امام(ره) خطر تحجر را از آمریکا جدی‌تر می دانست

تدبیر24 :نشست علمی تحجر و تکفیر از منظر گفتمان سیاسی امام خمینی(ره) عصر امروز از سوی سازمان جهاد دانشگاهی با حضور غلامعلی رجایی پژوهشگر و نویسنده و داود مهدی زادگان عضو پژوهشگاه علوم انسانی در محل این سازمان برگزار شد.

 در ابتدای این نشست غلامعلی رجایی با اشاره به خاطره‌ای از مرحوم سید احمد خمینی اظهار کرد: حاج احمد آقا زمانی به من گفت که اگر از من به عنوان فرزند امام (ره) پرسیده شود که پدرت خطر عمده‌ای را که متوجه اسلام و انقلاب می‌دانست چه بوده است خواهم گفت آن خطر نه آمریکا بلکه خطر تحجر است.

وی با تاکید بر اینکه مسأله تحجر و تکفیر چون مرتبط با حوزه های علمیه ، روحانیت و مرجعیت است اهمیت بسیار دارد اظهار کرد: از دید امام (ره) خدمت تحجر به زمان پیامبر (ص) باز می گردد و حضرت رسول (ص) نیز این دسته را مارقین می نامیدند. این دسته کسانی بودند که به سرعت آهنگ خروج از دین می‌کردند و با نام دین و حفظ اسلام و ولایت راهی خلاف دیانت می رفتند.

این پژوهشگر تاریخ با اشاره به اینکه از منظر امام خمینی(ره) تحجر جامعه هدفش را طلاب حوزه های علمیه قرار داده است اظهار کرد: تحجر به این دلیل جامعه هدف خود را طلاب حوزه های علمیه قرار داده که ممکن است این افراد در آینده به مرجعیت دینی رسیده یا رهبر جامعه شود.

رجایی افزود: از منظر امام (ره) تحجر به عنوان عرصه جریان نفوذ است و امری وارداتی ، جعلی و ساختگی است.

نویسنده کتاب امام به روایت امام با اشاره به معنای کلمه تحجر اظهار کرد: تحجر یعنی مانند سنگ بودن و در مقابل تازگی ها ونوآوری‌ها انعطاف نداشتن و مهمترین ویژگی تحجر نیز زندگی در گذشته است و متحجران معتقدند هر چه که در گذشته روال داشته است باید در آینده نیز همچنان ادامه یابد.

رجایی با تاکید بر ا ینکه در تحجر عقلانیت تعطیل می‌شود گفت:‌ متحجران هر گونه نوآوری در دین را بدعت می دانستند و به اعتقاد امام (ره) نیز تحجر نهایتا سر از سازش، احتیاط و محافظه کاری در می آورد و ابزار خود را نیز تقیه قرار داده و با اهل مبارزه، مقابله کرده و نفس این عمل را تحریم می‌کنند.

وی با بیان اینکه به تعبیر امام (ره) تحجر یک جریان وابسته است اظهار کرد: درست است که تحجر یک بستر تاریخی در صدر اسلام دارد اما نهایتا این استعمار است که بر تحجر مسلط می‌شود تا با استفاده از متحجران اسلام را به کنج عزلت ببرند و اگر نتوانست نیز با وارد کردن عناصر خود به حوزه‌ها و در میان متحجران کارش را پیش می‌برد و حرف خودش را از زبان آن‌ها بیان می‌کند.

نویسنده کتاب برداشت هایی از سیره امام خمینی (ره) در ادامه اظهار کرد: یکی از شاخصه‌های سیره امام (ره) رعایت ادب است اما ایشان در برابر متحجرین تندترین ادبیات را دارند ولی در نهایت در دو مقطع تاریخی مجبور به عقب نشینی در برابر این عده شدند.

رجایی ادامه داد: زمانی که امام (ره) سوره حمد را تفسیر می‌کردند عده‌ای در مشهد نسبت به برداشت‌های عرفانی امام (ره) و شیوه تفسیرشان ازسوره حمد اعتراض کرده و تهدید کردند که کفن پوشیده و به خیابان ها می آیند که امام (ره) در نهایت مجبور به عقب نشینی شدند.

وی با اشاره به دومین حادثه ای که منجر به عقب نشینی امام (ره) در برابر متحجران شد، اظهار کرد: در دورانی که دکتر عبدالکریم سروش در تلویزیون تفسیر مثنوی می گفتند عده ای فریاد وا اسلاما سر دادند که چرا در تلویزیون تفسیر مثنوی گفته می‌شود که در نهایت به رئیس وقت صدا و سیما دستور دادند که این برنامه تعطیل شود.

رجایی خاطر نشان کرد: وقتی آقای محمد هاشمی که رئیس سازمان صدا و سیما بودند از امام (ره) می پرسند که چرا باید این جلسات تعطیل شود پاسخ امام (ره) این است که ما به آقای سروش و امثال ایشان نیاز داریم و جماعت متحجر او را با رفتارهایشان خراب می‌کنند.

به گزارش ایسنا در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین داود مهدی زادگان با اشاره به این که اساسا تکفیر و تحجر در زمانی ظهور پیدا کرد که گفتمان سیاسی امام (ره) در جامعه مطرح شد اظهار کرد: تحجر و تکفیر در دورانی اهمیت صد چندان پیدا کرد که گفتمان سیاسی امام (ره) نیز ظهور کرده و در برابر آن قرار گرفت اما در عین حال ممکن است که افرادی نسبت به امام (ره) نیز دچار تحجر شوند و به نوعی با رفتارهایشان امام (ره) را علیه امام قرار دهند.

وی ادامه داد: اینکه عده‌ای امروز هم بخواهند با شرایط ویژه تاریخی امام (ره) زندگی کنند و با توجه به موقعیت‌های زمانه ایشان رفتار کنند این یک رفتار تحجر آمیز و آمیخته با گذشته گرایی است.

مهدی زادگان ادامه داد: ما باید منطق حاکم بر گفتمان سیاسی امام (ره) در زمان حاضر را هم به دست بیاوریم تا بتوانیم طبق آن با امام (ره) در زمان حاضر نیز زندگی و رفتار کنیم که اگر چنین نکنیم در دام تحجر گرایی خواهیم افتاد.

مهدی زادگان با تاکید بر اینکه ما همواره نیازمند تحلیل گفتمان سیاسی امام (ره) هستیم گفت: بهترین شخصی که گفتمان سیاسی امام (ره) را توضیح داده است رهبری هستند که در سالگرد رحلت امام (ره) در سال گذشته به این موضوع اشاره عمده ای داشتند.

این عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه از دیدگاه امام (ره) تحجر یعنی تفکری که دین را جدی از سیاست می‌داند اظهار کرد: امام (ره) تحجر گرایی را به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم کرده‌اند و می‌گویند هر کس قائل به جدایی دین از سیاست باشد متحجر است چرا که چنین شخصی قائل به محدودیت و انسداد دین است و گمان می‌کند دین فقط به درد حوزه های خاصی می خورد.

وی افزود: این دیدگاه صرفا دیدگاه مسلمانان سنت گرا نیست چرا که روشنفکران هم می‌توانند درباره دین چنین تفکری داشته و قائل به محدودیت دیانت در جامعه شوند.

مهدی زادگان با بیان اینکه در حال حاضر مقدس نماهای متحجر در جامعه کمتر ظهور و بروز دارند اما متحجران مدرن بیشتر خودشان را نشان می‌دهند اظهار کرد: متحجران مدرن با تکیه بر امپراطوری‌های رسانه‌ای و قدرت‌های بین‌المللی فعالیتشان را به شدت افزایش دادند و کانون تفکر آن‌ها نیز جدایی دین از سیاست است و در واقع روشنفکری امروزه جای متحجرین گذشته را گرفته است.

وی در پایان اظهار کرد: ما در اسلام مفهومی با نام تکفیر چه در فقه شیعه و چه سنی نداریم و این نوع تفکر اساسا یک تفکر وارداتی است که از ناحیه دنیای امروز به جامعه اسلامی تزریق شده و تمام جریان های تکفیری که امروز شاهد آن هستیم نیز با آن نسبت دارند.