با مرگ نمی میرند داوود رشیدی ها

تدبیر24:داوود رشيدي رفت. اين مرد محبوب ۸۳ ساله ديروز ایست قلبی کرد و بدون سر و صدا رفت. باورش سخت بود كه ديگر عزت‌ا... انتظامي همدم روزهاي تنهايي ندارد و سخت‌تر آن بود كه دخترش كه لبخند نماد او بود ديروز فقط اشك ريخت و پدر را فرياد زد. داوود رشيدي فقط بازيگر نبود و تئاترهایی كه او كارگرداني‌اش كرده بود در اذهان حك شده است و همچنين نمايشنامه‌هايي كه با ترجمه داوود رشيدي ارزشي مضاعف يافتند. رشيدي سال‌ها با احترام برومند زندگي مشترك خود را پيش برد و ليلي رشيدي و فرهاد رشيدي فرزندان اين دو هنرمند محسوب مي‌شوند. هنرمندان پس از شنيدن خبر درگذشت رشيدي شوكه شدند و به منزل او رفتند چنانكه فاطمه معتمدآريا، ليلا حاتمي، منوچهر شاهسواري، مسعود فروتن، مسعود كرامتي، فرشته طائرپور، علي دهكردي، رضا بابك، ايرج راد، سروش صحت، الهام پاوه نژاد، حسن حامد، فلامك جنيدي، بهرام شاهمحمدلو، سيروس ابراهيم زاده، پانته آپناهيها، حميد پورآذري، اصغر دشتي و... در منزل داود رشيدي حاضر شدند تا به احترام برومند (همسر داود رشيدي) و همچنين خواهران برومند و فرزند او ليلي رشيدي تسليت بگويند. محمد علي كشاورز بازيگر سينماي ايران نيز براي همدردي با خانواده داود رشيدي به منزل اين هنرمند تازه درگذشته رفت.

همدري يادگار امام با خانواده رشيدي

يادگار امام از جمله شخصيت‌هايي است كه با هنرمندان مانوس است و بارها با آنان ديدار داشته و پاي درد و دلشان نشسته است بنابراين خبر درگذشت داوود رشيدي براي او آسان نبود و پس از شنيدن اين خبر درگذشت داود رشيدي را تسليت گفت. آيت‌ا... سيد حسن خميني در صفحه اينستاگرام خود نوشت: درگذشت هنرمند توانمند و سينماگر برجسته جناب آقاي داوود رشيدي را به جامعه هنري كشور و همه دوستداران ايشان و بويژه به خانواده محترمشان تسليت مي‌گويم. خداوند ايشان را مشمول غفران خويش قرار دهد.

روساي دولت و مجلس تسليت گفتند

ديروز دولت و سياست هم مانند سينماگران و اهالي فرهنگ جامه سياه بر تن كردند. رئيس‌جمهور بسيار غمگين شد و براي نشان دادن فراق داوود رشيدي دو مرتبه تسليت گفت. نخست در پيامي آورد كه «اين كارگردان و بازيگر خلاق سينما، تئاتر و تلويزيون، نقش ارزشمندي در اعتلاي فرهنگ و هنر اين مرز و بوم داشت و طي يك عمر فعاليت هنري با خلق آثاري ممتاز و پر شكوه، در تاريخ هنر كشور ماندگار شد. اميدوارم هنرمندان جوان كشورمان، آداب هنروري و پشتكار ايشان را سرمشق خود قرار داده و خلاقانه در مسير اصالت‌هاي فرهنگي، گام بردارند. اينجانب درگذشت اين هنرمند محبوب را به خانواده محترم رشيدي، اصحاب تئاتر و سينما و همه علاقه‌مندان به هنر تسليت مي‌گويم و از درگاه ايزد منان براي ايشان رحمت الهي و براي عموم بازماندگان، صبر و سلامتي مسالت دارم.» اما براي روحاني اين پيام كافي نبود چون در حساب توييتري خود هم به اين موضوع پرداخت و بار ديگر ناراحتي خود را نشان داد. علي لاريجاني رئيس مجلس در پيامي در گذشت داوود رشيدي را اينچنين تسليت گفت: «بازيگر پرتوان و پيشكسوت تئاتر، سينما و تلويزيون آقاي داوود رشيدي موجب تاسف و تاثر شد. مرحوم رشيدي از چهره‌هاي ماندگار هنر بازيگري كشور بود كه در طول عمر خويش، نقش‌آفريني‌هاي درخشاني برجاي گذاشت و بدون شك فقدان ايشان براي جامعه هنري، جبران‌ناپذير خواهد بود. اينجانب ضمن عرض تسليت اين ضايعه به مردم هنردوست ايران و خانواده اين هنرمند توانا، براي مرحوم داوود رشيدي رحمت و براي بازماندگان صبر و اجر از درگاه خداوند متعال مسالت مي‌كنم.»

تسليت تلفني وزير ارشاد

اما وزيري هم بود كه با رشيدي دوست وهمراه بود. علي جنتي وزير ارشاد طي تماس تلفني درگذشت استاد داوود رشيدي را تسليت گفت. وی طي تماس تلفني با خانواده ايشان ضمن ابراز ناراحتي به جهت از دست دادن يكي از بهترين هنرمندان پرتوان با دانش و خوش ذوق كشور، براي بازماندگان صبر و شكيبايي مسالت داشت. دكتر محمد جواد ظريف به مناسبت درگذشت هنرمند مرحوم داود رشيدي پيام تسليت فرستاد. متن اين پيام بدين شرح است: خبر درگذشت هنرمند مردمي و محبوب مرحوم داود رشيدي موجب تاثر گرديد. اين ضايعه بزرگ را به خانواده آن مرحوم، جامعه هنري كشور و مردم شريف و هنر پرور ايران تسليت گفته، رحمت الهي براي آن فرهيخته ارجمند كه عمري را در راه هنر متعهد، فاخر و مردمي سپري كرد از خداوند مسالت مي‌نمايم.

رئيس صداوسيما تسليت گفت

رئيس سازمان صداوسيما يعني علي عسگري نيز با تاخير چند ساعته به خانواده داود رشيدي تسليت گفت كه در بخشي از آن آمده بود: «مرحوم رشيدي عمري را در راه خدمت به هنر اين مرز و بوم صرف كرد و حاصل اين تلاش‌ها بويژه در عرصه تلويزيون، نقش آفريني‌هاي ارزشمند و ماندگار در مجموعه‌هايي مانند ولايت عشق و هزاردستان و... شده است. درگذشت اين بازيگر توانا را به جامعه هنري و فرهنگي كشور و خانواده محترم ايشان تسليت مي‌گويم»

استاد رشيدي از نگاه عارف

سياسيون هم رشيدي را دوست داشتند چنانكه دكترعارف رئيس فراكسيون اميد هم در پيامي چنين تسليت گفت: استاد داوود رشيدي هنرمند پيشكسوت سينما، تئاتر و تلويزيون از ميان ما رفت. آقاي رشيدي نماد نسلي است كه تاريخ هنر ايران به آن افتخار مي‌كند. آثار ارزشمندي كه استاد رشيدي در آن نقش آفريني كرد به ويژه فيلم‌ها و سريال‌هايي با مضامين تاريخي و مذهبي هيچگاه از ياد و خاطره‌ها نخواهد رفت. در آخرين ديداري كه با اين هنرمند مردمي در ماه مبارك رمضان امسال داشتم به ايشان گفتم كه نسل جديد بايد اخلاق و مردمداري را از شما هنرمندان اصيل بياموزد. درگذشت استاد داوود رشيدي را به همسر محترم شان سركار خانم احترام برومند و فرزند هنرمندشان خانم ليلي رشيدي و همه بستگان داغدار و جامعه هنري كشورمان تسليت عرض مي‌كنم. يادش گرامي و راهش پر رهرو باد. در ادامه زندگي هنري رشيدي در سه عرصه تئاتر، سينما و تلويزيون را مرور مي‌كنيم.

دنياي تئاتري رشيدي

داود رشيدي از هنرمنداني است كه براي ورود به عرصه هنرپيشگي و كارگرداني از دروازه تئاتر عبور كرد و تا سال‌ها آخر ارتباط خود را با تئاتر حفظ كرد. اين بازيگر پيشكسوت در سال ۱۳۴۳، زماني كه تحصيلات خود را در ژنو در رشته‌هاي كارگرداني و بازيگري تئاتر به پايان رسانده بود، وارد دنياي هنر در ايران شد. او در گام نخست در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد و يكي از نخستين اقدامات جدي او تشكيل گروه تئاتر امروز بود، گروهي كه چهره‌هاي شاخصي چون پرويز فنيزاده، داريوش فرهنگ، مهدي هاشمي، فهيمه راستكار، سياوش طهمورث، مرضيه برومند و سوسن تسليمي در آن رشد كردند و در كار هنري گام برداشتند. رشيدي در عين حال كه به عنوان بازيگر روي صحنه تئاتر ميرفت در اصل حضوري چشمگير پشت صحنه تئاتر و به عنوان كارگردان داشت. رشيدي نمايش هايي چون «در انتظار گودو»، «ريچارد سوم»، «پيروزي در شيكاگو»، «منهاي دو»، «آقاي اشميت كيه؟» را اجرا كرده است كه همگي جزو نمايش هاي شاخص در تئاتر ايران محسوب مي‌شوند. دو نمايشي كه به كارگرداني اين هنرمند در سال‌هاي اخير روي صحنه رفتند، عبارتند از:«مهناي دو » با بازي حسن معجوني و سيامك صفري و «آقاي اشميت كيه؟» كه در تالار ايرانشهر و با حضور بازيگراني چون سيامك صفري، احمد ساعتچيان، بهناز جعفري و سروش صحت اجرا شد.

نقش هاي به يادماندني در سينما

رشيدي بعد از آنكه تجربياتي در دنياي تئاتر به دست آورد، همانند اغلب بازيگران تئاتر دهه ۴۰ پا به دنياي سينما هم گذاشت. او در ابتداي راه با كارگرداني چون جلال مقدم در«فرار از تله» همراه شد و در ادامه مسير مقابل دوربين فريدون گله رفت و در نقش«آقا حسيني» در فيلم«كندو» يك بازي به يادماندي از خود به يادگار گذاشت. از جمله نخستين فيلم هايي كه او در سال‌هاي بعد از انقلاب بازي كرد، «مرز» به كارگرداني جمشيد حيدري بود كه نخستين فيلم با موضوع دفاع مقدس محسوب مي‌شود. او در ادامه با بازي در «جايزه» مقابل دوربين عليرضا داودنژاد رفت و اين همكاري را در فيلم هايي چون«خانه عنكبوت» و «ملاقات با طوطي» هم ادامه داد. اين بازيگر كه از همراهان قديمي زندهاد علي حاتمي محسوب مي‌شد در «كمالالملك» اين كارگردان هم نقشآفريني كرد و مقابل دوربين او در«طهران روزگار نو» هم رفت. «اكباتان» به كارگرداني مهرشاد كارخاني از آخرين نقش آفريني هاي رشيدي در سينما محسوب مي‌شود، فيلمي كه محصول سال ۱۳۹۰ است.

رشيدي و تلويزيون

بعد از آنكه داود رشيدي كار در تئاتر را آغاز كرد در سال ۱۳۵۲ از اداره تئاتر به تلويزيون ملي ايران رفت و در سمت مديريت گروه نمايش ها و سرگرمي هاي آن سازمان مشغول به كار شد. غير از اين مسئوليت كه چندان هم ادامه نيافت، رشيدي، به عنوان بازيگر در قاب تلويزيون جاي گرفت و يكي از درخشان ترين نقش هاي او در تلويزيون بازي در مجموعه «هزاردستان» به كارگرداني علي حاتمي است. او در نقش مفتش شش انگشتي توانست يكي از شخصيت‌هاي ماندگار تلويزيون را خلق كند. «مختارنامه»، «كلاه پهلوي»، «ولايت عشق» و «امام علي» از جمله سريال هايي با بازي رشيدي هستند. يكي از مشغله‌هاي رشيدي در تلويزيون كارگرداني تله تئاتر بوده است. نمايش هاي «هنر»، «شايعه» و «آخرين گودو» با حضور او به عنوان كارگردان هنري، و گاه مترجم و تهيه كننده روي صحنه رفته است.

دوستان مرحوم رشيدي چه گفتند؟

عزت ا... انتظامي از قديمي‌ترين دوست مرحوم رشيدي بود كه ديروز درباره فوت داوود رشيدي گفت: من ارادت زيادي به او داشتم. او يكي از بهترين همكاران من بود كه همكاري نزديك با او داشتم، متاسفانه زود ما را ترك كرد. وي افزود: داود رشيدي اطلاعات بسياري داشت. زبان فرانسه را هم به خوبي بلد بود، شخصيتي داشت كه با همه كنار مي آمد و درصدد رفع مشكلات ديگران برمي‌آمد. براي خانواده و دختر او آرزوي صبردارم. انتظامي ادامه داد: او يكي از عزيزترين همكاران من بود، وقتي خبر فوت او را شنيدم بسيار غمگين شدم، او يكي از افرادي بود كه من با او زندگي كردم و دوستي زيادي با او داشتم. وي خاطرنشان كرد: ما ناگهان او را از دست داديم، پيدا كردن چنين دوستي در اين زمانه ديگر ممكن نيست. اميدوارم غم آخر همه دوستان و هنردوستان اين كشور باشد. بازيگر پيشكسوت ديگر سينما و تلويزيون گفت: رشيدي يكي از پيشگامان تئاتر نوين ايران بود و تنها كلمهاي كه مي‌توانم بگويم اين است كه بدن و پارهاي از تن سينما و تئاتر از ما جدا شد. علي نصيريان اظهار داشت: از شنيدن خبر درگذشت داوود رشيدي بسيار متاثر هستم و البته در كمال ناباوري هيچ سخني به زبانم نميآيد. وي ادامه داد: داوود رشيدي از حدود نيم قرن گذشته وارد عرصه تئاتر ايران شد و يكي از تاثيرگذارترين و بنيان گذاران تئاتر نوين در ايران بود و مي‌توان او را يكي از پيشگامان عرصه تئاتر ايران دانست. وي خاطرنشان كرد: نمي‌دانم دقيقا به خانواده وي چه بگويم اما از اين طريق به همسر، دختر و پسر او از صميم قلب تسليت مي گويم و ديگر هيچ...

خاطرات جمشيد مشايخي از سال‌ها رفاقت

جمشيد مشايخي با ابراز تاسف از فوت داوود رشيدي، از ويژگيهاي اخلاقي اين هنرمند و سال‌ها رفاقت و همكاريشان صحبت كرد. جمشيد مشايخي بازيگر سينما، تلويزيون و تئاتر و از دوستان زندهاد داوود رشيدي در گفت‌وگو با مهر گفت: اين ضايعه را به همسر داوود رشيدي، فرزندان او و جامعه هنري تسليت ميگويم. مي‌دانم كه همسر او خانم برومند بسيار عاشقانه او را دوست داشت و براي او زحمت زيادي كشيد. اميدوارم بتواند اين ضايعه بزرگ را تحمل كند. وي افزود: من و داوود رشيدي از سال ۱۳۳۹ كه او در اداره هنرهاي دراماتيك استخدام شده بود با هم آشنا شديم. او در آن زمان مي‌خواست نمايش «ايوانف» را روي صحنه ببرد و پيشنهاد بازي در نقش اول آن را به من داد، اما با توجه به اينكه من «ايوانف» را نميشناختم ترسيدم كه نتوانم آن را به خوبي اجرا كنم. در آن زمان داوود فكر كرد كه عدهاي من را تحريك كردهاند تا با او كار نكنم، اما بعد از مدتي يك اثر ديگر را مي‌خواست روي صحنه ببرد، در آن زمان يكي از دوستان گفته بود اين نقش مناسب جمشيد مشايخي است، اما داوود گفت جمشيد نقش اول ايوانف را نپذيرفته است چطور اين نقش را بپذيرد؟ اما من آن نقش را پذيرفتم و او متوجه شد كه هيچ مشكلي در ميان نيست. وي افزود: ما در آثار زيادي با يكديگر همكاري داشتيم ولي از زماني كه گروهبنديهاي سينمايي و تلويزيوني ايجاد شد، همكاري ما كم شد. مشايخي با اشاره به ويژگيهاي اخلاقي داوود رشيدي گفت: داوود يك فرد شوخ و بذله گو بود بطوري كه وقتي با او همكاري مي‌كردم، بسيار لذت ميبردم. ما در آثار علي حاتمي به ويژه«هزاردستان» مدت زيادي را كنار يكديگر بوديم. هنگامي كه خبر فوت او را شنيدم حالم بسيار بد شد. جالب اينجاست كه حدود چهار ماه پيش يكي از جوانان مي‌خواست فيلمي بسازد كه از من، داوود رشيدي و علي نصيريان دعوت كرد، اما با توجه به اينكه ميدانستم داوود رشيدي قادر به انجام اين كار نيست، به آن جوان گفتم كه فكر نكنم داوود بتواند در اين پروژه حضور پيدا كند. با اين وجود به همسر داوود رشيدي زنگ زدم و از او پرسيدم كه آيا او مي‌تواند يا خير؟ كه خانم برومند به من گفت داوود با توجه به وضعيت جسماني خود، قادر به ايفاي نقش نيست. وي در پايان خاطرنشان كرد: فوت داوود رشيدي من را به ‌شدت متاثر كرده است. اين ضايعه را به تمامي هنردوستان تسليت مي گويم.

جزييات مراسم تشييع و خاكسپاري

داوود رشيدي سال‌ها قبل در كتاب «سنگ قبر هنرمندان» نوشته بود: اولا من كه روي سنگ قبرم را نمي‌نويسم، ولي اگر قرار باشد خودم نوشته‌اش را انتخاب كنم، شبيه به جمله سزار خواهد بود. اين بازيگر در اين كتاب نوشته بود:«از مرگ براي خودم نمي‌ترسم، مرگ واقعيتي است كه آدم بايد آن را قبول كند. وقتي به مرگم فكر مي‌كنم بغض امانم را مي‌گيرد. به خاطر درد و غمي كه خانواده و نزديكانم تحمل مي‌كنند. ناراحت مي‌شم. مخصوصا براي نوه‌ام «سينا» كه خيلي به من وابسته است و نمي‌تواند مرگ را بفهمد و باور كند. دوست دارم سرپا بميرم مثل پدرم. دوست دارم تلپ بي‌افتم. اولا من كه روي سنگ قبرم را نمي‌نويسم، ولي اگر قرار باشد خودم نوشته‌اش را انتخاب كنم، شبيه به جمله سزار خواهد بود. او گفته: (VENI, VIDI, VICI) يعني «آمدم. ديدم و پيروز شدم.» من هم روي سنگ قبرم مي‌نويسم:«آمدم. ديدم و رفتم» بعد ازشهر جمعه پيكر داوود رشيدي بازيگر سينما، تئاتر و تلويزيون از مقابل منزلش با حضور اعضاي خانواده اش و هنرمندان به بهشت زهرا انتقال يافت. مراسم تشييع پيكر داوود رشيدي هنرمند پيشكسوت كشورمان يكشنبه ۷ شهريور ماه ساعت ۹ صبح از مقابل تالار وحدت برگزار مي‌شود و پيكر وي در قطعه هنرمندان آرام مي‌گيرد. همچنين مراسم ختمي در تاريخ سه شنبه ۹ شهريور ماه ساعت ۶ بعدازظهر در مسجد جامع شهرك غرب برگزار خواهد شد.