ساختار قدرت امریکا، ترمز ترامپ

تدبیر24» علی بیگدلی؛ اجرای فرمان دونالد ترامپ مبنی بر ممنوعیت ورود شهروندان هفت کشور از جمله ایران به خاک این کشور در حالی از سوی نهادهای قضایی و حقوقی این کشور به چالش کشیده شده است که پیش‌بینی می‌شد وعده‌های جنجالی ترامپ بعد از عملیاتی شدن در معرض اعتراض وسیع مخالفانش قرار گیرد.

در یکی از جدیدترین اقدامات، وزارت امنیت ملی امریکا بنا به دستور قاضی فدرال، اجرای فرمان رئیس جمهوری این کشور را متوقف کرده است. اقدامی که در بطن خود گویای آن است که گستره اختیارات رئیس جمهوری بنا بر قانون اساسی بی حد و مرز نیست.

ایالات متحده امریکا مشتمل بر 50 ایالت است که هر یک از استقلال کامل برخوردار است. ایالت‌هایی که برای خود نهادهای قانونگذاری و اجرایی دارند اما در عرصه سیاست خارجی و اصول کلی منافع ملی از دولت مرکزی تبعیت می‌کنند. بر همین مبنا قاضی ایالت واشنگتن به دنبال مغایرت فرمان اجرایی ترامپ با فصل پانزدهم لوایح الحاقی به قانون اساسی امریکا از این اختیار بهره‌مند بوده تا با صدور حکمی دستور رئیس جمهوری را لغو کند. بنابراین می‌توان تأکید کرد که نهادهایی از جمله دادگاه ایالتی و دیوان عالی کشوری در سلسله مراتب قانونی امریکا توانایی کنترل تصمیمات ریاست جمهوری را دارند.

در مورد اخیر ترامپ می‌تواند برای جلوگیری از حکم دادگاه ایالتی، این موضوع را از طریق وزارت دادگستری‌اش تعقیب کند و ببیند چه مغایرت‌هایی وجود دارد و پس از آن این وزارت دادگستری امریکا است که می‌تواند با آن قاضی وارد مباحثه شود و این موضوع را لغو کرده یا اجازه به ادامه آن دهد. اما همه اینها به آن معناست که ترامپ نمی‌توانسته با نادیده گرفتن همه قیودی که قانون اساسی امریکا برای نهادهای اجرایی کشور در نظر گرفته است، به اجرایی کردن وعده‌های جنجالی‌اش اقدام کند.

وجه دیگر دشواری‌های پیش روی ترامپ در اجرایی کردن فرمانش به اعتراضاتی باز می‌گردد که نه تنها از سوی افکار عمومی امریکا بلکه از طرف بسیاری از مردم جهان به چالش کشیده شده است.

صرف نظر از اینکه نمی‌توان تأثیر نفوذ احزاب مخالف جمهوریخواهان را در شکل‌گیری بسیاری از اعتراضات مردمی جامعه امریکایی نادیده گرفت اما آنچه در واکنش‌های مردمی به این تصمیم ترامپ مشهود است، آن است که نادیده انگاشته شدن گزاره‌هایی چون ارزش‌های بشری و آرمانی، تفکیک نژادی، بی عدالتی قومی و مذهبی و اسلام‌هراسی که برای طیف کثیری از افکار عمومی و احزاب سیاسی این کشور اهمیت دارد، به موضوع اصلی مخالفت معترضان تبدیل شده است. یعنی موضوعاتی که زمانی بسیاری از رهبران امریکایی با ادعای دستیابی به این اهداف، بسیاری از دیگر کشورها را زیر سؤال برده‌اند.

بنابراین به نظر می‌رسد که ترامپ اگرچه تلاش می‌کند وعده‌های انتخاباتی‌اش را به سرعت عملیاتی کند اما نباید فراموش کرد که با در نظر گرفتن موانع قانونی در داخل امریکا و طیف وسیع مخالفانش که بخش زیادی از گروه‌های مردمی، صاحبنظران و همچنین بسیاری از رسانه‌های جمعی امریکا را شامل می‌شود، راه بسیار سختی دارد تا جایی که باید منتظر ماند که اجرایی شدن تصمیمات غیرقابل پیش‌بینی او به محل تنش داخلی جامعه امریکایی تبدیل شود.

استاد دانشگاه