مزاياي انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم

 تدبیر24:غلامرضا انصاری-انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، مي‌تواند چند نتیجه مهم را به دنبال داشته باشد. نخستين نكته‌اي كه از اهميت بالايي برخوردار است، آن است كه انتخاب شهردار با راي مستقيم، نقش برنامه محوري را در ميان شهرداران افزايش خواهد داد و آنان به جهت مطالبه عمومي، با برنامه‌ريزي روشن و مدون در صحنه حضور پيدا خواهند كرد. اين امر سبب خواهد شد كه شوراي شهر نيز به تبع اين اتفاق، برنامه محور شود. حال اگر شهردار و شوراي شهر به يك طيف سياسي تعلق داشتند و به ساختمان بهشت راه پيدا كردند، به هر صورت بايد پاسخگوي مردم باشند. اگر در شهرداري و شوراي شهر، دو گروه رقيب حضور داشته باشند، مي‌توان اين اتفاق را به فال نيك گرفت و اين رقابت را سازنده دانست. در ذيل اين اتفاق، برنامه و راهكارهاي شهردار و شوراي شهر كه براي كنترل برنامه‌هاي مديريتي مطرح مي‌شود، شفاف‌تر خواهد شد. در حال حاضر، در كلان‌شهري مثل تهران شهردار توسط تعداد معدودي از افراد كه شامل اعضاي شوراي شهر مي‌شوند، انتخاب مي‌شود. بديهي است كه انتخاب شهردار توسط افراد معدود و در يك اتاق در بسته، با انتخاب شهردار با راي مستقيم مردم، تفاوت‌هاي بسيار زيادی خواهد داشت. نكته ديگر كه مي‌توان آن را از توفيقات انتخاب شهردار با راي مستقيم دانست، آن است كه كابينه شهردار كه شامل شهرداران مناطق و معاونان او مي‌شوند، همانند دولت بايد از شوراي شهر راي اعتماد بگيرند. يكی از معايب فقدان چنين امكاني، آن است كه امروز شاهد آن هستيم. امروز اگر در يكي از مناطق تهران مشكلي به وجود‌آيد، اعضاي شوراي شهر بايد به طور مستقيم از شهردار سوال كنند. در چنين حالتي و اگر قرار بر استيضاح باشد، بركناري شهردار به جهت خبط و خطاي شهردار يك منطقه، كاري بس دشواري است. بااین حال اگر شهرداران مناطق، روساي سازمان‌ها و معاونان شهردار با معرفي شهردار از شوراي شهر راي اعتماد دريافت كنند، در مقابل، شورا مي‌تواند همانند هيات دولت كه با وزراء برخورد مي‌كند، با شهردار يا معاون منطقه برخورد كرده و آنها را باز خواست كند و حتي اگر امكانش فراهم بود، استيضاح را هم در دستور كار قرار دهند. همين روند سبب خواهد شد كه شهردار در مسائل كلان‌تر مورد بازخواست قرار بگيرد. با نگاهی به تاريخ مي‌بينيم كه در دوره‌هاي گذشته شوراي شهر، خاصه در كلان‌شهرها مساله استيضاح شهرداران كمتر مطرح شده است. فعالان شهري، دلايل مختلفي را براي اين امر بر شمرده‌اند كه مهم‌ترين آن، هزينه‌هايي است كه اين اتفاق مي‌تواند براي شهر و كل كشور ايجاد كند. بنابراين، انتخاب شهردار كلان‌شهرها با راي مستقيم مردم، امكاني را فراهم مي‌كند كه آنها در مسائل استراتژيك و مهم مورد بازخواست قرار بگيرند. القصه، اين تغيير و تحولات موجب مي‌شود برنامه‌هاي شهري كمي و قابل سنجش بوده و مردم پيش و بيش از اينكه به افراد راي دهند، به برنامه گروه‌ها و افراد راي خواهند داد. در مقام نكته آخر بايد گفت اين روند سبب مي‌شود، به سرعت به سمت تحزب گام‌برداريم. ترديدي نيست كه امروز يكي از آسيب‌هاي جدي كه در نظام انتخابي كشور وجود دارد، آن است كه برنامه‌ها فرد محور بوده و برخي با بهره‌گيري از اين روش، وارد عرصه رقابت مي‌شوند و طرح‌ها و برنامه‌هاي خود را عنوان مي‌كنند. در اين ميان، گاهي سخن از برنامه‌هايي به ميان مي‌آيد كه ايده‌آل‌گرايانه و غير قابل سنجش است و ممكن است كه هيچگاه امكان اجرايي شدن آنها وجود نداشته باشد. نمونه آن را مي‌توان در دوره دولت‌هاي نهم و دهم جست‌وجو كرد كه رئيس دولت مدعي آوردن نفت بر سر سفره مردم شد و ادعا مي‌كرد افراد فاسد و رانت‌خوار را معرفي خواهد كرد اما نه تنها نفتي سر سفره‌هاي مردم نرفت، بلكه نان مردم هم از سر سفره‌ها برداشته شد.

* عضو شوراي اسلامي شهر تهران