نامه انتقادی زیباکلام به کدخدایی

تدبیر24:  صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران طی نامه ای به عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان و استاد حقوق دانشگاه تهران به اظهارات او درباره "نظارت مستمر به نمایندگان مجلس" اعتراض کرد. جزییات این بحث را در اینجا دنبال کنید

 متن نامه را زیباکلام به این شرح است: 

بسمه تعالی

سرور عزیز و مکرم

جناب آقای دکتر عباسعلی کدخدایی

استاد ارجمند حقوق دانشگاه تهران

و سخنگوی شورای محترم نگهبان

با سلام وتحیات،از پشت انتخابات مجلس دهم در اسفندماه۱۳۹۴ که علیرغم ردصلاحیت های گسترده نامزدهای اصلاح طلب،"امیدی"ها توانستند در بسیاری از حوزه ها از جمله در تهران آن نتایج شگفت انگیز را رقم بزنند، موضوع "نظارت مستمر  بر عملکرد نمایندگان مجلس در طول دوره نمایندگی شان" مطرح شده است. اینکه آیا شورای محترم نگهبان می بایستی "نظارت" را برعهده بگیرد یا نهاد دیگری فرع بر مسئله اصلی است. مهم اصل موضوع "نظارت مستمر بر نمایندگان" است صرف نظر از آنکه کدام نهاد یا دستگاه می بایستی متولی آن باشد.

جناب دکترکدخدایی عزیز، من روی سخنم در اینجا با حضرتعالی نه بعنوان سخنگوی شورای محترم نگهبان بلکه بعنوان یک استاد حقوق و همکار دانشگاهی ام در دانشکده حقوق می باشد. فصل ششم قانون اساسی مان از اصول ۶۲تا۹۰ پیرامون قوه مقننه، مجلس شورای اسلامی و حدود اختیارات، وظایف و مسئولیت های نمایندگان مجلس می باشد. حتی یکبار در این ۲۸ اصل کلامی و سخنی چه مستقیم و چه غیرمسقیم، چه تصریحا یا تلویحا یا بهیچ شکل و صورت دیگری پیرامون ضرورت یا لزوم "نظارت بر نمایندگان مجلس در طی دوره نمایندگی شان" چه از جانب شورای محترم نگهبان وچه ازجانب هیچ دستگاه و نهاد دیگری نرفته است. 

ایضا در۹ اصلی که وظایف و مسئولیت های شورای محترم نگهبان تشریح شده باز هیچ سخنی در خصوص وظیفه آن شورا مبنی بر "اعمال نظارت در طی دوره چهارساله نمایندگان" به میان نیامده. بعنوان یک استاد رشته حقوق، از کجای این مجموعا ۳۷ اصلی که پیرامون شرح وظایف و مسئولیت های مجلس و شورای محترم نگهبان می باشد جنابعالی یا اعضاء محترم شورا ی نگهبان لزوم یا ضرورت "نظارت بر نمایندگان مجلس" را استنباط می فرمایید؟

اتفاقا و برعکس نظر جنابعالی که اصرار برلزوم نظارت بر نمایندگان مجلس دارید، دست کم دو اصل از وظایف نمایندگان مجلس در تناقضی آشکار با دیدگاه حضرتعالی قرار می گیرند. اصل۷۶قانون اساسی اشعار می دارد: "مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد." 

اصل ۸۶ اشعار می دارد: "نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رای خود کاملا آزادند و نمی توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده اند تعقیب یا توقیف کرد". 

جناب دکتر کدخدایی عزیز، قانون اساسی صراحتا می گوید "نماینده مجلس را در مقام ایفای وظایف نمایندگی اش نمیتوان مورد پی گرد قرار داد". چگونه با قراردادن یک شمشیر داماکلوس تحت عنوان "نظارت مستمر" در بالای سر نمایندگان می توان انتظار داشت که آنان هراسی نداشته باشند و همچنان قرص و استوار از آنچه که فکر می کنند برحق است بدفاع برخیزند؟ 

اساسا چه ضرورتی و چه نیازی بر "نظارت مستمر" بر نمایندگان می رود؟ طبیعی است هر نماینده ایی که مرتکب خطایی شود که مصداق نقض قانون را پیدا کند، درحال حاضر هم قوه قضاییه همانند یک شهروند معمولی با آن نماینده برخورد می نماید. واضح است که مراد شورای نگهبان از "نظارت مستمر" این دست کنترل ها و نظارت ها نیست بلکه هدف "نظارت سیاسی" است.

مراد آنست که نمایندگانی که توانسته اند از چفت و بست های شورای نگهبان عبور کرده و به مجلس راه یابند نتوانند آنگونه که می خواهند آزادانه و مستقل رفتار نمایند. جناب دکتر کدخدایی عزیز، بخش عمده ایی از توان، استقلال، جسارت و شهامت مجلسیان را مع الاسف شورای نگهبان بتدریج از طریق بکارگیری ناصواب "نظارت استصوابی" و رد صلاحیت های فراقانونی از بین برد.تتمه آنرا هم بنا دارید با اهرم "نظارت مستمر" از میان بردارید.

حاصل این راه و روش ها آن خواهد شد که بجای "مدرس"ها، "مستوفی الممالک"ها، "موتمن الملک"ها، مصدق" ها و "مهدی بازرگان"ها، "وکیل الدوله"ها به مجلس راه می یابند که تنها هنرشان "بله قربان" گویی است و تنها دغدغه شان آنست که جوری سخن نگویند و یا موضع گیری نکنند که نام شان در لیست سیاه شورای نگهبان برود و در دور بعدی "رد صلاحیت"شوند. 

جنابعالی بارها فرموده اید که "در همه نظام ها بهرحال یک ساز و کاری برای کنترل نامزدهای انتخاباتی وجود دارد. درایران هم تحت عنوان نظارت استصوابی است." حضرتعالی سالها در فرانسه تحصیل می کردید، کدام نهاد در انتخابت آن کشور می گفت این افراد صلاحیت نامزد شدن ندارند؟ هیچ تردیدی بخودتان راه ندهید که مردم سالاری را هر طور که تعریف کنیم،"نظارت استصوابی" در تناقضی فاحش با آن قرار می گیرد. 

همان استدلال کاذب را که "در سایرکشورها هم بالاخره سازوکاری برای نظارت و کنترل نمایندگان مجالس شان وجود دارد" را این بار می خواهید برای جا انداختن "نظارت مستمر" بکار ببرید. درفرانسه که جنابعالی چندسالی بودید کدام سازوکار و مکانیزمی بمنظور "نظارت مستمر" بر عملکرد پارلمان شان وجود می داشت؟ 

آیا بجز آیین نامه های داخلی خود مجلس دومای فرانسه و افکارعمومی، دیگر کدام نهاد بر عملکرد نمایندگان نظارت می داشت؟ نه جناب دکتر کدخدایی عزیز، "نظارت مستمر" که امروز می خواهید جا بیاندازید همان قدر"من در آوردی" و اختراع جمهوری اسلامی است که "نظارت استصوابی" بوده است.

اساس و بنیان مردمسالاری بر روی حق انتخاب آزادانه و بیواسطه مردم تعریف می شود. به هر عذر و بهانه ایی که این "حق" خدشه دارشود، نام آن نظام را دیگر نمی توان مردم سالاری نهاد. ممکن است بسیاری هم از مردمسالاری مردمی تر، دمکراتیک تر و کارامدتر هم باشد، اما نامش دیگر مردمسالاری نخواهد بود.

ایام بکام باد

صادق زیباکلام

دهم آبانماه یکهزاروسیصدونودوپنج