برخی وعده‌ها در حیطه اختیارات رئیس‌جمهور نیست

تدبیر24» بحث انتخابات ریاست‌جمهوری که تا چند روز دیگر برگزار می‌شود، مهم‌ترین بحث سیاسی امروز کشور است. در این میان، واکنش‌هایی که نسبت به رفتار و اظهارات برخی نامزدها صورت می‌گیرد، نشان می‌دهد که برخی از آنها در رعایت اخلاق، به درستی عمل نکرده‌اند. محمدباقر قالیباف که روز گذشته از انتخابات کنار رفت، در مناظرات زنده تلویزیونی، اتهاماتی را مطرح کرد که این ادعا‌ها، انتقاد بسیاری را در پی داشته است. وعده و وعیدهایی که برخی از این نامزدها می‌دهند هم مساله دیگری است که جامعه بسیار به آن نقد دارد و معتقد است که این افراد تلاش می‌کنند مردم را فریب دهند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که این افراد باید پیش از هرچیز به مسائل اخلاقی پایبند باشند تا بتوانند مشکلات کشور را حل کنند.‌ برای بررسی این موضوع با آیت‌ا... هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان گفت‌وگو کردیم که متن‌ آن را در ادامه می‌خوانید.

در مناظرات زنده تلویزیونی و اظهارات برخی نامزدها، وعده و وعیدهایی به مردم داده می‌شود که به نظر نمی‌رسد این وعده‌ها روزی عملی بشوند. همین موضوع انتقادات بسیاری از صاحبنظران را به همراه داشته است، مبنی بر اینکه کاندیداها نباید وعده‌های عوامفریبانه بدهند. نظر شما درباره چنین رفتاری چیست؟

از مقام ریاست‌جمهوری، توقعات بالایی وجود دارد. البته بسیاری از این توقعات و همچنین وعده‌هایی که این نامزدها می‌دهند در اختیارات رئیس‌جمهور نیست. رئیس‌جمهور طبق قانون اساسی، همه اختیارات را در دست ندارد و می‌توان گفت که یک سوم توان کشور، مربوط به قوه مجریه و مابقی آن در دست قوه مقننه و قوه قضائیه است. از این سهمی که قوه مجریه در کشور دارد، قادر نیست همان‌طور که صلاح می‌داند برای همه چیز تصمیم بگیرد. اختیارات محدودی دارد که البته اثرات آن بسیار زیاد است. در مجموع نباید توقعات بالایی از رئیس‌جمهور داشته باشیم. نامزدها هم نباید شعاری بدهند که از اختیار رئیس‌جمهور خارج است. اگر نامزدها وعده‌ای بدهند که خدای ناکرده قادر به اجرای آن نباشند، نتیجه آن بدبینی و ناامیدی مردم است.‌ افراد باید فراخور اختیاراتی که دارند شعار بدهند. یک رئیس‌جمهور نه تنها همه اختیارات را در دست ندارد، بلکه در همان اختیاراتی هم که دارد موانع متعددی بر سر راه دارد. این مقام، اختیارات محدودی دارد که البته اختیارات موثری در کشور هستند. اگر رئیس دولت، فرد ضعیفی انتخاب شود، مشکلات بسیاری در کشور پدید می‌آید. اگر فرد کارآمدی مجددا روی کار بیاید، بخشی از مشکلات و نه همه آنها، حل می‌شود. این حقیقتی است که یک رئیس‌جمهور اگر با اکثریت مطلق آرا هم انتخاب شود، به او نمی‌گویند همه اختیارات را در دست بگیرد و همه مشکلات را حل کند. بنابراین باید در مناظرات، اظهارات و گردهمایی‌های انتخاباتی کاندیداها این موضوع را رعایت کنند، که اگر این کار را نکنند، به منزله این است که قانون اساسی، کشور و سیستم را نمی‌شناسند.

برخی از این نامزدها به ویژه در مناظرات، اتهامات و بداخلاقی‌هایی انجام دادند که به نظر می‌رسد، آسیب‌های جدی‌ای در سطح جامعه به‌وجود بیاورد. از دید شما لزوم رعایت مسائل اخلاقی در میان کاندیداها تا چه اندازه جدی است؟

رئیس‌جمهور یک وظیفه مهم به ویژه در ایام انتخابات دارد و آن این است که اخلاق اجتماعی را ترمیم و احیا کند. او باید مقابل افراط و تفریط‌ها ایستادگی کند و محبت، انسجام و قانونمداری را گسترش دهد. اگر این امر اخلاقی توسط رئیس‌جمهور اجرا شود، سلامت جامعه بالا می‌رود. نامزدها باید آبروی دیگران را محترم و محفوظ بشمارند تا امنیت اجتماعی کشور بهبود یابد. کاندیداها باید شعار «همه باهم مهربان باشیم» را سرلوحه کار خود قرار دهند تا به انسجام و اقتدار ملی دست یابیم. در این صورت است که اقتدار بین‌المللی کشور نیز بالا می‌رود. بنابراین یکی از مهم‌ترین تلاش‌های یک کاندیدای ریاست‌جمهوری باید رعایت مسائل اخلاقی باشد. پیامبر اسلام دلیل بعثت خود را مکارم اخلاق می‌داند، پس رئیس‌جمهور کشور اسلامی نیز باید از این چارچوب پیروی کند. شخصی که برای مدیریت این جامعه از مردم رأی می‌گیرد باید از اخلاق آغاز کند. در این شرایط همه مردم همدل می‌شوند. همه مسئولان با تمام قوا تلاش می‌کنند که کشور را سربلند کنند. همه چیز با رعایت اخلاق است که قابل حل می‌شود. حتی بحث فقر هم به این طریق برچیده می‌شود.‌

بحث دیگری که باید به آن توجه شود، اجرای قانون اساسی حتی در وعده‌ها و رفتار نامزدهای ریاست‌جمهوری است. به نظر شما تا چه حد این موضوع مهم تلقی می‌شود؟

از نظر شرعی و حقوقی رعایت قانون اساسی کشور، شرط اولیه ریاست‌جمهوری است. در اجرای قانون اساسی رعایت شخصیت و حرمت انسان‌ها جزو اولین اصل‌ها به شمار می‌رود. همه انسان‌ها از دوست تا دشمن، باید مورد احترام رئیس‌جمهور قرار بگیرد. نه تنها رئیس‌جمهور باید شخصا مسائل اخلاقی را رعایت کند و به قانون اساسی عمل کند، بلکه باید با کسانی که شخصیت دیگران را زیر سوال می‌برند نیز مقابله کند. اگر این موضوع اتفاق نیفتد، تمام مسائلی که مطرح می‌کنند هم زیرسوال می‌رود و نمی‌توان به شعارهای آنها اعتنا کرد. کاندیداها نباید قانون اساسی را فراموش کنند. در گذشته، هرکس عملی انجام می‌داد که به او می‌گفتیم خلاف قانون اساسی است، تن او به لرزه می‌افتاد، اما اکنون به‌ندرت می‌بینیم که قانون اساسی را نامزدها مورد بحث قرار دهند. ‌قانون اساسی، پشتیبان رئیس‌جمهور است. تا این مسائل اولیه حل نشود، به دیگر مسائل نمی‌رسیم. قانون اساسی و اخلاق، اصل و دیگر مسائل جزو فرعیات هستند. نامزدها نباید اصل را فراموش کنند و به فرع بپردازند. نامزدها فکر نکنند که اختیار همه امور دست آنهاست و وقتی رئیس‌جمهور شوند می‌توانند معجزه کنند، بدون اینکه اخلاق و قانون اساسی را رعایت کنند. این رفتارها نتیجه معکوس می‌دهد. رفع فقر بدون توجه به اخلاقیات و قانون اساسی ممکن نیست و اتفاقا فقر را تشدید می‌کند.