چکمه سنگین سعودی بر گلوگاه صلح در یمن

  تدبیر24: سه روز پس از اعلان توقف گفت وگوهای صلح یمن، حمله هوایی گسترده سعودی ها به مراکز غیرنظامی و مسکونی یمن در روز سه شنبه نوزدهم مرداد، بیش از 30 نفر را به خاک و خون کشید و ده ها نفر را زخمی کرد. این در حالی رخ داد که «اسماعیل ولد شیخ احمد» فرستاده ویژه سازمان ملل به یمن در نخستین روز هفته از توقف گفت وگوهای صلح این کشور به مدت یک ماه خبر داد. وی گفت که مذاکرات در آینده از سرگرفته خواهد شد اما زمان دقیق آن را اعلام نکرد. بنا به گفته ولد شیخ احمد، ادامه گفت وگوها به احتمال زیاد در کویت خواهد بود.

فرستاده ویژه سازمان ملل اظهار کرد: در جریان مذاکراتی که بیش از 90 روز ادامه داشت، پیشرفتی هایی حاصل و در مورد همه مسایل دشوار بحث شد. هدف ما این است که توافق صلح همیشگی به دست آید. گفت وگوهای صلح یمن از دوم اردیبهشت ماه در کویت کلید خورد و هدف از آن پایان دادن به درگیری ها در این کشور بود. آذرماه سال گذشته نیز یک دور مذاکره در ژنو سوئیس برگزار شد که در عمل رهاورد جدی نداشت.

اعلام توقف گفت وگوها از پابرجابودن اختلاف های طرف های درگیر حکایت داشت اما حمله گسترده جنگنده های ائتلاف عربستان سعودی به مناطق مختلف یمن، اوج این اختلاف ها و بحث کنار نیامدن سران سعودی با گفت وگوهای سیاسی برای حل این بحران را برجسته ساخت.

در گفت وگوهای صلح یمن در یک سمت مذاکره، هیات موسوم به «صنعا» قرار دارد که شامل گروه «انصارالله» و طرفداران «علی عبدالله صالح» رییس جمهوری پیشین یمن می شود و در سوی دیگر نیز هیات موسوم به «ریاض» است که نمایندگی آن را دولت مستعفی یمن به ریاست «عبدربه منصورهادی» برعهده دارد.

منصورهادی پس از تسلط انصارالله بر صنعا و بیشتر شهرهای یمن، از قدرت کناره گیری کرد و به عربستان سعودی پناه برد. انصارالله او را متهم می کند که توافق های قبلی درمورد مشارکت در قدرت را زیر پا گذاشته است.

کلاف سردرگم تحولات یمن زمانی پیچیده تر شد که عربستان سعودی در اقدامی که بسیاری آن را مصداق عینی تجاوزگری می دانند فروردین سال گذشته به بهانه حمایت از دولت منصور هادی به یمن حمله کرد.

تصور اولیه این بود که با توجه به برتری تسلیحاتی عربستان، انصارالله به زودی در این جنگ شکست می خورد و ورق به نفع دولت مستعفی برخواهد گشت اما با وجود گذشت بیش از یک سال از آغاز حمله عربستان به یمن، این هدف سعودی ها محقق نشد.

بسیاری معتقدند تن دادن به مذاکره با گروه انصارالله نشانی از ناکامی گزینه نظامی عربستان بود چرا که این کشور در ابتدا به گزینه ای غیر از کنار زدن انصارالله از قدرت نمی اندیشید. در دیگر سو، به نظر می رسد انصارالله نیز به این نتیجه رسیده که مذاکرات سیاسی می تواند تلاش های اخیر برای تثبیت موقعیت این گروه در فضای سیاسی یمن را به ثمر برساند.

قاطبه اصلی گروه انصارالله را شیعیان زیدی تشکیل می دهند که در بسیاری از دوره ها همواره در حاشیه سیاست و حکومت این کشور قرار گرفته بودند.

بنا بر یکی از گزارش اخیر خبرگزاری «آسوشیتدپرس» از صنعا، جنبش انصارالله خواستار سهمی از قدرت در دولتی جدید است که در یمن روی کار می آید، حال آنکه منصورهادی رییس جمهوری مستعفی و فراری این کشور اجرای یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را مطالبه می کند که در آن عقب نشینی نیروهای انصارالله و متحدانشان از شهرهای یمنی قید شده است.

در چنین شرایطی، تحولات میدانی در عرصه نبردهای داخلی آشکارا بر موقعیت طرف های مذاکره اثرگذار است. از این رو، عربستان سعودی با حمله گسترده به منطقه های گوناگون یمن تلاش دارد تا قدرت چانی زنی خود را پشت میز گفت وگوها افزایش دهد.

مساله اصلی در گفت وگوهای صلح یمن، تشکیل دولت و سهم هر یک از طرف ها در آن است. چه انصار الله و چه دولت مستعفی، خواهان سهم بیشتری در دولت آینده هستند. به نظر می رسد مذاکرات صلح یمن به رغم تجاوزگری های سعودی پس از یک دوره وقفه کوتاه، بار دیگر از سر گرفته شود چرا که در عمل، بی نتیجه بودن گزینه نظامی بر همگان آشکار شده است.

عربستان سعودی در طول یک سال و چندماه اخیر متحمل هزینه نظامی بسیار بالایی شده است که برخی آن را تا 50 میلیارد دلار تخمین می زنند. از سوی دیگر کشته شدن نزدیک به 10 هزار شهروند غیرنظامی یمنی انتقادهای گسترده ای را متوجه عربستان سعودی کرده است.

ولد شیخ احمد فرستاده سازمان ملل دوشنبه این هفته در کنفرانس خبری با «ایاد مدنی» دبیرکل سازمان همکاری اسلامی تاکید کرد راه حل نظامی در یمن ممکن نخواهد بود و جایگزینی برای راه حل سیاسی وجود ندارد. وی افزود: همه طرف های یمنی بر پایبندی خود به مرجع ها برای حل بحران یمن تاکید کرده اند و فرصت همچنان برای گفت وگو وجود دارد.

در صورتی که همه طرف ها بتوانند به توافقی پایدار برای حل بحران یمن برسند و دولت های منطقه هم رویکرد سازنده ای در قبال این کشور در پیش بگیرند، می توان امیدوار بود که یمن به سمت ثبات و صلح حرکت کند، البته رویداد اخیر و کشتار مردم بی دفاع یمن دستیابی به این هدف را به تاخیر خواهد انداخت و تداوم تجاوزگری های سعودی بر پیچیدگی اوضاع خواهد افزود. چه بسا در صورت انفعال جامعه جهانی و نهادهای اثرگذار بین المللی همچون شورای امنیت سازمان ملل در برخورد با تجاوزگری سعودی ها، چشم انداز برقراری صلح در یمن در محاق قرار گیرد.