سفر به دیار مسافر

تدبیر24:   طه یاسینی- عباس کیارستمی کارگردان مطرح سینمای ایران ۱۴ تیر ماه در فرانسه و در سن ۷۶ سالگی درگذشت. وی که به تازگی ایران را مقصد فرانسه ترک کرده بود تا مراحل درمان را در آن کشور طی کند بر اثر شدت گرفتن بیماری اش در همان کشور چشم از جهان فروبست.عباس کیارستمی گفته بود: « اگر درختی را که ریشه در خاک دارد از جایی به جای دیگر ببرید، آن درخت دیگر میوه نمی‌دهد و اگر بدهد آن میوه دیگر به خوبی میوه‌ای که در سرزمین مادری اش می‌تواند بدهد نیست. این یک قانون طبیعت است. فکر می‌کنم اگر سرزمینم را رها کرده بودم درست مانند این درخت شده بودم.» در گرمای تابستان طعم گیلاس تلخ شد؛ نخ بادباکی که او نوشت رها شد و سفیدی آن سیاه شد. دیشب این سوال تلخ ترین سوال بود:«خانه کیارستمی کجاست» او که به خوبی نشان داد خانه دوست کجاست دیشب در پاریس چشمانش را بست تا نگوید آنچه با او شد نشانی از دوست نداشت .

به قول پاکدل عباس کیارستمی یک نفر نبود و هزاران نفر در وجود یک تن بود. اما این تن دیگر جانی ندارد و همه را به سوگ نشاند. این خاطره از کیارستمی بیشتر اشک را بر دیدگان جاری می کند: «خاطرم هست در سفری در کن، لب ساحل جمع ما را متوجه نقطه‌ای در دوردست کرد. از لابلای جمعیت دیدیم پیرزنی چروکیده، صورتش از آتش سوخته است و تنها به قدر یک بند انگشت از لب اش سالم است. پیرزن داشت همان باقیمانده لب را با دقت و وسواس و حوصله رژ قرمز می‌زد. کیارستمی گفت این تصویر در یک قاب یعنی زندگی و امید به زندگی. » او هم برای زندگی با بیماری جنگید اما راهی همانجایی شد که نام یک فیلمش بود: «سفری به دیار مسافر» خبر تلخ اینچنین در خبرگزاری ها مخابره شد: «عباس کیارستمی که برای درمان بیماری خود ایران را به مقصد فرانسه ترک کرده بود؛ عصر دوشنبه درگذشت. خانواده مرحوم کیارستمی درگذشت این کارگردان را تایید کردند.» کیارستمی، تنها یک هفته پس از آنکه برای ادامه مراحل درمان خود به فرانسه رفته بود در بیمارستانی در پاریس درگذشت. این کارگردان سرشناس سینمای ایران که از اسفند سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت ۹۵ به دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری شده بود و در ماه‌های اخیر هم چندین بار به بیمارستان مراجعه کرده بود، سرانجام بنا به تصمیم خودش هشتم تیر برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت. پرونده پزشکی کیارستمی که سرانجام به مرگ او منجر شد بی‌شک یکی از پر بحث‌ترین رویدادهای جامعه پزشکی خواهد شد.در حساب تلگرامی که با عنوان «روند درمان عباس کیارستمی» فعال شده، آمده بود: «اولین عمل، عمل جراحی درمانی بوده است. دومین عمل به دلیل خونریزی داخلی صورت گرفته و سومین عمل برای برداشتن کیسه صفرا و آخرین عمل به دلیل عفونت پیشرفته بوده است.» بنابراین گزارش، پیکر کیارستمی قرار است به ایران منتقل شود و تعدادی از اعضای خانواده او اکنون به پاریس رفته اند.

از کجا به کجا؟

کیارستمی در سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمدنخستین تجربه هنری او نقاشی بود او این هنر را تا پایان دوران نوجوانی همچنان ادامه داد تا آنجا که در سن ۱۸ سالگی توانست در یک مسابقه نقاشی برنده جایزه شود. وی اندکی پس از این کامیابی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پذیرفته شد. او در دانشگاه بیشتر به فراگیری نقاشی و طراحی گرافیک پرداخت و در هنگام تحصیل برای تأمین هزینه‌های زندگی به عنوان پلیس راهنمایی رانندگی مشغول به کار شد. کیارستمی از سال ۱۳۴۰ یعنی در دهه ۱۹۶۰ به عنوان نقاش تبلیغاتی در آتلیه ۷ و یکی دو مؤسسه دیگر به کار طراحی جلد کتاب، پوستر و آگهی‌های بازرگانی پرداخت، و بعدها به «تبلی فیلم» رفت. از سال ۱۳۴۶ در سازمان تبلیغاتی نگاره به طراحی و ساختن تیتراژ فیلم پرداخت که نخستین آنها تیتراژ فیلم وسوسه شیطان ساخته محمد زرین دست بود. او در سینمای بعد از انقلاب پایه‌گذار سینمایی شد که تا به حال فیلمسازان زیادی پیرو این نوع سینما، فیلم ساخته و مطرح شده‌اند. عباس کیارستمی با فیلم طعم گیلاس در سال ۱۹۹۷ جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن را هم از آن خود کرده‌است. کیارستمی از ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۶ روی هم رفته ۱۵۰ آگهی بازرگانی برای تلویزیون ایران ساخت. او تا پایان دهه ۱۹۶۰ آگهی آغاز فیلم‌هایی همچون قیصر ساخته مسعود کیمیایی و طرح کتاب‌های کودکان را انجام داد. کیارستمی در ۱۹۶۹ با پروین امیرقلی ازدواج کرد و در سال ۱۹۸۲ از او جدا شد. آن‌ها از این پیوند صاحب دو پسر به نام‌های احمد زاده ۱۹۷۱ و بهمن ۱۹۷۸ شدند. فرزند دوم او بهمن کیارستمی در سال ۱۹۹۳ در سن ۱۵ سالگی مدیر فیلم‌برداری و کارگردان شد و فیلم مستند سفری به دیار مسافر را ساخت. یارستمی از جمله کارگردانانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران در کشور باقی‌ماند. او بر این باور است که تصمیم به ماندن مهم‌ترین تصمیم او برای زندگی حرفه‌ای اش بوده است..

کارنامه ای پر از افتخار

عباس کیارستمی در سال ۱۳۱۹ متولد شد و آثار وی با استقبال فراوان منتقدان، فستیوال‌ها و بنیادهای فرهنگی هنری جهان روبه‌رو شده‌است. او دارای لیسانس نقاشی از پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. کیارستمی از سال ۱۹۷۰ میلادی در عرصه سینما فعالیت می‌کند و تاکنون بیش از ۴۰ فیلم سینمایی، کوتاه و مستند ساخته است. از مهم‌ترین آثار وی می‌توان به خانه دوست کجاست؟ (۱۹۸۷)، کلوزآپ (۱۹۹۰)، زیر درختان زیتون (۱۹۹۴)، طعم گیلاس (۱۹۹۷)، باد ما را خواهد برد (۱۹۹۹) و کپی برابر اصل (۲۰۱۰) اشاره کرد. کیارستمی علاوه بر سینما در عرصه‌های دیگر هنری از جمله شعر، عکاسی، چیدمان، موسیقی، طراحی گرافیک، طراحی و نقاشی نیز فعال است. او را باید در زمره سینماگران موسوم به موج نوی سینما در ایران به شمار آورد. سادگی،استفاده از کودکان به عنوان نقش اول و قهرمان داستان، سبک مستندگونه،بهره‌گیری از فضاهای روستایی، حذف کارگردان،شاعرانگی و نیز مکالمه شخصیت‌ها در خودرو برخی از ویژگی‌های فیلم‌های کیارستمی است. کیارستمی برنده چندین جایزه بزرگ سینمایی است. کیارستمی تا به حال پنج بار نامزد دریافت جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن شده است که سال ۱۹۹۷ در پنجاهمین دوره جشنواره فیلم کن برای فیلم طعم گیلاس موفق به دریافت این جایزه شد. این کارگردان سرشناس سینمای ایران که از اسفند سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت ۹۵ به دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری شده بود و در ماه‌های اخیر هم چندین بار به بیمارستان مراجعه کرده بود، سرانجام بنا به تصمیم خودش هشتم تیر برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت.وی در تاریخ ۱۴ تیر ۱۳۹۵ در پاریس درگذشت.

واکنش هنرمندان

پس از انتشار خبر درگذشت کیارستمی پیام های تسلیتی صادر شد از جمله پرویز پرستویی که نوشت: «درگذشت عباس کیارستمی کارگردان بزرگ سینمای ایران و جهان ره به سینماگران تسلیت عرض می نمایم . ایشان هم مانند شادروان علی حاتمی بدون جایگزین خواهد بود. روحشان شاد»مهناز افشار و بهرام دو بازیگر سینما با انتشار پستی در صفحه شخصی خود نسبت به فوت عباس کیارستمی واکنش نشان دادند. مهناز افشار در زیر عکس مرحوم کیارستمی نوشت: «خبرت خرابتر کرد جراحت جدایی. این لحظات و این خبر باورکردنی نیست، من مطمئن بودم که شما به سلامت از این دوران می‌گذرید. آقای کیارستمی خیلی زود بود برای ما، برای سینمای ما و برای ایران ما که دیگر شما را نداشته باشیم. چگونه بپذیریم که کیارستمی بزرگ دیگر نیست؟» بهرام رادان هم نوشت: «جواهری از میان ما رفت؛ تسلیت به جامعه هنری» رامبد جوان هم نوشت: وسط جشن و نزدیک به عید عزیز فطر و این شب های گرم خندوانه خبر درگذشت بزرگمرد سینما و هنر ایران رو شنیدم... قلبم درد گرفت. جهان بدون امثال عباس کیارستمی سخت می شود!!! متاسفم» فرخ نژاد نوشت: سفرت بخیر استاد. ژان لوک گدار هم نوشته است: سینما با گریفت شروع و با عباس کیارستمی تمام می شود. علی دایی هم با انتشار تصویری از عباس کیارستمی نوشت: بودنت برای ما طعم گیلاس داشت.ترانه علیدوستی هم اینچنین به درگذشت کیارستمی واکنش نشان داد: چه ضایعه وحشتناک و غم انگیزی... خداحافظ آقای کیارستمی...محمد علی کشاورز هم نوشت: رفیق ۳۰ ساله ؛ اعتبار سینمای ایران خداحافظ. اصغر فرهادی در گفت و گو با گاردین درباره درگذشت کیارستمی گفت: من شوکه شده هم. دنیا مرد بسیار بسیار بزرگی را از دست داد.