چالش‌ های معیشت روزنامه ‌نگاران

تدبیر24 :  «چالش‌ های معیشت روزنامه ‌نگاران» عنوان نشستی است كه دیروز در دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با هدف آگاهی از تجربه ها و ارایه راهكارهای بهبود وضعیت معیشتی روزنامه نگاران با سخنرانی صاحبنظران این حوزه برگزار شد.


سه شنبه چهاردهم اردیبهشت ماه همایشی با عنوان چالش های معیشت روزنامه نگاران در سالن شهید همت دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
در این نشست، «محمد بلوری» روزنامه نگار پیشكسوت و بنیانگذار حادثه نویسی مطبوعات ایران، «محمود مختاریان» مدرس روزنامه نگاری و مدیر تحریریه در نشریه های مختلف، «فریبرز بیات» نخستین سردبیر فصلنامه رسانه، «محمدتقی روغنی ‌ها» مدیر مسوول پیشین روزنامه ایران و مدرس روزنامه نگاری و «كامبیز نوروزی» حقوقدان و عضو هیات منصفه دادگاه مطبوعات سخنرانی كردند.
این نشست در 2 بخش برگزار شد؛ بخش نخست درباره «تجارب معیشتی روزنامه‌ نگاران» و بخش دوم به «راهكارهای ارتقای معیشت روزنامه‌ نگاران» اختصاص یافت. در فاصله زمانی میان 2 بخش نیز نماهنگی درباره انجمن صنفی روزنامه ‌نگاران پخش شد.

***در گذشته وضعیت روزنامه نگران بهتر بود
بلوری به عنوان نخستین سخنران این مراسم، به لزوم انتقال تجربه در حرفه روزنامه نگاری پرداخت و از كم تجربه بودن روزنامه نگاران و ضعف روزنامه‌ های كنونی انتقاد كرد.
بلوری رقابت را مهمترین ویژگی روزنامه ها در گذشته برشمرد. وی همچنین وضعیت معیشتی روزنامه ‌نگاران را در گذشته بهتر از اكنون دانست و تصریح كرد: در آن دوره روزنامه‌ نگاران اعتبار و امنیت شغلی داشتند و همین امر باعث رونق روزنامه ‌ها شده بود اما اكنون روزنامه ها درآمد كافی ندارند و روزنامه نگاران به دلیل مشكل درآمد و معیشت، نمی توانند چندان كارآیی خوبی داشته باشند.
مختاریان دومین سخنران این نشست بود كه درباره ممیزی و سانسور در روزنامه ها سخن گفت. وی از خبرنگاران درخواست كرد سخنانش را منتشر نكنند.

*** بیشتر نگاه ها به روزنامه نگاری، سیاسی است
بیات به عنوان سومین سخنران نشست، به نقش رسانه های جدید و اثرگذاری آن ها بر رسانه های سنتی پرداخت. وی در این باره گفت: رسانه در حال تبدیل شدن به یك فرهنگ و زبان است. رسانه ها به نوعی همه هستی اجتماعی ما را شكل می دهند. در این فضا است كه همه جامعه به نوعی با رسانه در ارتباط هستند.
بیات افزود: در چنین فضایی اگر روزنامه نگاران به داشته های پیشین خود اكتفا كنند و دنبال دانش جدید نروند، مزیت های نسبی خود را از دست می دهند و قافیه را خواهند باخت.
وی یادآور شد، در حال حاضر ما از گروه متخصص تولیدكننده اطلاعات فاصله می گیریم چرا كه عصر روزنامه نگاری شهروندی فرا رسیده است و مردم رسانه های خودشان را خواهند داشت. برای نمونه نشریه هایی همچون «نیوزویك» و «ایندیپندنت» دیگر به صورت چاپی منتشر نمی شوند.
بیات ادامه داد كه روزنامه نگاری و فعالیت رسانه ای به عنوان یك حرفه و بنگاه اقتصادی شناخته نمی شوند چرا كه بیشتر نگاه ها به این حرفه سیاسی است. او این موضوع را مانع اساسی در راه بهبود وضعیت روزنامه نگاری دانست.
وی، نشان دادن روزنامه نگاری به عنوان یك حرفه به ویژه اقتصادی دانستن آن، گسترش مطبوعات مستقل و سرمایه گذاری در ایجاد بنگاه های رسانه ای، توجه به قراردادهای جمعی و داشتن نظام و نهاد صنفی برای حرفه روزنامه نگاری، سهیم كردن روزنامه نگاران در سهامی روزنامه ها و تعیین حداقل دستمزدها بر اساس معیارها و شاخص های جهانی را از جمله راهكارهای بهبود وضعیت روزنامه نگاری دانست.

***بیمه خبرنگاران از مسایل اساسی است
روغنی ها كه سخنران بعدی این نشست بود، سخنانش را با طرح پرسش هایی درباره تیراژ روزنامه ها آغاز كرد و گفت باید ببینیم استانداردها در این زمینه چیست و ما كجا قرار داریم.
وی ادامه داد: در حالی كه تیراژ همه روزنامه های چاپی ایران به یك میلیون نسخه نمی رسد، پس چگونه می توانیم از معیشت سخن به میان آوریم. از طرفی نیز شاهدیم كه فضای مجازی، رسانه های مكتوب و سنتی را تهدید می كند.
روغنی ها افزود: با وجود این كه ما در كشور روزنامه نگاران خوبی داریم اما یكی از آسیب های جدی كه روزنامه نگاری كشور را تهدید می كند، كپی پیست كردن است. متاسفانه این روش تبدیل به فضای غالب روزنامه نگاری كشور شده است.
وی یكی از مساله های موجود را بیمه نكردن خبرنگاران دانست كه به مدیریت سازمان ها و موسسه های رسانه ای بر می گردد.
مدیر مسوول پیشین روزنامه ایران از امنیت شغلی روزنامه نگاران سخن به میان آورد و تاكید كرد: برای تامین امنیت شغلی روزنامه نگاران نیازمند حمایت های اجرایی هستیم.

*** درآمدهای روزنامه نگار كفاف زندگی را نمی دهد
نوروزی آخرین سخنران این نشست بود. او در ابتدای سخنان خود گفت كه امروز (سوم می) روز جهانی آزادی مطبوعات است و نبود آزادی مطبوعات، مهمترین مشكل معیشتی روزنامه نگاران به شمار می رود.
وی افزود: روزنامه‌ نگاری در ایران یك زندگی آونگی است چرا كه روزنامه نگاران در وضعیت خوف و رجای بودن و نبودن به سر می برند. ...با آن كه بر وضعیت روزنامه نگاری در ایران انتقادهای بسیاری وارد می شود اما روزنامه نگاری در ایران طی 25 سال اخیر، درخشانترین دوره خود را تجربه كرده است.
وی با بیان این كه كارفرماها آدرس غلط می‌دهند، گفت: در واقع هزینه مزد و مزایای روزنامه ‌نگاران اگر بخواهد حتی مطابق با استانداردها پرداخت شود 10 تا 15 درصد كل هزینه ‌های آن رسانه هم نمی‌شود. سوال اینجا است كه چرا یك مدیر مسوول هزینه های مختلف می دهد اما حداقل مزد پرسنل روزنامه نگار را پرداخت نمی كند؟!
نوروزی یكی از مشكل های روزنامه نگاران را انقطاع نسلی روزنامه نگاران دانست و یادآور شد در دهه 60 ، روزنامه های «اطلاعات» و «كیهان» روزنامه نگاران خوبی را تربیت كردند كه در دهه 70 به بلوغ رسیدند اما پس از این دهه خیلی از آن ها كنار گذاشته شدند.
وی افزود: درآمدهای روزنامه نگاران كفاف هزینه های زندگی را نمی دهد و روزنامه نگار مجبور است كه در چند رسانه كار كند.
نوروزی همچنین موضوع حمایت شغلی از صنف روزنامه نگاری را مهم دانست و تصریح كرد كه بازگشایی صنف روزنامه‌نگاری از شعارهای روحانی بود. حال باید او و معاونانشان پاسخگو باشند. وی ادامه داد: با وجود احترامی كه برای دولت یازدهم قایلم باید بگویم كه آن ‌ها كمترین اعتنایی به این موضوع ندارند.
«ماشاالله شمس الواعظین» نیز از دیگر روزنامه نگارانی بود كه باید در این نشست سخنرانی می كرد كه این اتفاق رخ نداد. در پایان به سخنرانان این مراسم لوح یادبودی اهدا شد.