دردسرهای جدیدی که باقی ماندن تحریم‌ها ایجاد کرد

تدبیر24:  منتقدین-  مسئله فروش هواپیماهای ایرباس به ایران در روزهای گذشته با دردسرهای جدیدی مواجه شده و به نظر می‌رسد محدودیت‌های پذیرفته شده در برجام درباره اقلام دوگانه این‌بار سد راه تحقق وعده‌ای شده که دولت‌مردان آن را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و محسوس‌ترین دستاوردهای برجام برمی‌شماردند.

 

به گزارش رجانیوز با سفر حسن روحانی به فرانسه تفاهم‌نامه اولیه خرید 188 فروند ایرباس به ارزش دست‌کم 10/5 میلیارد دلار به امضاء رسید ولی بعدها اجرای این قرارداد به دلیل تعدد قطعات آمریکایی به کار رفته در هواپیمای ایرباس به صدور مجوز خزانه‌داری آمریکا منوط شد. اما با گذشت هشت ماه از امضای این تفاهم نامه، شرکت ایرباس به دلیل مخالفت وزارت خزانه‌داری آمریکا با یک قطعه دوگانه موجود در این هواپیماها، از اجرایی کردن این قرارداد خودداری کرده است. 

 

در همین راستا امیرحسین زمانی ‌نیا معاون وزیر نفت و حقوقدان تیم مذاکره کننده هسته ای در نشست کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران با اشاره به علت مخالفت آمریکا با فروش هواپیماهای ایرباس ایران گفت: تنها موضوع مورد مناقشه در معامله هواپیماهای ایرباس با ایران، مربوط به یک قطعه راهبردی در ساخت هواپیماهای این شرکت می‌شود که می‌تواند کاربردی دوگانه داشته باشد.

 

 

همچنین او در ادامه اشاره کرد:

 

در رابطه با ایرباس فرانسوی نیز از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه ‌داری آمریکا استعلام شده است ولی هنوز جواب قطعی به این موضوع داده نشده است. باید منتظر نتیجه استعلام برای روشن شدن تکلیف این قطعه تا دو ماه آینده باشیم.

 

گفتنی است که تعلل وزارت‌خزانه داری آمریکا به اندازه‌ای است که پیشتر شرکت ایرباس با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده بود که به‌خاطر این تعلل از فروش هواپیما به ایران ناامید شده است. اما نکته‌ی جالب‌توجه آن که علت تاخیر در اجرای این قرارداد مسئله قطعات دوگانه است که پیشتر که مسئولین دولت‌یازدهم در برابر انتقاد منتقدین از برجام ادعا می‌کردند در این زمینه هیچ نگرانی‌ای وجود ندارد.

 

در همین ارتباط محمد جواد ظریف سیزدهم مرداد ماه سال گذشته در شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به نگرانی‌ها در زمینه محدودیت‌های فراگیر در خرید اقلام دوگانه می‌گوید:

 

فروش این اقلام به ایران در گذشته ممنوع بوده است اما اکنون توافق کرده‌ایم که از سازوکار ویژه ای که تسهیل کننده است آن را خرید کنیم ......البته ما در این خصوص با همه صنایعمان مشورت کرده ایم و مشکلی برای دوستانمان در صنایع ایجاد نمی شود.

 

 

همچنین وزیر امورخارجه کشورمان تیرماه سال گذشته با حضور در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تشکیل کمیسیون مشترک در زمینه اقلام دوگانه می‌گوید:

 

جلسات متعدد کمیسیون مشترک و زیر کمیته‌های کمیسیون مشترک هم در حوزه دسترسی ما و اقلام دوگانه و هم در حوزه رفع مشکلات تشکیل شده لذا ما تقریبا هر روز در حال پیگیری این گونه اقدامات هستیم لذا معتقدم نگرانی در این زمینه وجود ندارد.

 

گفتنی است که مطابق با برجام تحریم اقلام دومنظوره (dual use) اتحادیه اروپا تنها در روز انتقالی (26 دی 1402) تعلیق می‌شود اما تحریم اقلام دوگانه توسط آمریکا وضعیتی دائمی دارد چرا که هیچ‌جای برجام اشاره‌ای به لغو تحریم سیسادا  که اقلام دوگانه در آن مورد تحریم واقع قرارگرفته‌اند نشده است. 

 

در چنين شرايطي که تحريم اقلام دوگانه همچنان پابرجا باقي مانده است کشورهاي 1+5 و ايران توافق کردند با تشکيل کارگروه خريد (با نظر کميسيون مشترک) به صورت موردي نسبت به صادرات و واردات اقلام دوگانه مجوز لازم را صادر کنند.

 

همچنین مطابق در بند 6.8 پیوست چهارم برجام ایران به کشور فروشنده کالا با فناوری‌های دوگانه و کارشناسان کمیسیون مشترک اجازه راستی آزمایی استفاده نهایی آن اقلام در کشور را داده است. 

در این بند آمده است:

 

-ایران به دولت صادر کننده اجازه خواهد داد تا استفاده نهایی از تمام اقلام، مواد، تجهیزات، کالاها و فناوري مندرج در 2 Part/9.Rev/254/INFCIRC) یا آخرین نسخه هاي این اسناد که توسط شوراي امنیت روزآمد می شود) که از طریق رویه هاي مندرج در بخش 6 این پیوست وارد شده را راستیآزمایی کند. در صورت درخواست دولت صادرکننده، یا چنانچه کمیسیون مشترك در زمان تصویب یک طرح انتقال ضروري تشخیص دهد، کمیسیون مشترك تخصص لازم را، از جمله کارشناسان، در صورت نیاز، براي مشارکت در راستی آزمایی استفاده نهایی فراهم خواهد نمود.

 

لذا به نظر می‌رسد که در نتیجه باقی ماندن تحریم اقلام دوگانه و ایجاد محدودیت‌های جدیدی مانند اجازه راستی‌آزمایی به کشور صادرکننده در برجام امروز مشکلات جدیدی را برای صنعت هوایی کشور ایجاد کرده است و وزارت خزانه‌داری آمریکا با تعلل بسیار مانع اجرای توافقی شده که دولت یازدهم دلبستگی بسیاری به آن داشته است؛ مسئله‌ای که  غلط بودن اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان و صحیح بودن دغدغه‌های منتقدین دلسوز را اثبات می‌کند.