برنده متفاوت انتخابات اخیر و چند ویژگیِ آن

 تدبیر24 :محمد سلطانی‌فر - دانشیار واحد علوم و تحقیقات - در روزنامه «ایران» نوشته است: پس از مردم و ملت قهرمان ایران که به طور قطع نخستین برنده انتخابات‌ هفتم اسفند 94 هستند، شبکه‌های اجتماعی پیروز بعدی این حماسه‌اند.

همانطور که رسانه‌های نسل‌های قبلی توانستند بر روندهای پراهمیت این کشور تأثیر ایجابی یا تأثیر کاتالیزوری داشته باشند، توقع بر این بود که انقلاب شبکه‌های اجتماعی خواهد توانست بر مسیر تحول‌خواهی ملت ایران نیز تأثیر بگذارد. انقلاب 1906 مشروطه ایران اگر با کمک تکنولوژی تلگراف شکل نمی‌گرفت نمی‌توانست با سرعت و همه‌گیر بودن انقلابیون را آنچنان تحت تأثیر قرار دهد که منجر به پیروزی انقلاب شود. انقلاب اسلامی ایران به مدد رسانه‌هایی مثل دستگاه استنسیل و نوار کاست توانست پیام انقلابیون را با سرعت و همه‌گیر بودن تحت تأثیر قرار دهد. این همان تأثیر رسانه‌های جدید بر تحولات اجتماعی، سیاسی کشور ماست.

در طول تاریخ رابطه تأثیرگذار بین تحولات سیاسی - اجتماعی و رسانه‌های نوظهور یک رابطه اثبات شده و علت و معلولی بوده است و در اکثر تحولات و انقلاب‌های تاریخ شناخته شده است.

در طی سال‌های اخیر نیز رشد قارچ‌گونه و سریع تحولات رسانه‌ها انتظار آن را در پی داشت که می‌باید این تحولات جدید منجر به تغییرات عمده شود، ولی نوع این تحولات به دلیل تغییر در بستر حرکت رسانه‌ها با نوع تغییرات در گذشته (انقلاب اسلامی، انقلاب مشروطه) تفاوت دارد، چراکه بستر حرکت این رسانه‌ها دیگر به شکل محض خواص، روشنفکران و انقلابیون نیستند، بلکه عامه جامعه هستند.

افکار عمومی تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی و تلفن‌های همراه هستند و به همین دلیل تحولات در بستر آنها هم می‌باید کل جامعه را متحول کند.

به همین دلیل جامعه‌ای که تصمیم گرفته، مسیر حرکت خود را در بستر اعتدال، عدم بهم‌ریختگی، عقلانیت، پختگی و از مسیر دموکراسی مبتنی بر صندوق‌های رأی نه از طریق حرکت‌های کور و هیجانی کف خیابان پیگیری کند، از طریق همین رسانه‌های موبایلی توانست تأثیر خود را بر این مسیر تحمیل کند. خصوصیات این شبکه‌ها نیز مبتنی بر همین نوع تحولات و نیازهای مردم امروز شکل یافته:

1- ‌همه‌گیر بودن و نه فقط تأثیر روی خواص و نخبگان

2- ‌مورد اعتماد بودن همگان به دلیل فضای آزادی اندیشه که هر کس بتواند نظر خود را در آنها بیابد.

3- ‌سرعت تأثیرپذیری در لحظه. (همانطورکه می‌دانیم حماسه انتخابات از روز پنجشنبه در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد و جمعه ظهر به اوج خود رسید. )

4- ‌تأثیر بر دیگران یا ایجاد همفکری عمومی.

5- ‌سهل و آسان بودن ارائه نظرات. (برعکس رسانه‌های سنتی مثل رادیو و تلویزیون و مطبوعات)

6- ‌بدون هزینه بودن حضور همگی مردم.

7- ‌تحت کنترل و سلطه نبودن این رسانه‌ها توسط دولت یا احزاب و نهادهای حزبی و قدرت.

8- ‌مردمی بودن.

اینها و ده‌ها دلیل دیگر باعث شد که در انفجار هفتم اسفند شبکه‌های تلگرام و واتس‌آپ و ... توانستند برخلاف تصورات قبلی، آنچنان هیجان انتخابات را بالا ببرند که هرکس با وجود تبلیغات شکل گرفته حضور خود را تبدیل به یک حماسه ملی کند. این شبکه‌های اجتماعی و این تکنولوژی‌ها، خواه ناخواه بخش مهمی از زندگی مردم ما هستند. غافل شدن از آنها ممکن است این فرصت امروزی را تبدیل به یک تهدید ملی کند.

نبودِ برنامه‌ریزی صحیح برای تولید محتوا، مقابله بی‌منطق با این تکنولوژی‌ها، تصمیم به محدود کردن به‌جای حمایت در مسیر منافع ملی، ضایعه‌ای سنگین به بار خواهد داشت که معلوم نیست همیشه بتوان این رسانه‌ها را در پیروزی به خدمت گرفت.