موسسات اعزام پرستار

همه افرادی که برای شغل پرستاری و مواظبت از کودک و سالمند به منازل فرستاده می شوند، باید به موسسات واجد شرایط مراجعه کنند. موسساتی که تحت عنوان اعزام پرستار برای نگهداری از کودک و سالمند به نشریات آگهی می دهند و افرادی که برای نگهداری از فرزند یا پدر و مادر سالمند خود در منزل نیازمند پرستار هستند به این موسسات مراجعه کرده یا به صورت تلفنی درخواست خود را مطرح می کنند. موسسات نگهداری از کودک و سالمند تعدادشان کم نیست و رشدی قارچ گونه دارند. شرایط ثبت این موسسات نیز مانند بسیاری از شرکت‌های خصوصی دیگر در کشور اصلا سخت نیست و برخی از سازمان‌ها به افراد متقاضی این کار به راحتی مجوز می دهند. ثبت این موسسه‌ها نیز از طریق سازمان ثبت شرکت‌ها صورت می گیرد و این سازمان فقط مجوز اولیه انجام این کار را به افراد می دهد و برای مراحل بعدی و نحوه فعالیت موسسه هیچ نظارتی وجود ندارد.

گواهی عدم سوء‌پیشینه نمی‌خواهند

نکته جالب اینجاست که مدارک لازم برای ارائه به این شرکت‌ها کاملا با هم فرق دارند، به طوری که گروهی از این شرکت‌ها صرفا شناسنامه، گروهی ضامن معتبر همراه شناسنامه و سفته و گروهی فقط کارت ملی می‌خواهند. علاوه بر این، گروهی از این شرکت‌ها رضایت‌نامه همسر را نیز در صورت متاهل بودن طلب می‌کنند و گروهی دیگر معتقدند نیازی به آن نیست، اما هیچ یک از این شرکت‌ها تقاضای ارائه گواهی عدم سوء‌پیشینه نمی کنند. شراره زن ۴۰ ساله ای که سال‌هاست کارش نگهداری از کودک و سالمند در منازل است در مورد مشکلات این کار می گوید:«همه جور مدرکی برای این کار از ما می خواهند به جز سوء پیشینه که به نظر من اصلی ترین مدرک است.» او در توضیح این مساله می‌افزاید: « من بارها و بارها در این موسسات با افراد معتاد و سابقه‌داری مواجه شدم که به دنبال یافتن جایی برای خوابیدن وارد منازل افراد می شوند و با دیدن مال و اموال نقشه های پلیدی برای صاحبخانه می کشند.» شراره می گوید: « برای مثال سال گذشته یک قاچاقچی مواد مخدر با جا زدن خودش به عنوان نظافتچی و رفتن به منزل زن و مرد سالمندی که هر دو به آلزایمر مبتلا بودند، از فراموشی این افراد استفاده و در خانه آنها مقادیر زیادی مواد مخدر جاسازی کرد که بعد از اینکه این مرد به شکلی اتفاقی دستگیرشد، پیرزن و پیرمرد بیچاره هم به عنوان همدستان او دستگیر شدند.»

اعتیاد و فحشا یا جای خواب

مدیر یکی از مراکز شبانه روزی و چند منظوره خدمات پرستاری واقع در مرکز شهر تهران که ادعا می کند بزرگ‌ترین و معتبرترین مرکز خدمات پرستاری کشور است در گفت‌وگو با «آرمان» در مورد شرایط استخدام پرستاران می گوید: «شناسنامه، کارت ملی، سفته و البته ضامن معتبر.» او ادامه می‌دهد: «در درجه اول اولویت استخدام با پرستاران و بهیاران است و در درجه دوم همه افراد باید یک معرف داشته باشند که ضامن آنها هم باشد و زیر سفته های آنها را امضا کند، زیرا هر پرستاری باید در حدود ۱۰ میلیون تومان سفته به موسسه ارائه دهد.» مدیر موسسه مذکور در مورد دلیل گرفتن سفته از پرستاران می‌گوید: «در برخی موارد ممکن است فردی که برای پرستاری به جایی اعزام شده به دزدی از منزل آن فرد مبادرت کند یا به واسطه اعتیاد و فحشا مشکلاتی را برای صاحبخانه ایجاد کند. ما این سفته را نزد خود نگه می‌داریم تا در مواردی که مشکلاتی از این دست ایجاد می‌شود از طریق آن اقدام کنیم.» او می افزاید: «با وجود این همه محکم کاری و سند و سفته، بالای هزاران پرونده از پرستارانی که توسط این موسسه و موسسات دیگر وارد منازل شده و مرتکب بزه شده اند در محاکم قضائی وجود دارد؛ افرادی که مبالغ کلانی را از منزل خدمات گیرندگان سرقت کرده و متواری شده اند.» گروهی از افراد هم برای اینکه سرپناهی داشته باشند و به اصطلاح جای خوابی پیدا کنند وارد این شغل می شوند که اکثر آنها جوان و دانشجو هستند. مهشید از شمال کشور برای کار به تهران آمده و در منزل زنی سالمند زندگی می‌کند. او در مورد شغلش می گوید: «خوب است و از آن راضی‌ام. من در کنار یک خانم سالمند زندگی می‌کنم و مسئولیت نگهداری و دادن داروهایش با من است همچنین به توصیه فرزندانش شب‌ها پیش او می‌خوابم تا اگر در خواب مشکلی پیش آمد کسی کنار او باشد.» او حقوق ماهانه اش را دو میلیون تومان ذکر کرده و می گوید: «با این کار دیگر لازم نیست اجاره خانه بدهم و با یک تیر دو نشان می‌زنم.»

کم‌کاری در مراقبت

گروهی از شرکت‌های خدماتی که مسئولیت اعزام پرستار سالمند و کودک را به عهده دارند، برای دریافت مجوز ناچارند از بهزیستی تاییدیه داشته باشند و آنها که نظافتچی به خانه‌ها می‌فرستند فقط کافی است شرکتشان را به ثبت برسانند تا فعالیتشان قانونی شود، اما شواهد نشان می‌دهد نه بهزیستی واقعا می‌تواند بر عملکرد این شرکت‌ها نظارتی داشته باشد و نه سازمان ثبت شرکت‌ها صلاحیت‌های آنها را به شکل کاملی می‌سنجد. با وجود این، داستان به اینجا ختم نمی شود. بعضی اوقات با وجود این سند و سفته ها باز هم افرادی سودجو در قامت پرستاران دست به سوء استفاده می زنند. رویا زن ۵۳ ساله ای که مسئولیت نگهداری از مادر سالمندش که آلزایمر دارد با اوست درباره استخدام پرستار در منزل می‌گوید: «سال گذشته از طریق یکی از این موسسات زن جوانی برای نگهداری از مادرم به منزل او رفت. من و خواهر و برادرهایم اصلا وقت ماندن در کنار مادر را نداریم و فقط می‌توانیم هر هفته به اندازه چند دقیقه به او سر بزنیم و وقتی این زن جوان برای پرستاری شبانه روزی پیدا شد خیلی خوشحال بودیم.» رویا ادامه می دهد: «بعد از چند ماه از طریق یکی از همسایه‌ها فهمیدم این زن در بیشتر ساعت‌ها از خانه بیرون می‌رود و فقط چند ساعتی را در کنار مادر می‌ماند.» او ادامه می‌دهد: « مادرم بعد از مراجعه به دکتر در کمال ناباوری متوجه می‌شود به یک داروی خواب قوی وابستگی شدید پیدا کرده و دلیل آن هم این بود که این پرستار هر روز در نوشیدنی او از این قرص ها حل می کرد تا مادرم بخوابد و او راحت دنبال کار خود برود.»

خلأ‌های نظارتی در گزینش نیروهای خدماتی

یک حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری درباره اینکه چقدر احتمال دارد غریبه‌ای که از سوی شرکتی خدماتی وارد حریم خصوصی ما می‌شود بزهکار باشد، به «آرمان» می‌گوید: «همان‌طور که امکان دارد مدرک لیسانس کسی که ادعای تحصیلکرده بودن دارد جعلی باشد، همان‌طور که‌ ممکن است فردی با پروانه جعلی ادعای پزشکی کند، گاهی هم احتمال دارد بزهکاری خودش را به عنوان پرستار یا نظافتچی معرفی کند، اما چنین حوادثی از فراوانی کمی در سطح جامعه برخوردارند.» رضا نیک بخش زمانی تاکید می‌کند: « بیشتر کسانی که به عنوان پرستار یا نظافتچی به خانه‌های مردم می‌روند، انسان‌های شریفی هستند که با وجود مشکلات مالی نخواسته‌اند مرتکب اعمالی همچون تکدی‌گری و کلاهبرداری شوند و سراغ شغلی شرافتمندانه اما دشوار رفته‌اند، به گونه‌ای که حتی گاه از سوی شرکت‌های کارفرما مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرند.» او با انتقاد از خلأ‌های نظارتی در گزینش نیروهای خدماتی همچون نظافتچی‌ها و پرستارها توضیح می‌دهد: «گاهی افراد سابقه‌دار با مدارک شناسایی غیرمعتبر و جعلی یا بدون مدرک شناسایی، ‌با نفوذ در این شرکت‌ها به خانه‌های مردم راه پیدا می‌کنند و مرتکب بزه می‌شوند و با توجه به اینکه این افراد معمولا از طرف شرکتی معرفی شده‌اند، مردم به آنها کاملا اعتماد پیدا می‌کنند.» زمانی می‌افزاید: «سازمان ثبت شرکت‌ها باید در مورد ثبت هر شرکت و به ویژه شرکت‌های خدماتی، استعلام‌های جامع و کامل‌تری انجام دهد، برای مثال از اماکن ناجا و سایر مراجع استعلام کند و اماکن ناجا نیز باید هنگام صدور مجوز و اعلام موافقت خودشان تحقیقات کامل‌تری داشته باشند.» به گفته این حقوقدان استفاده از آگهی‌های رسانه‌ای برای انجام اموری مانند ارائه خدمات و... امری ناگزیر است، ولی مدیران رسانه‌ها نیز باید تدابیر و اقداماتی را به کار ببرند تا امکان وقوع بزه کاهش یابد.