چالش های پیش رو و پس از آزادسازی «رقه» و «فلوجه»

تدبیر24 :گروه تروریستی داعش که اینک از مهم ترین تهدیدهای منطقه و حتی جهان به شمار می رود، در هفته های گذشته در موقعیت دشواری قرار گرفته است. داعش در سوریه و عراق در حلقه محاصره ای قرار گرفته است که هر روز تنگ تر می شود. تروریست های تکفیری از 2 جبهه مورد حمله قرار گرفته اند. این مساله، احتمال شکست تاریخی این گروه را قوی تر ساخته است.
عملیات آزادسازی فلوجه که از اوایل خردادماه آغاز شد، پس از موفقیت در مراحل اول و دوم یعنی محاصره و پیشروی، وارد مرحله سوم یعنی ورود به شهر شده است. نیروهای عراقی در تازه ترین پیشروی های خود موفق شدند، بیست و پنجم خردادماه، سد فلوجه را از تروریست ها بازپس گیرند.
فلوجه یکی از 2 پایگاه اصلی داعش در عراق به شمار می رود که با آزادسازی این شهر، «موصل» مرکز استان «نینوا»، تنها پایگاه زیر کنترل داعش در عراق خواهد بود و راه برای آزادسازی آن نیز هموار خواهد شد. در سوریه نیز، نیروهای ارتش و مقاومت با همراهی نیروی هوایی روسیه از یک سو و ائتلاف کردی- عربی موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» با پشتیبانی هوایی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا عملیات آزادسازی رقه را آغاز کرده اند و به دستاوردهای میدانی مهمی هم رسیده اند.
از آنجایی که رقه پایتخت خودخوانده داعش در سوریه از موقعیت راهبردی مهمی برخوردار است، آزادسازی این شهر ضربه مهلکی بر پیکر این گروه تروریستی وارد خواهد ساخت.
پر واضح است که آزادی همزمان فلوجه و رقه، داعش را به سمت سراشیبی سقوط سوق می دهد. البته طبیعی است که داعش در کوتاه مدت در برابر فشارها مقاومت می کند اما در بلندمدت وادار به خروج از منطقه های زیر اشغال خود خواهد شد و راهی جز فرار پیش روی خود نمی بیند. البته در این مسیر، چالش های جدی قرار دارد که روند پیشروی را کند می سازد.
از مهم ترین مسایل پیش رو، ضرورت حفظ جان ساکنان این شهرها است که داعش آنان را اسیر کرده و به عنوان سپر انسانی استفاده می کند. داعشی ها نه تنها اجازه خارج شدن از شهر را به مردم نمی دهد بلکه کسانی را که برای نجات جان خود از شهر فرار می کنند، هدف قرار می دهند.
«حیدر العبادی» نخست وزیر عراق بارها تاکید کرده است که نیروهای عراقی به حفظ جان مردم و فراهم کردن مکان های امن برای آنان پایبندند اما برخی کشورهای منطقه برای ایجاد دوقطبی شیعه- سنی با هدف مانع تراشی بر سر راه عملیات آزادسازی تلاش می کنند.
در این میان، رسانه های سعودی حمله گسترده ای را علیه نیروهای «حشد الشعبی» در عراق به راه انداخته اند و آنان را به ارتکاب رفتارهای خشونت آمیز علیه مردم فلوجه که از اهل سنت هستند، متهم کرده اند. این در حالی است که شمار بالایی از سنی ها، ایزدی ها، آشوری ها و مسیحی ها در کنار شیعیان در قالب حشد الشعبی، زیر پرچم عراق با تروریست ها در حال جنگ اند.
افزون بر این ها، از تعداد نیروهای داعش و محل اسکان آنان در داخل شهرها برآورد دقیقی در دست نیست. آنان در منطقه های مسکونی و غیرنظامی حضور دارند که همین موضوع، مبارزه را دشوارتر می سازد.
همچنین، ارتش های سوریه و عراق از نظر تعداد نیرو، لجستیک و تجهیزات در وضعیت مناسبی قرار ندارند. این موضوع هم در آزادسازی مناطق اشغالی از دست تروریست های تکفیری و هم در حفظ آن مناطق و جلوگیری از سقوط دوباره آنها بسیار مشکل زا است؛ همانطور که بارها اتفاق افتاد و منطقه ای به دست نیروهای ارتش آزاد شد اما به دلیل ضعف در شمار نیرو و تجهیزات این مناطق دوباره به دست داعش افتاد. این جا است که ضرورت حمایت از ارتش های این 2 کشور، برای همه روشن می شود چرا که داعش مهم ترین تهدید برای تمام کشورهای منطقه و نه فقط سوریه و عراق است.
افزون بر این ها، ایجاد هماهنگی و حفظ انسجام میان نیروهای مبارز در عراق و سوریه نیز از مسایل بسیار مهم است چرا که شمار بسیاری از افراد در قالب گروه های مختلف با داعش مبارزه می کنند. برای نمونه در عراق، افزون بر ارتش، حشد الشعبی، پیشمرگه های کرد و «حشد الوطنی» (نیروهای سنی) نیز در حال مبارزه اند که در این میان برخی ناهماهنگی ها به چشم می خورد و مسوولیت دولت مرکزی را برای پیشبرد عملیات به صورت برنامه ریزی شده و هماهنگ، دشوارتر می سازد.
با توجه به این شرایط، تصور اینکه با پیروزی های نزدیک در این 2 عملیات، تمام چالش ها پایان می یابد، نادرست است. به عبارتی ماندگاری پیروزی بر تروریست ها و جلوگیری از قدرت یابی آنان با اما و اگرهایی روبرو است. به عبارت بهتر، اگر آزادسازی رقه و فلوجه و حتی در آینده نزدیک شهر موصل، همراه با تحول در فرآیندهای سیاسی و مدنی همراه نباشد، بی فایده خواهد بود و خطر سقوط در دام گروه های تروریستی همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
نباید فراموش کرد در شهرهایی که به اشغال داعش درآمده اند، زمینه های جدی نارضایتی بین ساکنان و حکومت مرکزی وجود داشته است. اگر مردم به پیگیری مطالبات خود از مسیر روندهای سیاسی اعتماد داشته باشند، گروه های تروریستی مانند داعش نمی توانند بر موج احساسات مردم سوار شوند و خلافت خودخوانده ای، این چنین رعب آور، ایجاد کنند.
الزام دیگری که در راه مبارزه با داعش و به طور کلی تروریسم باید مورد توجه قرار داد، خشکاندن ریشه این گروه ها است به این مفهوم که راه تجهیز آنان از مبدا باید سد شود. سلاح های سنگین و پیشرفته ای که در اختیار عناصر داعشی قرار دارد، نشان می دهد تروریست های تکفیری به کمک شماری از کشورهای منطقه، حمایت و تجهیز می شوند. به همین خاطر است که تروریست ها پس از شکست در میدان مبارزه و عقب نشینی، فرصتی برای ظهور دوباره به دست نخواهند آورد.
همچنین، رقابت های منطقه ای نباید تا آنجا پیش رود که به دشمنی علیه یکدیگر تبدیل شود و به حمایت از گروه های تروریستی علیه کشوری دیگر بیانجامد. این مساله ثابت شده است که دیر یا زود تروریست ها علیه حامیان دیروز خود قد علم می کنند.
در پایان می توان گفت از میان برداشتن غول داعش و به طور کلی مبارزه با تروریسم در گرو همکاری کشورهای منطقه و اصلاح روندهای سیاسی، نه تنها در سوریه و عراق، بلکه در همه کشورهای منطقه است.