی در حوزه مسایل جنسی خدمات و مشاوره هایی را ارایه می دهد.
 
فعالیت های این مرکز می تواند با معیارسازی های مناسب، علمی و همسو با ارزش های فرهنگی و اجتماعی، باورهای قالبی نادرست را بشکند و نگاه جامعه به مسایل جنسی را به سمت و سوی عرفی و دینی درست هدایت کند.  
 
هموطنانی که خواستار دریافت خدمات درمانی و مشاوره یی این کلینیک هستند می توانند در طول روزهای هفته (غیر از پنج شنبه و جمعه) با شماره ی 09191405651 برای مشاوره ی تلفنی رایگان و شماره 77358954 برای دریافت وقت و مراجعه ی حضوری تماس گیرند و با پرداخت کارانه ی پزشکی از خدمات این مرکز بهره بگیرند.