کمین شادی های نامتعارف

تدبیر24: برنامه ریزی مناسب در جهت افزایش پویایی و ایجاد شادی و نشاط در یک جامعه به سلامت روانی افراد و رشد و بالندگی آنان یاری می رساند. توجه به نشاط اجتماعی می تواند در زمره وظایف دولت ها نیز قرار گیرد. در نبود سیاستگذاری های درست در این زمینه، افراد ممکن است به سراغ شادی های زیرزمینی و پنهانی بروند؛ شادی هایی که در بسیاری از موارد می توانند آسیب زا و خطرآفرین باشند.
در این پیوند می توان به برگزاری مهمانی های مختلط، دیسکوهای زنانه و... اشاره کرد که با هدف شادی بخشی به شرکت کنندگان برگزار می شود اما برکنار از نظارت می تواند فضایی آسیب زا را برای آنان به وجود آورد. صاحبنظران بر این باورند باورهای نادرستی که در این محفل های شادی به افراد تزریق می شود، ممکن است بستری برای بروز آسیب های گسترده اجتماعی و خانوادگی فراهم آورد.
گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا به منظور بررسی مقوله نشاط اجتماعی، راه های ایجاد و آسیب های پیش رو آن در جامعه، به گفت و گو با «مجید ابهری» آسیب شناس اجتماعی و متخصص علوم رفتاری و «اطهره نوروزی» روانشناس و مشاوره خانواده پرداخت.

*** ارتباط بهداشت روانی با شادی و نشاط اجتماعی
از نگاه جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی، نعمت شادی، عشق و محبت، انسان را به انجام فعالیت های شایسته و مثبت سوق می دهد و تقویت کننده سلامت روانی و نیز جسمی است. همچنین هرگاه انسان به خواسته ها و علایق خود برسد، حالتی از سرور و شادی در او به وجود می آید و باعث بالا رفتن روحیه و افزایش ضریب سلامت جسمی می شود. بر عکس، افراد افسرده و ناکام از رسیدن به خواسته ها، به دلیل شاد نبودن، کم تحرک، منزوی و بدون روحیه هستند.
رسیدن به شادی و رضایت که در دنیای امروز با توجه اضطراب های فکری و فشاری روانی ناشی سبک زندگی جدید، اهمیتی بیش از پیش می یابد، نیازمند برنامه ریزی های مناسب و هوشمندانه است. در غیر این صورت، فرایند دستیابی به شادی با چالش های بسیاری روبرو می شود.
در این زمینه ابهری به پژوهشگر ایرنا گفت: از نگاه رفتارشناسی، یکی از فرایندهای مورد نیاز جامعه رشد نشاط و بهداشت روانی است. البته این که شادی و نشاط شامل چه برنامه هایی می شود، ارتباط مستقیم با سبک زندگی افراد جامعه دارد. نباید فراموش کرد که بهداشت و سلامت روانی، در سایه توسعه شادی های متعارف با عرف جامعه فراهم می شود. متاسفانه گروهی از افراد، تصور می کنند شادی فقط با رفتارهای ناخوشایند و غیر منطقی مقدور است. به همین جهت، اقدام به برگزاری مجالسی می کنند که از شخصیت و شئونات به دور است.

**چرایی توسعه محافل خارج از چارچوب خانواده
کاهش روابط درون خانواده ای و روی آوردن افراد به دورهمی های بیرون از خانواده، به عاملی برای توسعه رفتارهای نامتعارف در جامعه تبدیل شده است؛ دورهمی هایی که بسیاری از آن ها از بار امنیت و آرامش تهی است و آسیب هایی را در پی خواهد داشت.
نوروزی در گفت وگو با ایرنا، کم رنگ شدن صله رحم را عاملی مهم دانست که در ایجاد محافل غیرخانوادگی و زیرزمینی دخیل است. وی، کاهش دید و بازدیدهای خانوادگی و فامیلی را نتیجه گرایش بیش از حد به حضور در فضاهای مجازی عنوان کرد و گفت: صله رحم و جمع های فامیلی با رشد فضاهای مجازی به مرور کمرنگ شده و به حاشیه کشیده شده است. در کنار این مساله، افراد تمایل بیشتری به ایجاد رابطه با دوستان دارند چرا که فامیل محصول انتخاب نیست اما دوستان را خود انتخاب می کنند و چون محصول انتخاب است افراد تمایل بیشتری دارند که با دوستان و آشنایان وقت بگذرانند اما این وقت گذرانی نیازمند شناخت است.
این روانشناس درباره بحث شناخت اظهار کرد: شناخت یعنی تبادل نقاط و ویژگی های مشترک خود با دیگران در فضای دوستانه. اگر شناخت در چنین فضایی شکل بگیرد، خیلی خوب است چرا که دوستان را بر مبنای برخی ملاک هایی انتخاب می کنیم اما انتخاب دوست در فضای مجازی و همنشینی با وی که با فضای ذهنی ما قرابتی ندارد و کاملا ناشناخته است، خطرناک است.
وی با اشاره به دورهمی های زنانه که در فضای مجازی تبلیغ می شود و افراد شرکت کننده هیچ شناختی از هم ندارند، افزود: به عنوان نمونه محافلی که پاره ای محدودیت های زنانه را دست آویز قرار داده و به بهانه شادی آفرینی، به تبلیغ باورهای غلط می پردازند، فضاهایی آسیب زا هستند؛ محافلی که با تبلیغات گسترده در فضاهای مجازی، زنان را به جمع های شاد اما ناشناخته سوق می دهد.

*** آسیب های اجتماعی محافل شاد اما نامتعارف
از دیرباز، مراسم دورهمی یا میهمانی های مختلف به بهانه ایجاد شادی و نشاط در مجامع غیرخانوادگی، به مناسبت های مذهبی صورت می گرفت اما دیر زمانی است که با توسعه شبکه های اجتماعی و مجازی، این محافل رنگ و بوی متفاوتی به خود گرفته است؛ محافلی که بنا به گفته کارشناسان، محدودیت های اجتماعی، بسترساز استقبال هر چه بیشتر از آنها شده است غافل از این که آسیب های اخلاقی و اجتماعی آن، تار وپود خانواده را تهدید می کند.
نوروزی در این باره گفت: در این فضاها که محافل زیرزمینی زنانه نیز از آن دست است، وقت گذارنی، لاابالی گری و اعمالی که در شان خانواده نیست و همچنین تجربه های غلط می تواند تبادل شود. در نتیجه، زن به عنوان محور و کانون خانواده، تحت تاثیر قرار گرفته و از محوریت خارج می شود.
ابهری هم یکی از آسیب های این محافل را فعالیت بازاریاب هایی عنوان کرد که به شکار طعمه های خود می پردازند. وی در این باره گفت: رفتارهای نادرستی که در این گونه مجالس بین زنان تبلیغ می شود و هیچ قرابتی با باورهای دینی و فرهنگی ما ندارد، باعث ناهنجاری های تربیتی و تضادهای خانوادگی می شود. ساده ترین آن، آسیب های رفتاری در ارتباط با افزایش طلاق از نوع عاطفی و حقوقی، تشنج خانوادگی و ایجاد روابط فرازناشویی است. در مجموع می توان گفت هرگونه شادی که باعث دورشدن انسان چه زن و چه مرد از منطق و اخلاق شود در هیچ جامعه به خصوص جامعه ما پذیرفته شده نیست.
وی افزود: باید توجه کرد که فیلمبرداری و عکسبرداری در این مجالس و انتشار آن در سطح فضای مجازی، باعث بروز اختلاف های زناشویی و مشکلات رفتاری در جامعه می شود. بنابراین مجالس زنانه و شادی در آن، باید به گونه ای باشد که محدود به حاضران شود و هیچ گونه انعکاس بیرونی نداشته باشد.

*** چه باید کرد؟
به گفته کارشناسان، با ورود به فضای مدرنیته، تنهایی انسان ها افزایش پیدا کرده است اما افراد برای رهایی از تنهایی نباید به محفل هایی قدم بگذارند که در آن ها شخصیت و شان انسانی خدشه دار می شود.
نوروزی در این زمینه گفت: نباید برای داشتن ارتباط با دیگران به هر قیمتی، در محفلی که شناختی از افراد و ذهنیت از آنان نداریم قرار بگیریم چرا که بدون شناخت، نمی توان به آن هدف غایی یعنی معرفت رسید. باید توجه داشت افرادی که چنین نشست هایی را برگزار می کنند هدفمند عمل کرده و علاوه بر بهره وری مادی، جنبه های تنوع طلبی و کارهای دور از شئونات را هم مد نظر دارند.
این روانشناس برای برکنار ماندن از آسیب های محافل نامتعارف، تحکیم پیوند دوستی بین اعضای خانواده را توصیه کرد و گفت: در مرحله بعد، قرار گرفتن در جمع دوستانی شناخته شده و تغییر محافل مجردی به محفل های خانوادگی باید مورد توجه قرار گیرد تا از این طریق، والدین الگویی تربیتی برای فرزندان باشند و دورهمی امن و آرامبخشی برای آنان فراهم شود.
ابهری هم بر برنامه ریزی دولت در جهت شادی آفرینی و افزایش سطح بهداشت روانی در جامعه تاکید کرد و گفت: مسوولان و متولیان باید توجه بیشتری به ایجاد نشاط اجتماعی کنند و بسترهای لازم برای افزایش شادی در جامعه را فراهم آورند. در این مسیر نیاز به سیاست گذاری های دقیق و برنامه ریزی های کارشناسی شده است؛ سیاست هایی که با رفع برخی محدودیت های نانوشته برای گروه های مختلف اجتماعی، باید بسترساز شادی و نشاط در جامعه شوند. بی شک از این طریق می توان از شکل گیری محفل های نامتعارفی که نبود نظارت در آنها موجب آسیب به جامعه می شود پیشگیری به عمل آورد.