گزارشی مخوف از اجاره رحم ؛ 30 میلیون پیش ، ماهی 500!

تدبیر24»حکایت این روزهای بازار اجاره رحم جایگزین درکشورمان در دو کلمه خلاصه می‌شود؛ زیرزمینی و داغ! بازاری که به مدد اینترنت و فضای مجازی طرفین معامله را خیلی راحت به هم می‌رساند و دیگر نیازی به صرف ساعت‌ها حضور اطراف کلینیک‌های ناباروری برای پیدا کردن واسطه‌ها نیست. 
 
حالا واسطه‌ها از دنیای واقعی به دنیای مجازی کوچ کرده‌اند و از امکانات تلگرام، اینستاگرام و آگهی‌های ریز و درشت اینترنتی برای جذب مشتری استفاده‌ می‌کنند؛ دلال‌هایی که نبض بازار را در دست دارند ، برای اجاره رحم نرخ تعیین می‌کنند، قرارداد می‌نویسند و از آشفته بازار غیررسمی اجاره رحم، جیب‌هایشان را پر می‌کنند. 
 
این وسط‌ نیاز جسمی و مالی دو طرف معامله یعنی مادری که قادر به نگهداری جنین در رحم خودش نیست و زنی که به خاطر نیاز مالی رحم‌اش را اجاره می‌دهد، بازار عرضه و تقاضایی بوجود آورده که ردپایش را در دنیای مجازی بیشتر از هرجای دیگری ‌می‌توان دید. 
 
ما برای ورود به این دنیای پررمز و راز و زیرزمینی، سری به صفحات اینترنت می‌زنیم؛ به مدد شماره‌تلفن‌هایی که خیلی‌راحت در دسترس همه قرار داده شده، با سه طرف این معامله صحبت می‌کنیم. با دلال ، اجاره دهنده و اجاره کننده رحم جایگزین یا میانجی. آدم‌هایی که هرکدام هزارویک دلیل دارند برای حضور در این معامله چند میلیون تومانی.

 

 

 

گفتگو با یک واسطه اجاره رحم 
 
«باسلام. چنانچه دهنده و یا گیرنده رحم اجاره ای هستید تماس بگیرید. 
------- 0930» 
 
مانا کاربری است که یکشنبه هفدهم اردیبهشت ،این آگهی را دریکی از سایت های تبلیغ و آگهی رایگان ، درج کرده؛اما تلفن همراهش مدام اشغال است. بالاخره بعد از چند بار تماس، ارتباط برقرار می‌شود. صدای آن سوی خط متعلق به زن جوانی است که می‌گوید: هم کیس مناسب اهداکننده تخمک دارد و هم رحم اجاره‌ای. 
 
می‌گویم: نه اهدای تخمک کارم را راه نمی اندازد . رحم اجاره‌ای دارید؟ 
 
صدایش را نازک می‌کند و می‌پرسد: رحم اجاره‌ای می‌خواستی؟ برای خودت یا آشناهایت؟ 
 
می‌گویم: نه برای خودم. می‌گوید : بازار خراب است گفته‌باشم؛ از این ور عید قیمت‌ها بالاتر رفته...قیمت دستت هست دیگر؟! می‌گویم: بله اما هرچقدر کمتر باشد برایم بهتراست. می‌گوید: با شماره همراه‌ات به من تک زنگ بزن ؛کیس هارا برایت پیامک می‌کنم. پشت تلفن نمی‌شود راحت صحبت کرد...قبل از قطع شدن ارتباط می‌پرسد: کدام شهر هستی؟ 
 
می‌گویم : تهران. می‌گوید: تهران چهارتا کیس دارم. سریع با شماره‌ات به من زنگ بزن برایت پیامک کنم. با تلفن همراهم تک زنگ می‌زنم و چند دقیقه بعد چهار پیامک پشت سرهم برایم ارسال می‌شود: 
 
سپیده/ 25 ساله/ متاهل/ تهران/ یک فرزند 3 ساله پسر دارد/ 25 میلیون + ماهی 500 
حبیبی / 26 ساله/ متاهل/ تهران/ یک فرزند پسر دارد/ 25 میلیون + ماهی 500 
؟؟؟/ 21 ساله/ متاهل/ یک فرزند 5 ساله دارد/ 27 میلیون+ ماهی 500 
مهسا / 23 ساله/ متاهل / یک فرزند دارد/ تهران / 27میلیون + ماهی 500 
 
گزینه‌ها یا به قول خود خانم واسطه، کیس‌ها را یکی یکی نگاه می‌کنم و دوباره با تلفن همراه واسطه تماس می‌گیرم. می‌گویم: قیمت‌ها خیلی بالاست پارسال کمتر بود. می‌گوید: بله دوسال به 20 میلیون هم نمی‌رسید، با 18میلیون معالمه جوش می‌دادم، اما الان کسی حاضر نیست برای این رقم‌ها دردسر 9ماه بارداری را قبول کند. 
 
می‌گویم: قیمت پایین‌تر از اینها ندارید؟ 
 
می‌گوید: نه...همین ها هم دیربجنبی از دستت می روند. مشتری اجاره زیاد است. 
 
می‌گویم: همه اینها بار اولشان است؟ تجربه بارداری با این روش را دارند؟ 
 
می‌گوید: این چهارنفر بار اولشان است. اما یک کیس دیگرهم دارم که یک بار تجربه رحم اجاره‌ای داشته و یک دوقلوی دختر وپسر هم تحویل داده، یک سه کیلو و یک سه و سیصد. اما قیمتش بالاتر است. 30 میلیون + ماهی 500 
 
دلیلش را که می‌پرسم می‌گوید: چون یک بار "سارو" شده و موفق بوده. البته چون شما می‌خواهی هزینه بکنی بهتر است یکی دیگر را انتخاب کنی چون این خانم با بچه خودش، تا حالا سه بار سزارین شده و ریسک سزارین چهارم برایش بالاست. 
 
یک نگاه دیگر به پیامک‌هایش می‌اندازم و می‌گویم این خانم سپیده به نظرم مناسب است، اما روی مبلغش شک دارم.

 

 

 

 
می‌گوید: همه 25 میلیون را که یکجا پرداخت نمی‌کنی. ببین روالش این است. بعد از بسته شدن قرارداد، روز انتقال شما یک میلیون پرداخت می‌کنی. 17روز بعد اگر جواب آزمایش را گرفتی و مثبت بود باز هم یک میلیون پرداخت می‌کنی. بعد روزی که صدای قلبش را شنیدی در سونوگرافی اول یعنی حدودا 45 روز بعد باز هم یک میلیون تومان می‌دهی. بعد در غربالگری اول 2 میلیون و در غربالگری دوم هم 2 میلیون! مابقی هم می‌ماند برای روز زایمان که با هم تصفیه کنید. 
 
می‌پرسم: قرارداد محضری می‌بندیم؟ ازکجا معلوم بعدا بچه را به من بدهد! 
 
خانم واسطه که انگار دیگر از این سوال و جواب خسته شده می‌گوید: من محضر آشنا سراغ دارم.هردوتای شما می‌روید محضر و یک قرارداد می‌نویسید، امضا می‌کنید و همه چیز‌قانونی‌می‌شود. 
 
می‌پرسم:یعنی یک قرارداد قانونی می‌بندیم؟ 
 
می‌گوید : شما از مرکزی که می‌خواهی این کار انتقال را انجام بدهی نامه پزشکی می‌بری، این کاررا انجام می‌دهند. محضرها صیغه به نیت بارداری را سخت انجام می‌دهند اما با این یکی مشکلی ندارند. 
 
می پرسم: هزینه محضر چقدر می‌شود؟ 
 
می‌گوید: مبلغ زیادی نیست. حدود300 – 400 هزارتومان. 
 
بعد از پایان تماس، پیامک می‌زنم و می‌گویم: ببخشید ما باید به شما هم بعنوان معرف هزینه جداگانه ‌ای پرداخت کنیم؟ 
 
جواب می‌دهد: "عزیزم من یک میلیون تومان می‌گیرم. آن مبالغی که گفتم برای خودشان است". 
 
گفت‌وگو با یک اجاره‌دهنده رحم 
 
«سلام...خانم متاهل/ 31 ساله / با رضایت همسرم رحم ام را اجاره می دهم/ کرج/ 
-------0938» 
 
کاربر بعدی با اسم السا ، زنی است که خودش بیواسطه برای اجاره‌دادن رحمش اقدام کرده. شماره تلفنش را می‌گیرم و بعد از دو بوق کوتاه سریع جواب ‌می‌دهد، از قیمتی که درنظر گرفته می پرسم می‌گوید: 22 میلیون ماهی 50 هزارتومان. 
 
نرخی که با نرخ های پیشنهادی واسطه قبلی، متفاوت است. خودم را معرفی‌می‌کنم و می‌گویم خبرنگارم. 
 
سریع واکنش نشان می‌دهد و می‌گوید: خانم من دنبال دردسر نیستم. قول می‌دهم که برایش دردسری درست نکنم. به سختی راضی به ادامه مکالمه می‌شود و خیلی کوتاه جواب سوال هایم را می‌دهد.

 

 

چرا می‌خواهی این کار را بکنی؟ 
 
به خاطر نیاز مالی. اگر دستم تنگ نبود که راضی به این کار نمی‌شدم. فکر می‌کنی بارداری راحت است؟! 
 
همسرت در جریان است؟ 
 
بله...خودش هم راضی است. راضی هم نباشد چاره نداریم. در این دوسالی که از شهرمان به کرج امده‌ایم یک ماه کار داشته،‌دوماه بیکار بوده...کلی اجاره خانه عقب افتاده داریم. 
 
خودت بچه داری؟ 
 
یک پسر 6 ساله دارم. 
 
از کجا فهمیدی که می‌شود رحم را هم اجاره‌داد؟ 
 
یک بار توی مرکز بهداشت شنیدم. بعد از این ور و آن ور تحقیق کردم و قیمت را درآوردم. 
 
درباره بچه‌ای که قرار است توی رحم ات بزرگ کنی فکر کرده‌ای؟ 
 
نه ...اصلا فکر نمی‌کنم...هنوز که برایم پیش نیامده.. 
 
ولی خب ممکن است امروز وفردا با یکی قرار داد ببندی. 
 
بچه‌ است دیگر...مثل همین پسرخودم ... 
 
یعنی مثل پسر خودت دوستش داری؟ 
 
نه...نمی دانم... حالا که هنوز تجربه‌اش نکرده‌ام. 
 
نمی ترسی به این بچه وابسته بشوی؟ فکر می‌کنی بعداز به دنیا آمدنش راحت از او جداشوی؟ بالاخره 9 ماه با تو نفس کشیده ، توهرحرکتش را حس کرده‌ای. 
 
کلافه جواب می‌دهد: نمی دانم خانم...اینقدر مشکل دارم که به این چیزها فکر‌نکرده‌ام. 
 
پای صحبت‌های یک اجاره‌کننده رحم 
 
«خانم متاهل/ زیر 30سال / ساکن قزوین / برای رحم اجاره‌ای نیازمندم. لطفا تماس بگیرید. 
-------0901 » 
 
این آگهی یک خطی هم من را به لیلا می‌رساند. زن 39 ساله‌ای که پنج بار ivf ناموفق داشته و در نهایت دکترش به او پیشنهاد اجاره رحم را داده.
درباره مشکلش که می‌پرسم می‌گوید: رحم من تک شاخه است. لوله چپ کلا به یه نقطه کور متصل است و لوله راست هم خیلی ضعیف است. 
 
کی از مادرشدن در رحم خودت قطع امید کردی؟ 
 
سه سال پیش. وقتی دکترم گفت باید رحم اجاره کنی دنیا روی سرم خراب شد. اصلا تمایلی به این کار نداشتم. می‌دانستم شوهرم هم سخت راضی می‌شود. اما بالاخره هردونفرمان راضی شدیم.تا حالا دوبارهم از ساروگیت استفاده کرده‌ام البته هردوبار یک نفر بوده، اما بازهم جواب آزمایش منفی بوده. الان هم دنبال یک ساروگیت دیگر هستم. شاید این بار نتیجه بدهد. 
 
درباره آن زن چه هستی داری؟ اگر بعدها بخواهد بچه را ببیند؟ 
 
نه...محال است قبول کنم... این یک معامله است بعداز به دنیا امدن بچه تمام می‌شود. نمی‌خواهم بعدها خودش بفهمد که چطوری به دنیا آمده، اگراین زن با بچه من درارتباط باشد بالاخره می‌فهمد. 
 
دراین دوبار برای معامله درمحضر قرارداد نوشته‌ای؟ 
 
نه... از طریق همان دکتر خودم به یک کارشناس حقوقی معرفی شدیم البته چون جواب آزمایش منفی بود فقط یک مبلغی اول معامله دادیم و بقیه کنسل شد. 
 
دفتر اسنادی‌ها ‌چه می‌گویند؟ 
 
تکذیب پشت تکذیب. تماس های ما برای انعقاد قرارداد اجاره رحم با چند دفتر اسناد رسمی به بن‌بست می‌خورد. 
 
وقتی به عنوان مشتری تماس می‌گیریم هیچ محضری قبول نمی‌کند که چنین قراردادی بنویسد و کلا وجود چنین قراردادی را تکذیب می‌شود. 
 
اما از طریق همین دریچه‌ای که با اینترنت به سوی این بازار زیرزمینی برای ما باز شده، نمونه‌هایی از قراردادهای اجاره رحم هم به چشم‌مان می‌خورد. قراردادهایی مانند نمونه زیر: 
 

 

 
این قرارداد مابین الف : دهنده رحم اجاره ای : خانم ( ز ) با مشخصات کامل که از این پس مادر جانشین نامیده می‌شود با موافقت همسر دائمی خود آقای ( ر ) با مشخصات کامل طبق نکاحیه شماره ...دفتر رسمی ثبت ازدواج تهران از یکسو. 
 
و ب : گیرنده رحم اجاره ای : خانم ( ط ) با مشخصات کامل با موافقت همسر دائمی‌شان آقای ( ج ) طبق نکاحیه شماره ...دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره تهران با مشخصات کامل که از این پس مادر و پدر طبیعی نامیده می‌شوند از سوی دیگر با تراضی و شرایط ذیل منعقد می‌گردد. 
 
موضوع قرارداد : اجاره رحم . 
 
1 – خانم ( ط ) متعهد می‌شود نسبت به تامین هزینه‌های عمل لقاح خارج از رحم و زایمان خانم ( ز) اقدام نماید . 
 
2 – جنین حاصل از عمل لقاح خارج از رحم که پس از عمل انتقال جنین در رحم خانم ( ز ) قرارمی‌گیرد شرعا وقانونا به خانم ( ط ) تعلق دارد وخانم ( ز ) صرفا طبق این قرارداد جنین را حفظ وپس از زایمان تحویل خانم ( ط ) خواهد داد. 
 
3 – تمام مراحل باروری واقدامات درمانی مطابق موازین شرعی در مرکز نا باروری ..... انجام خواهد شد . 
 
4 - دهنده رحم خانم ( ز ) متعهد گردید پس از بدنیا آمدن نوزاد یا نوزادان تحت آزمایش DNA قرار گیرد و درصورتیکه فرزند یا فرزندان متعلق به خانم ( ط ) وآقای ( ج ) نباشد گیرنده خانم ( ط ) آقای ( ج ) هیچ تعهدی نسبت به تحویل گرفتن نوراد یا نوزادان ندارند ودهنده رحم خانم ( ز ) متعهد به پرداخت تمامی مخارج دوران باردرای و زایمان می‌گردد. 
 
5 – در صورت تولد نوزاد دوقلو یا بیشترگیرنده خانم ( ط )وهمسرشان آقای ( ج ) هنگام تحویل نوزادان مبلغ ...... ریال در ازاء هر نوزاد اضافه پرداخت خواهند نمود. 
 
6 - در صورت منفی شدن آزمایشات حاملگی HCG-BETA و یا سقط جنین در هر مرحله از مراحل این قرارداد کان لم یکن خواهد شد. 
 
7 - ماهیانه مبلغ ...... ریال بابت هزینه ایاب وذهاب وتغذیه به خانم ( ز ) پرداخت خواهد شد . 
 
توافقات طرفین : گیرنده خانم ( ط ) وهمسرشان آقای ( ج ) منعهد گردیدند که تمام هزینه‌های انجام عمل لقاح خارج از رحم و زایمان را پرداخت نمایندو نیز مبلغ ..... ریال بابت اجاره رحم با تراضی طرفیت بشرح ذیل اعلام شد . 
 
1 - مبلغ .....ریال روز انتقال جنین 
2 - مبلغ......ریال زمان سونوگرافی قلب جنین 
3 - مبلغ .....ریال سومین ماه حاملگی 
4 - مبلغ .....ریال انتهای چهارمین ماه حاملگی 
5 - مبلغ .....ریال انتهای پنجمین ماه حاملگی 
6 - مبلغ .....ریال انتهای ششمین ماه حاملگی 
7 - مبلغ .....ریال انتهای هفتمین ماه حاملگی 
8 - مبلغ .....ریال انتهای هشتمین ماه حاملگی 
9 - مبلغ .....ریال بعد از به‌دنیا آمدن نوزاد یا نوزادان و دریافت جواب آزمایش DNA . 
 
در قسمتی از این قرارداد به شماره دفترخانه ای در غرب تهران اشاره شده؛ ما با این دفترخانه تماس می‌گیریم و از شرایط ثبت قرارداد اجاره رحم می پرسیم. دفتریار این دفترخانه نیز موضوع را تکذیب می‌کند و‌ می‌گوید: نمی‌دانم چه کسی شماره دفترخانه ما را زیر این نمونه قرارداد نوشته و برای ما دردسر درست کرده. ما تا حالا چنین قراردادی ننوشته‌ایم. 
 
رحم اجاره‌ای از نگاه یک وکیل دادگستری 
 
بیش از 14 سال است که ماجرای اجاره رحم در کشور ما مطرح شده و در این سالها خانواده‌های زیادی از این طریق به آرزوی دیرینه‌شان یعنی فرزنددار شدن رسیده‌اند. با این حال هنوز هم مشکلات و نگرانی های زیادی دراین رابطه وجود دارد؛ از چگونگی نسبت نوزاد و مادر اجاره‌ای‌اش گرفته تا اخذ هزینه‌های گزاف بابت اجاره . ما این موضوع را با آرش دولتشاهی وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز درمیان می‌گذاریم و او درپاسخ می‌گوید: رحم اجاره‌ای به هیچ عنوان سبب ارث نمی‌شود و تنها یک نوع قرارداد ارائه خدمت است.

 

 
دولتشاهی تاکیدمی‌کند: در رحم اجاره‌ای هیچ نسبتی بین زنی که رحمش را اجاره داده با فرزندی که در شکم داشته بوجود نمی‌آید. 
 
این وکیل دادگستری در توضیح بیشتر می‌گوید: نکته مهم اینجاست که در فقه ما اصل بر ممنوعیت استفاده از اندام های بدن برای هرنیت و هدفی است.مگر اینکه این هدف مشروع باشد. درنتیجه فقها هم در این زمینه خیلی با احتیاط اظهار نظر کرده‌اند و فقط برای مواردی استثنا قائل شده اند که مثلا اهدای عضو یکی ازآنهاست. در مورد درمان ناباروری هم بعضی از فقها اجازه داده‌اند و با قید شرط و شروطی پذیرفته‌اند که در صورتی که هیچ امکانی برای درمان نباشد، از این روش استفاده شود. 
 
دولتشاهی می‌افزاید: درهرحال هیچگونه رابطه وراثتی برقرار نمی‌شود. هیچگونه تعهدی هم برای آن کسی که رحمش را اجاره می‌دهد مثل نگهداری یا خرجی و... ایجاد نمی‌شود.نوزاد به دنیا آمده هم با بچه های خود شخص اجاره دهنده رحم هیچ نسبتی نخواهد داشت و کلا یک شخص بیگانه است درست مانند اینکه این نوزاد در آزمایشگاه و در فضای آزمایشگاهی رشدکرده باشد. 
 
این وکیل دادگستری در ادامه با تاکید براینکه اجاره رحم در کشورهای غربی از رونق افتاده می‌گوید: اینکه این موضوع هنوز در کشور ما مطرح است دودلیل دارد. یکی به خاطر مشکلات معیشتی و مالی است و به همین دلیل رقم های بالایی هم در بازار می‌بینیم. دومین دلیل این است که هنوز شرایط خوبی برای رشد جنین در فضای آزمایشگاهی فراهم نشده است. 
 
قانون نحوه اهدای جنین به زوج های نابارور 
 
صفحات تقویم که ورق می‌خورند، به بیست ونهم تیرماه سال 82 که می‌رسند، رد ونشانی از قانون اهدای جنین یا اهدای گامت به زن و شوهر نابارور نیز در فهرست قوانین کشور به‌چشم می‌خورد؛ چراکه در این روز نمایندگان مجلس شورای اسلامی این قانون را به تصویب رساندند. قانونی که در هشتم مرداد همان سال به تایید شورای نگهبان هم رسید . متن قانون نحوه اهدای جنین به زوج های نابارور به شرح زیر است : 
 
ماده 1: به موجب این قانون کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذیصلاح مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنین های حاصله از تقلیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آنها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده اقدام نمایند. 
 
ماده 2: تقاضای دریافت رحم اهدایی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورت احراز شرایط ذیل مجوز دریافت جنین را صادر می‌کند: 
 
الف- زوجین بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت رحم را داشته باشد. 
ب- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند. 
ج- هیچ یک از زوجین محجور نباشند. 
د- هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماری های صعب العلاج نباشند. 
هـ- هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند. 
و- زوجین بایستی تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند. 
 
ماده 3 : وظایف و تکالیف زوجین اهداء گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است. 
 
ماده 4 : بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در محاکم خانواده، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تأیید صلاحیت زوجین قابل تجدید نظر است.