رهاورد مهم سفر روحانی به اروپا چه بود؟

تدبیر24 :حسین عباسی نسب - اهمیت نخستین سفر اروپایی رییس جمهوری ایران سبب شد تا برخی رسانه های غربی طی روزهای گذشته نیز این رخداد را مورد توجه خود قرار دهند. در جریان و پس از پایان این سفر، تحلیلگران ارزیابی های مختلفی را ارایه کردند و اصلی ترین عنصر مشترک در آن ها، اهمیت توافق های اقتصادی بود که در این سفر به امضا رسید؛ توافق هایی به ارزش 50 میلیارد دلار که روحانی در رم و پاریس به امضا رساند تا در فضای پسابرجام به دوره ای از رکود مناسبات بین تهران و کشورهای اروپایی پایان دهد.

این معامله های اقتصادی از آن جهت مهم شمرده شد که ایران سال ها به علت تحریم ها، به تولیدات و فناوری های روز و پیشرفته دنیا دسترسی نداشت و بسیاری از زیرساخت ها و صنایع اقتصادی همچون صنعت هوایی فرسوده شده بود. در این وضعیت نیاز به تزریق جانی تازه جهت حفظ ایمنی، پویایی و رقابت پذیری در عرصه جهانی، بیشتر از هر زمان دیگر احساس می شد. توافق های صورت گرفته میان ایران و شرکت های بزرگ در جریان سفر رییس جمهوری به 2 کشور اروپایی در بخش های نفت و انرژی، خودروسازی، حمل و نقل عمومی، محیط زیست و ... را نیز می توان در راستای توسعه و نوسازی صنایع فرسوده ارزیابی کرد.

در این ارتباط، روزنامه انگلیسی «گاردین» دوشنبه در مطلبی سفر اخیر رییس جمهوری کشورمان به اروپا را از 2 جهت دارای اهمیت دانست؛ نخست اینکه ایران در تلاش است تا نشان دهد به دنبال خروج از وضعیت ناخوشایند پیشین است. دومین مورد نیز نمایش اشتیاق کشورهای غربی برای از سرگیری روابط مالی و تجاری با ایران پس از برداشته شدن تحریم ها است.
به نوشته گاردین پس از سال ها تنش و بی اعتمادی دیدن چهره خندان رییس جمهوری ایران که در پایتخت های اروپایی با آغوش باز مورد استقبال قرار گرفت قابل توجه است. اگرچه این موضوع نشان از تغییر حکومت ایران نیست اما می تواند حاکی از آن باشد که ایران به سمت اصلاحاتی در داخل و داشتن نقشی سازنده تر در عرصه بین المللی حرکت می کند.
هر چند در این سفر مسایل اقتصادی از اولویت بیشتری برخوردار بود اما برخی رسانه های خارجی از دیدگاه های سیاسی و بین المللی به ارزیابی این سفر پرداختند و نتیجه این سفر را از نگاه تحول های داخلی ایران، تاثیر منطقه ای و کارکردهای دیپلماسی تفسیر کردند.

توافق اقتصادی و مسایل داخلی ایران
تارنمای تحلیلی «میدل ایست آی» روز شنبه (سی ام ژانویه) در ارزیابی سفر رییس جمهوری ایران به اروپا در مقاله ای با عنوان «سفر روحانی به اروپا، بیشتر از تجارت بزرگ» نوشت: گرچه پیش از این قرار بود سفر چهار روزه روحانی به ایتالیا و فرانسه در ماه نوامبر (آبان ماه) انجام شود و به علت حمله های تروریستی در پاریس لغو شد اما انجام این سفر تنها 10 روز پس از اجرای توافق هسته ای فضای سفر را بیشتر به سوی ارزیابی های تجاری و اقتصادی بُرد.

میدل ایست آی این سفر را نخست با نگاهی اقتصادی تحلیل کرد و نوشت: پیش از تحریم ها، اتحادیه اروپا در حوزه های صنعتی و ماشین آلات، تولید کالا و مواد شیمیایی سومین شریک ایران بود. از طرفی اروپا روزانه نزدیک به 600 هزار بشکه نفت خام از ایران خریداری می کرد. ایتالیا در کنار یونان و اسپانیا در میان سه واردکننده بزرگ نفت خام ایران قرار داشت. شرکت های فرانسوی نیز در برخی صنایع به ویژه خودرو روابط بسیار پرقدرتی با ایران داشتنند. هر 2 این کشورها گفت وگوهای هسته ای را دنبال می کردند و به محض دستیابی به توافق، هیات های تجاری خود را به ایران فرستادند.
در این گزارش آمده است: روحانی در رم و پاریس از آمادگی ایران برای پذیرش سرمایه گذاری ها، فناوری های نوین و ایجاد بازار صادراتی سخن گفت و بحث های تجاری خوبی نیز با شرکت های ایتالیایی و فرانسوی انجام شد. این در حالی است که ارتباط نزدیک میان این معامله های تجاری بزرگ و سیاست داخلی ایران وجود دارد.
این پایگاه خبری افزود: اگرچه در نگاه نخست توافق های تجاری محرک سفر روحانی به اروپا دیده می شود اما ارتباط میان این معامله ها با سیاست داخلی ایران نقشی حیاتی را بازی می کند زیرا وی در انتخابات سال 2013 گفت که اولویت وی حل و فصل موضوع طولانی مدتِ هسته ای است. روحانی این توافق و برداشته شدن تحریم ها را برای توسعه اقتصادی ایران حیاتی عنوان کرد.

بر اساس این ارزیابی، روحانی تلاش دارد تا منافع فوری توافق هسته ای را به عنوان دستاورد گفت وگوها نشان دهد زیرا مخالفان توافق و گسترش تجارت با اروپا و آمریکا چالش های زیادی را برای روحانی ایجاد کرده اند. همچنین سفر روحانی به اروپا و اعلام توافق های اقتصادی راهبردی برای اثرگذاری داخلی در ایران از طریق افزایش سرمایه گذاری خارجی، تجارت با کشورهای اروپایی و بهبود چهره ایران در افکار عمومی جهان است. به نظر می رسد که این موضوع اقدامی ضروری پیش از انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی است.

قدرت ایران در حل تنش های منطقه
یکی از بخش های سفر روحانی به اروپا که بیش از همه جنبه سیاسی و فرهنگی داشت دیدار وی با «پاپ فرانسیس» رهبر کاتولیک های جهان، در واتیکان بود و ابعاد بین المللی و جهانی این سفر برجسته شد. تارنمای روزنامه «نیویورک تایمز» چهارشنبه هفته گذشته دیدار روحانی و پاپ را با محوریت ناآرامی ها در خاورمیانه مورد بررسی قرار داد و نوشت: این نخستین دیدار پاپ و رییس جمهوری ایران پس از نزدیک به 17 سال بود و در این دیدار پاپ، نقش مهم ایران در پیدا کردن راه حل سیاسی برای درگیری های گوناگون در خاورمیانه را مورد تاکید قرار داد.
به نوشته نیویورک تایمز، واتیکان در بیانیه ای اعلام کرد که مقام ایران و واتیکان بر ضرورت و اهمیت گفت وگوها میان ادیان تصریح دارند و دستیابی به این هدف را وظیفه جامعه های دینی در پیشبرد سازش، تحمل و صلح می دانند.

نیویورک تایمز دیدار خصوصی 40 دقیقه ای پاپ و روحانی را دیداری موفق دانست زیرا واتیکان تاکید کرد که ایران می تواند در راه ایجاد صلح و مقابله با چالش های خاورمیانه به ویژه جلوگیری از گسترش تروریسم و قاچاق سلاح نقش مهمی را بر عهده گیرد. به گفته تحلیلگران دسترسی غیرقانونی به اسلحه از مسایل مهم برای واتیکان است. پاپ که به شدت از توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 پشتیبانی می کرد در دیدار با روحانی نسبت به برقراری صلح در جهان ابراز امیدواری کرد.

پیام صلح ایران
یکی از مهمترین دستاوردهای سفر روحانی به اروپا بهبود چهره ایران در جهان بود به گونه ای که برخلاف گذشته خط مشی های تعاملگرای ایران را با جهانیان به نمایش گذاشت. تارنمای روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» پس از خاتمه سفر روحانی در گزارشی با اشاره به سخنان رییس جمهوری کشورمان سفر روحانی به اروپا را بهاری تازه در روابط 2 طرف و فرصتی برای رفع تنش های دیرینه دانست.

این تحلیل با اینکه در بخش هایی به بررسی توافق های اقتصادی ایران با ایتالیا و فرانسه، موضوع رفع تحریم ها و تنش میان ایران و عربستان پرداخته است اما، سفر چهار روزه روحانی به این 2 کشور مهم اروپایی را همچون سیمان برای تقویت روابط ایران و اروپا توصیف کرده است.
خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» نیز در جمعه ای که گذشت، سفر روحانی به اروپا را همراه با پیام صلح و دوستی توصیف کرد و نوشت: این سفر جنبه نمادین و مهمی داشت؛ نخست اینکه نشان داد ایران بار دیگر با شریکان پیش از تحریم هایش رابطه برقرار کرده است و نکته دوم، چندین میلیارد دلار توافق با شرکت های این کشورها بود.

از دیدگاه این رسانه، حضور نیافتن روحانی در آلمان به عنوان شریک سنتی ایران و همسایه فرانسه نیز نکته بسیار مهمی بود. به رغم اختلاف های ایران و فرانسه طی سال های گذشته، مهمترین توافق های اقتصادی کنونی جهان در پاریس امضا شد. در پایان این تحلیل که در جای جای آن از کبوتر صلح و شاخه زیتون ایران در اروپا سخن رفته است، اضافه شده که ایران به بهترین مناطق جهان برای سرمایه گذاری تبدیل شده است. اکنون شرایط بازی به ضرر عربستان، آمریکا و اسراییل شده است که تلاش می کردند ایران را منزوی کنند.