خداوند نیز در آیه 15 سوره حُجُرات، این حقیقت را اینگونه منعکس کرده است: "مؤمنان کسانی هست که به خدا و پیامبر او ایمان آوردند و در آن هرگز تردید نکردند و با مال و جان خود در راه خدا کوشیدند؛ آنان به راستی در ایمان خود صادقند."

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مقصود از «ایثار» و «فداکاری» این است که انسان کاری را بدون «چشم‌داشت» و انتظار عوض از فرد یا جامعه انجام دهد.

در جامعه گاهی برخی از افراد چنان به سرنوشت دیگران احساس دلبستگی و مسئولیت می‌کنند که گویی به تنهایی عهده‌دار کار همه هستند و همواره آخرین حد بخشش و نهایت از خود گذشتگی و ایثار نسبت به دیگران را نشان می‌دهند نمونه اینها را در دوران مدرسه در کتاب‌ها خوانده‌ایم و نمونه عملی آن را هم بارها در جامعه دیده‌ایم مثل شهیدان هشت سال دفاع مقدس و ... اکنون هم سال‌هاست که اخبار متعددی از فداکاری می‌شنویم.

ریزعلی خواجوی در یک شب سرد زمستانی وقتی متوجه شد ریل قطار آسیب دیده است پیراهنش را از تن بیرون آورد و به آتش کشید و راننده قطار را متوجه خطر کرد و مسافران را نجات داد.

دهقان فداکار

کمتر کسی است که «حسن امیدزاده» معلم کلاس پنجم ابتدایی "روستای بیجار سرشفت" که در زمستان 76 با به خطر انداختن جان خود، جان 30 دانش‌آموز را از مرگ نجات داد، نشناسد. او برای نجات جان دانش‌آموزانش از آتش بخاری نفتی، خود را به آتش زد و دچار سوختگی شد و پس از تحمل سال‌ها رنج و سختی در سال 91 با زندگی وداع کرد. از خودگذشتگی آقای معلم نه فقط در کتاب‌ها بلکه در قلب‌ها ثبت شده است.

حسن امیدزاده

یا معلم نمونه و فداکار نهاوندی که هنگام برگزاری اردوی دانش‌آموزان ابتدایی یکی از مدارس روستایی شهرستان نهاوند در منطقه "سراب گاماسیاب" نهاوند با به خطر انداختن جان خود دانش‌آموز دختر پایه دوم ابتدایی را از خطر مرگ حتمی نجات داد ولی خودش اسیر جریان تند رودخانه گاماسیاب می‌شود و آب وی را به همراه خود می‌برد و بیهوش می‌شود و با تلاش امدادگران و خواست خداوند جان دوباره‌ای می‌گیرد.

فاطمه مولوی

و یا معلم دیگری از توابع محروم استان اردبیل که برای نجات جان دانش‌آموزش نیمی از کبد خود را به وی اهدا کرد؛‌ یا "مرتضی اصغری" با 5 سال آموزش متوالی به دانش آموز بیمارش در منزل، همچنین «محمدعلی احمدی» با اهدای اعضای فرزندش به 5 بیمار کمک کرد.

و یا علی محمدیان یکی دیگر از معلمان ایرانی. وی وقتی متوجه می‌شود یکی از دانش آموزان مدرسه که بخاطر یک بیماری مرموز سرش را تراشیده بود مورد تمسخر دانش آموزان دیگر قرار می‌گیرد او نیز برای همدردی سرش را می‌تراشد. دانش آموزان دیگر نیز وقتی این صحنه را می‌بینند همگی سر خود را می‌تراشند و بدین ترتیب نیش و کنایه و تمسخر آنها پایان می‌پذیرد.

معلم فداکار و ماهان

در حال حاضر محمدیان، معلمی در مدرسه ابتدایی شیخ شلتوت مریوان که از شهرستان‌های کردنشین غرب ایران است تبدیل به یک قهرمان ملی شده است. حسن روحانی، رئیس جمهور از او تمجید کرده و دولت نیز حمایت مالی برای درمان پزشکی به دانش آموز ارائه کرده است و داستان زندگی‌اش به چهارگوشه کشور رسیده است.

همچنین در اولین روزهای سال 95، با درگذشت حمیدرضا گنگوزهی، معلم روستای مرزی نوکجو در استان سیستان و بلوچستان یاد همه معلمان فداکاری زنده شد که در همه حال معلمی می‌کنند و همیشه ثابت می‌کنند فداکاری آنها تنها محدود به کلاس درس نمی‌شود، معلمانی که جان خود را از دست می‌دهند تا دانش آموزانشان زنده بمانند. گنگوزهی به همراه همکارش عبدالغفور شهنوازی برای فراری دادن 3 دانش‌آموزی که در نزدیکی دیواری در حال ریزش در حوالی مدرسه مشغول بازی بودند، اقدام کردند و دانش‌آموزان را نجات دادند، اما خود در زیر آوار ماند.

معلم فداکار

این موارد تنها مواردی محدود از ایثارگری و گذشت معلمان است که این روزها چون ستاره‌ای در آسمان تعلیم و تربیت می‌درخشند.

در رابطه با موضوع مهم و ارزشمند ایثار و فداکاری که تمام ادیان، مذاهب و مردم سراسر جهان به آن اعتقاد دارند با چند کار‌شناس مسائل دینی به گفت‌وگو نشستیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین راستگو؛ کار‌شناس حوزه کودک و نوجوان با بیان این‌که «ما در تاریخ اسلام و در زندگی پیامبران و ائمه و یاران ایشان همواره ایثارگری و فداکاری‌های فراوانی را شاهد بوده‌ایم» اظهار کرد: یکی از نمونه‌های این فداکاری‌ها در روز عاشوراست که حضرت عباس (ع) از تمام وجود خود می‌گذرد تا بتواند به آن هدفی که می‌خواهد برسد. امروز هم درس‌های زیادی را افراد جامعه ما از راه و روش و سیره اهل بیت (ع) گرفته‌اند که در زندگی خود آن را به کار می‌بندند.

وی یادآور شد: حضرت علی (ع) در شب لیلة المبیت با اینکه می‌داند از تمام قبایل شمشیرزن‌های قهاری می‌آیند که پیامبر (ص) را بکشند اما با این حال برای حفظ جان رسول الله فداکاری و ایثار می‌کند و یا اینکه در یکی از جنگ‌ها حضرت علی (ع) 90 زخم می‌خورد اما با این وجود هرگز خود را کنار نمی‌کشید و ایثار و فداکاری را در وهله اول زندگی خود قرار داده است. ایثار یاران امام حسین (ع) در روز عاشورا یکی دیگر از نمونه‌های ایثار و فداکاری در تاریخ هستند.

این کار‌شناس حوزه کودک و نوجوان تاکید کرد: ‌در زمان حاضر هم می‌بینیم افرادی که برای نجات جان فرزندان این مرز و بوم از هیچ فداکاری‌ای دریغ نمی‌کنند. معلمی که چند سال گذشته برای حفظ جان دانش‌آموزان خود از ناحیه سرو گردن دچار سوختگی شدید شد نمونه‌ای از گذشت و ایثار در جامعه حال حاضر است و یا خانم‌ معلمی که برای حفظ جان یکی از بچه‌ها در رودخانه غرق شد و اخیرا هم معلم فداکار سیستان و بلوچستان که در زیر آوار جان خود را از دست داد.

راستگو ادامه داد: تمام این‌ها نمونه‌هایی از فداکاری و گذشت محسوب می‌شود اما باید بگوییم که ایثار و فداکاری انسان‌ها فقط مختص شهادت و از جان گذشتن آن‌ها نیست معلمی که با کمترین امکانات و حقوق با طی مسافت فراوان هر روز برای آموزش دانش آموزان مسیری را طی می‌کند این خود یک نمونه از ایثار و فداکاری است. اگر با این حرکت او یک نفر به راه راست هدایت شود، او یک مصلح عالی مقام و یک قهرمان واقعی است.

وی خاطرنشان کرد: در هشت سال دفاع مقدس نیز تک تک انسان‌هایی که در آن صحنه حاضر بودند نمونه‌هایی از ایثار و فداکاری بودند. آن‌ها با این کارشان به آیه قرآن عمل کردند و ما باید از آن‌ها درس بگیریم و بدانیم که در هر جایی فقط نباید به خودمان فکر کنیم بلکه می‌توانیم به سایر افراد نیز در جامعه فکر کنیم.

این کار‌شناس حوزه کودک و نوجوان ادامه داد: حضرت زهرا (س) و حضرت علی (ع) در زندگی خود ایثار و فداکاری‌های زیادی داشتند مثل‌ همان سه روزی که روزه بودند ولی در هر سه روز غذای خود را به یتیم و اسیر و فقیر دادند. امیدواریم ما بتوانیم با بهره گیری و الگوبرداری از سیره و روش این بزرگواران فرهنگ ایثار و گذشت را در خانواده، مراکز کار، زندگی و جامعه نهادینه کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا سروستانی؛ مدیر کل تبلیغات اسلامی بوشهر نیز با بیان این‌که «یکی از مسائل مهم در دین اسلام بحث ایثار و فداکاری است» تصریح کرد: فداکاری، ایثار و گذشت یک مسأله معنوی و عاطفی است که نه تنها در دین مبین اسلام و از آغاز رسالت نبی مکرم اسلام به آن اهمیت ویژه‌ای داده شده بلکه کل جهان به این مقوله توجه و اهمیت ویژه‌ای می‌دهند.

وی یادآور شد: نمونه‌هایی از ایثار و فداکاری را از صدر اسلام تاکنون می‌توان دید که همین نمونه‌ها سبب شده است که در حال حاضر نیز افرادی پیدا شده‌اند که حاضرند جان خود را بدهند تا هموطنان و هم‌نوعانشان بهتر زندگی کنند. نمونه ایثار و فداکاری در جهان امروز شهدای مدافع حرم هستند و یا افرادی که در مشاغلی حاضرند و با اینکه بخشی از کار‌ها جزء شغلشان محسوب می‌شود اما با این حال از آرامش و زندگی خود می‌گذرند تا سایر هموطنان بتوانند از خدمات آن‌ها بهره ببرند.

مدیر کل تبلیغات اسلامی بوشهر تاکید کرد: در نظام اسلامی و کشور ما ایثار و فداکاری جزء فرهنگ و عواطف افراد جامعه به حساب می‌آید و درسی که از این ایثار و فداکاری می‌توانیم بگیریم این است که آن‌ها انسان‌هایی هستند که روح عالی و بزرگی دارند و همین روح بزرگ آن‌ها سبب می‌شود که به کمال انسانی برسند و آرامش را به سایر افراد ارائه بدهند.

وی گفت: ‌ایثار و فداکاری یکی از عواملی است که سبب می‌شود انسان‌ها به معنویت برسند و اگرچه با این گذشت‌ها گاهی ممکن است جان و سلامتی خود را از دست بدهند اما با این وجود حیات اخروی پیدا می‌کنند. اکنون جامعه ما به این انسان‌ها محتاج است.

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین حق‌جو؛ کار‌شناس مسائل دینی با بیان این‌که «یکی از اموری که در معارف دین و حتی انسانیت مورد توجه قرار دارد ایثار و فداکاری است» عنوان کرد: فلسفه بعثت و قیام انبیاء‌ نیز بر این بوده است که آن‌ها می‌خواستند با ایثار و فداکاری که دارند سبب شوند که انسان‌ها به سعادت دنیا و آخرت برسند.

وی در ادامه با بیان این‌که «ما نمونه‌های ارزشمندی از فداکاری‌ و ایثار همچون رفتار امیرالمومنین (ع) در جنگ‌ها و نجات جان پیامبر (ص) و هم‌چنین در روز عاشورا داریم» گفت: امام حسین (ع) برای نجات جان بشریت به دلیل ایثار و فداکاری که داشتند شهید شدند. بعد از انقلاب هم ما می‌بینیم که در جامعه ایثار، گذشت و فداکاری شکلی جدید به خود گرفت و هم اکنون هم عاشقان اهل بیت (ع) با دفاع از ارزش‌های اسلامی در راه ایثار و فداکاری پاگذاشته‌اند.

این کار‌شناس مسائل دینی تاکید کرد: ایثار و فداکاری محدود به دین و مذهب نیست بلکه تمام جهان این رفتار ارزشمند را قبول دارند معلمی که برای نجات جان دانش‌آموزانش و ارتقای علمی آن‌ها از جان، وقت و حتی مال خود مایه می‌گذارد که بتواند نماد‌ها و ارزش‌های اعتقادی که بهترین آن‌ها ایثار و فداکاری است را به نمایش بگذارد. ما در هر جایی از جامعه که دچار مشکل شده‌ایم و مردم احساس کرده‌اند با ایثار و فداکاری می‌توانند آن مشکل را رفع کنند هرگز کوتاهی نکرده‌اند.

حق‌جو یادآور شد: البته در ایثار نیز باید ضوابط، شرایط قانونی و شرعی را رعایت کنیم. فداکاری یکی از مسائلی است که با گونه‌ها و متدهای مختلف تاریخی سازگار است و ترویج این امر نشان از ایمان، شناخت و درک متعالی انسان‌ها دارد و همین ایثار و فداکاری است که سبب شده دشمنان ما نگران شوند. ما در ایثار هم از دین تابعیت می‌کنیم و امیدواریم بتوانیم بعد ایثار و از خود گذشتی را در جامعه ارتقا بدهیم تا ان‌شاءالله با این ایثار و فداکاری مقدمات ظهور حضرت مهدی (عج) فراهم شود.

این گذشت‌ها و فداکاری‌ها نشان از آن دارد که هنوز هم هستند بزرگ‌مردان و بزرگ زنان نستوهی که جان خویش را بادپناه مردمان بی‌پناهی می‌کنند تا ایثار و نوع‌دوستی مهجور و تنها تعریفی تاریخی در یک کتاب فرهنگ قدیمی نباشد.

خبرنگار دین و اندیشه ایسنا: لیلا امیدی