فرصت سوزی یارانه ها

تدبیر24 : با احتساب مرحله آخر واریز یارانه‌ها در فروردین 95 هر ایرانی تاكنون مبلغ دو میلیون و 820هزار تومان یارانه نقدی از دولت دریافت كرده است. شاید این رقم در مقیاس كوچك چندان رقم بزرگی محسوب نشود اما با در نظر گرفتن كلی یارانه نقدی كه تاكنون از سوی دولت اختصاص داده شده است شاید بتوان برآورد دیگری داشت.این نوشتار به قلم سیدصاحب صادقی كه شماره امروز(چهارشنبه) روزنامه ایران انتشار یافته در ادامه می افزاید: با یك حساب و كتاب ساده می‌توان مبلغ كمی بیشتر از 200 هزار میلیارد تومان را به عنوان مبلغ كل یارانه نقدی پرداختی از سوی دولت از سال 89 تا كنون به مردم عنوان كرد.
یارانه‌ای كه به عقیده بسیاری از كارشناسان هیچ تأثیر محسوسی در زندگی مردم نداشته است و صرفاً با افزایش نقدینگی در جامعه به تورم لجام گسیخته‌ای كه بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در 89 و در سال‌های بعد به مرز 40 درصد هم رسیده بود، دامن زد. تورمی كه اقتصاددانان آن را ظالمانه‌ترین مالیاتی می‌نامند كه دولت‌ها از قشرهای فرو دست جامعه می‌ستانند.
كارشناسان می‌گویند حتی مبلغ 45 هزار و پانصد تومان یارانه نقدی در سال‌های بعد ارزش واقعی خود را از دست خواهد داد. مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس جمهوری ارزش یارانه 45 هزار تومانی آذر ماه 89 را 19 هزار تومان در اردیبهشت 93 عنوان كرد، مبلغی كه عملاً بسیاری از افراد هیچ گونه فعالیت اقتصادی مفیدی نمی‌توانند از طریق آن انجام دهند.
این مبلغ در خوش بینانه ترین حالت می‌تواند در یك خانواده 3 نفره تأمین كننده میزان مصرف بخشی از ارزاق گوشت و میوه یك ماه خانوار باشد. بنابراین بر خلاف پیش‌بینی‌های رئیس دولت گذشته مبنی بر اینكه این مبلغ یارانه نقدی را مردم می‌توانند پس انداز كنند یا از طریق آن سرمایه گذاری انجام دهند نه تنها هیچ كدام قابل تحقق نبود بلكه فشار فزاینده‌ای را بر مردم از طریق افزایش بار تورمی اقتصاد جامعه ایجاد كرد. با این حال مبلغ 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی، رقمی نیست كه براحتی بتوان از آن چشم پوشی كرد. این مبلغ 5 برابر درآمدهای اختصاصی پیش‌بینی شده دولت در سال 95 است و همچنین سه و نیم برابر كل بودجه عمرانی در نظر گرفته شده برای سال 95 محسوب می‌شود. حتی این رقم با هزینه‌های جاری كل كشور در سال جاری برابری می‌كند. حتی این مبلغ دو برابر كل درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده برای سال 95 به حساب می‌آید. برای اینكه بدانید با 200 هزار میلیارد تومان چه كارهایی می‌شود در سطوح كلان اقتصادی انجام داد، ادامه گزارش حاضر را مطالعه كنید.

* با پول یارانه چه تعداد شغل ایجاد می‌شود؟
یكی از مهم ترین مشكلات كنونی اقتصادی و اجتماعی كشور مشكل اشتغال است. حجم عظیم فارغ التحصیلان بیكار دانشگاه‌ها كه تبدیل به نیروی ثابت بازار كار شده‌اند، ضمن اینكه به یكی از معضلات جدی جامعه تبدیل شده است، به چند ده هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای حل آن نیاز است.
بر اساس شاخص ارائه شده مبنی بر میزان سرمایه مورد نیاز برای ایجاد هر شغل كه 150 میلیون تومان عنوان می‌شود، 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداختی می‌توانست حدود یك میلیون و 330 هزار شغل ایجاد كند. طبق آمار ارائه شده توسط مركز آمار ایران كل تعداد شغل‌های ایجاد شده در 8 سال دولت‌های نهم و دهم 542 هزار شغل بوده است. یعنی حدود 67 هزار شغل در هر سال. روشن است كه اگر 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی صرف ایجاد شغل می‌شد، می‌توانست بیش از دو برابر كل آمار اشتغال 8 ساله دولت سابق در كشور اشتغال آفرینی كند.

* با پول یارانه چه تعداد كارخانه بزرگ صنعتی احداث می‌شد؟
اگر متوسط هزینه‌های ایجاد یك كارخانه بزرگ صنعتی در كشور را در زمینه‌های مختلف ذوب آهن، نیروگاه، سیمان، ماشین‌سازی و غیره 100 میلیارد تومان در نظر بگیریم، با 200 هزار میلیارد تومان پول پرداختی یارانه‌ها می‌توانستیم 2 هزار كارخانه بزرگ صنعتی در كشور احداث كنیم. طبیعی است كه هزینه كرد این 200 هزار میلیارد تومان در بخش صنعت و تولید كشور، ایران را در زمره یكی از پیشرو ترین و پیشرفته ترین كشورهای صنعتی منطقه قرار می‌داد.

* تحول صنعت پالایشگاه و پتروشیمی با پول یارانه
پتروشیمی یكی از مهم ترین صنایعی است كه در سال‌های اخیر توانسته است درآمدهای ارزی زیادی برای كشور به ارمغان بیاورد. بر اساس اعلام مقامات وزارت نفت، 67 طرح پتروشیمی بزرگ در كشور به 40 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
این مقدار سرمایه گذاری صدها میلیارد دلار درآمد ارزی نصیب كشور می‌كند. همچنین طبق برآوردهای مقامات وزارت نفت سالانه به 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی برای توسعه و پیشرفت این صنعت بزرگ نیاز است.
نیازی به گفتن نیست كه معادل ارزی 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی صرف شده می‌توانست كل سرمایه‌گذاری مورد نیاز صنعت پتروشیمی را تأمین كرده و با به سرانجام رساندن پروژه‌های بزرگ این صنعت، اشتغال هزاران نفر را بیمه كرده و سالانه میلیاردها دلار درآمد ارزی نصیب كشور كرد.
همچنین مطابق برآوردهای كارشناسان با پول پرداختی یارانه‌ها می‌توانستیم بیش از 30 پالایشگاه بزرگ 150 هزار بشكه‌ای ایجاد كنیم كه هم اشتغال آفرینی زیادی را موجب می‌شد و هم درآمدهای كلانی را نصیب كشور می‌كرد.

* پول یارانه و گشایش در هزینه‌های آموزش و پرورش
كل بودجه آموزش و پرورش در لایحه بودجه سال 95 حدود 30 هزار میلیارد تومان است. با مبلغ 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی می‌توان بودجه 8 سال آموزش و پرورش كشور را تأمین كرد. از سوی دیگر طبق مطالعات انجام شده هزینه احداث یك باب مدرسه در كشور به صورت میانگین 2 میلیارد تومان است و با 200 هزار میلیارد تومان می‌شود 100 هزار مدرسه ساخت.
به عبارت دیگر در سال‌های اخیر یكی از مهم ترین مشكلات فضای آموزش و پرورش كشور كمبود فضای آموزشی بود.
این مهم یكی از اصلی ترین مؤلفه‌های توسعه در دنیا محسوب می‌شود این در حالی‌است كه با پول چند ماه یارانه نقدی می‌شد كاملاً مشكلات كمبود فضای آموزشی كشور را رفع كرد!

* تحول در زیرساخت‌های كشور با پول یارانه
در زمینه ساز و كار‌های زیر بنایی و ساخت و ساز، یكی از مهم ترین مشكلات كشور در حوزه حمل و نقل كمبود زیرساخت جاده‌ای و بزرگراهی محسوب می‌شود. هزینه ایجاد یك كیلومتر بزرگراه در دشت حدود دو میلیارد تومان، در كوهپایه 5/2 میلیارد تومان و در مسیرهای كوهستانی چهار تا پنج میلیارد تومان است. اگر عدد حاصل از ضرب میزان یارانه‌های نقدی در جمعیت دریافت‌كننده یارانه را برای این كار در نظر بگیریم، با فرض اینكه ساخت هر كیلومتر بزرگراه در كشور به صورت میانگین سه میلیارد تومان هزینه بر می‌دارد، طی یك ماه می‌توان‌هزار كیلومتر بزرگراه ساخت. تنها كافی‌است بگوییم صرف یارانه‌های نقدی در حوزه راه‌سازی می‌تواند هر ماه ما را صاحب نزدیك به پنج بزرگراه شبیه بزرگراه تهران - قم كند!

* مقایسه پول یارانه با هزینه‌های بهداشتی و درمانی
در بودجه سال 95 بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان هزینه‌های بهداشتی و درمانی یك سال مردم ایران و همچنین مجموع درآمدهای این بخش پیش‌بینی شده است. كارشناسان برآورد می‌كنند با‌وجود افزایش قابل توجه بودجه‌های بهداشتی و درمانی در چند سال اخیر، بیش از 50 سال زمان لازم است كه بتوان با بودجه‌های كنونی بیمارستان‌های مجهز و مدرن ساخت. به عبارت دیگر فقط صرف هزینه‌های چند ماهه یارانه نقدی می‌توانست ما را 50 سال جلو تر ببرد.
احداث یك تخت بیمارستانی بین 10 تا 50 میلیون تومان هزینه برمی‌داشت، با احتساب بودجه 200 هزار میلیارد تومانی یارانه نقدی طی سال‌های اخیر امكان ایجاد بیش از 5 میلیون تخت بیمارستانی در كشور فراهم می‌شد.
تازه ترین آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر در ایران به ازای هر 1000 نفر 34/1 تخت بیمارستانی وجود دارد، یعنی رقمی معادل 100 هزار تخت بیمارستانی در كشور وجود دارد كه از محل رقم 200 هزار میلیارد تومان امكان افزایش 50 برابری آن وجود دارد.
مقایسه پول یارانه و كل بدهی‌های دولت
طبق اعلام طیب نیا وزیر اقتصاد، دولت 150 هزار میلیارد تومان بدهی دارد. این بدهی مربوط به تعهدات انجام شده در قبل، بدهی به پیمانكاران و طرح‌های عمرانی، بدهی به بانك‌ها و... و البته حاصل انباشت چند سال بدهی دولت است. بخش اعظم این بدهی را دولت به بخش خصوصی بدهكار است. كاملاً واضح است كه 200 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی می‌توانست ضمن تسویه بدهی‌های چند ساله دولت، این مقدار نقدینگی را در اختیار بخش خصوصی قرار داده تا از آن طریق بتوان بخش تولید را در جامعه تقویت كرد.

* مقایسه پول یارانه با بودجه عمرانی كشور
بودجه عمرانی به عنوان اصلی ترین موتور محركه دربدنه اقتصادی كشور محسوب می‌شود، حجم بودجه عمرانی مصوب دولت طی سال‌های 89 تا 92 رقمی معادل 167 هزار میلیارد تومان بوده است. یارانه نقدی پرداختی طی سال‌های 89 تا آذرماه 92 معادل 76 درصد از كل بودجه مصوب عمرانی كشور بوده است.
نكته جالب اینجاست كه براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی مركز پژوهش‌های مجلس بودجه عمرانی محقق شده طی سال‌های 89 تا 92 معادل 42 درصد بودجه مصوب بوده است یعنی رقمی معادل 68 هزار میلیارد تومان كه این رقم كمی بیشتر از نصف یارانه نقدی پرداختی طی آن سه سال بودجه است.
حال اگر این رقم را برای سال 94 و 95 در نظر بگیریم به نتیجه مشابهی می‌رسیم. بودجه عمرانی سال 94 كشور 47 هزار میلیارد تومان و بودجه عمرانی سال 95 هم 59 هزار میلیارد تومان بوده است.
به عبارت دیگر رقم كل یارانه پرداختی 200 هزار میلیارد تومانی تقریباً دو برابر كل بودجه عمرانی دو سال اخیر كشور محسوب می‌شود؛ اگر باز هم هزینه كل طرح‌های نیمه تمام عمرانی كشور را كه بخصوص طی سال‌های دولت گذشته كلید زده شده و طبق برآوردهای انجام شده بیش از 90 درصد آنها نا تمام مانده است حساب كنیم، این مبلغ می‌توانست بخش اعظم این طرح‌ها را كه تكمیل آنها 480 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، پوشش دهد.

* معادل ارزی یارانه چند میلیارد دلار می‌شود؟
طی سال‌های 89 تا كنون قیمت هر دلار امریكا از 1044 تومان به حدود 3500 تومان افزایش پیدا كرده است با احتساب نرخ روز دلار آزاد، معادل ارزی حجم یارانه نقدی 200 هزار میلیارد تومانی بر اساس معیار قیمت دلار در ماه اول پرداخت یارانه‌ها به 100 میلیارد دلار و همچنین بر اساس معیار قیمت 3500 تومانی دلار به حدود 57 میلیارد دلار می‌رسد، این رقم‌ها بزرگتر از درآمد 50 میلیارد دلاری صادرات نفت ایران در سال 91 و حدود دو برابر متوسط درآمد نفتی ایران طی سال‌ها 1358 تا 1391 است كه رقمی معادل 32 میلیارد دلار در سال بوده است.
همچنین این رقم‌ها چند برابر كل درآمدهای نفتی 20 میلیارد دلاری سال 94 كشور را شامل می‌شود.