فرانسه و دست‌های پشت پرده

تدبیر24: به دلیل شرایط منطقه‌ای و مشکلات اقتصادی بسیاری از کشورهای شرکت‌کننده در مذاکرات ژنو از ظواهر امر چنین به نظر می‌رسید که دو طرف با اراده توافق وارد این دور از مذاکرات شده‌اند. به همین دلیل در جریان مذاکرات اکثر نمایندگان؛ به‌خصوص نمایندگان انگلستان و آمریکا روند مذاکرات را بسیار سازنده و روبه جلو توصیف کردند. حتی نماینده آمریکا هم هیچ‌گونه علایم و اشاراتی که حاکی از نوعی ناامیدی از روند مذاکرات باشد نشان نداد. باید اشاره داشت که برخلاف تصورات، نماینده آمریکا با نقش سازنده خود در این مذاکرات شرکت کرد. در این بین تنها فرانسه بود که با کارت اسرائیل و اعراب به جریان مذاکرات وارد شده بود. باید اذعان کرد فرانسه پایبند توافق طرفین مذاکرات مبنی بر خارج نکردن بحث‌ها و گفت‌وگوهای مطرح شده در جریان مذاکرات نبود. آنچنان که طرفین عنوان کرده بودند قرار بود مذاکرات پشت درهای بسته و بدون دادن هیچ گونه اطلاعاتی به دنیای خارج ادامه پیدا کند. اما شاهد بودیم که نماینده فرانسه بلافاصله در پایان نشست با دید منفی نسبت به مذاکرات آن را ارزیابی کرد، به همین دلیل باید گفت این کشور نباید آنچه در مذاکرات گذشت را به بیرون منتقل می‌کرد. باید ادعا کرد که نماینده فرانسه بسیار آگاهانه اقدام به انتقال بسیاری از بحث‌ها و مبانی مطرح شده در جلسه به خارج کرد و مبانی‌ای که به عنوان موانع پیشبرد توافق در جلسه ایران و 1+5 مطرح می‌شد را یک به یک با رسانه‌ها بازگو کرد. در حالی که نباید فرانسه ماهیت مسائل مورد بحث را با رسانه‌ها مطرح می‌کرد. برخلاف بدبینی‌های سازمان یافته نماینده فرانسه همانطور که خانم اشتون عنوان کردند مذاکرات بسیار سازنده و روبه جلو بود. پیشرفت‌های بسیار خوبی نسبت به گذشته دیده می‌شد، منتها در برخی موارد نیاز است که فرصت بیشتری در اختیار طرفین قرار داده شود تا دو طرف بتوانند بر موضوعات پیچیده تمرکز بهتری داشته باشند. درهر حال باید ادعا کرد که این بار فضای بسیار مثبتی بر مذاکرات حا کم بود. مذاکرات سازنده و روند مثبتی داشت ولی دربرخی موارد نیاز به چانه زنی بیشتری برای رسیدن به توافق مشاهده می‌شد. بالطبع طرف مقابل ایران می‌خواهد با حداقل هزینه امتیاز مورد نظر را دریافت کند. ایران هم به نوبه خودش خواهان به دست آوردن بیشترین امتیاز است. این امتیاز‌ها به‌خصوص در حوزه رفع تحریم‌ها برای ایران اهمیت دارد. آنچه در این دور از مذاکرات مهم بود تلاش لابی عربی - صهیونیستی منطقه برای به شکست کشاندن مذاکرات بود. تحلیلگران مسائل سیاست خارجی نباید نقش اسرائیل و کشورهای عرب منطقه را در رفتار سیاسی فرانسه نادیده گرفته و آن را از نظر دور بدارند. دید منفی نماینده فرانسه نسبت به موثر بودن مذاکرات حاصل تلاش لابی‌های کشورهای عرب منطقه و اسرائیل است. اما می‌توان حاصل این دور از مذاکرات را برای دیپلمات‌های ایرانی موفقیت آمیز توصیف کرد.
استاد حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل
دکتر داوود هرمیداس باوند