ریچارد هاس: پیروزی روحانی به دلیل وضعیت اقتصادی بهتر ناشی از رفع تحریم‌ها بود

تدبیر24» ریچارد هاس رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در یادداشتی در روزنامه فاینشنال تایمز به بررسی تاثیر روابط تهران ـ ریاض در منطقه پرداخت و نوشت: ریچارد نیکسون (رئیس‌جمهور آمریکا در سال های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴ ) و هنری کیسینجر مشاور امنیت ملی‌اش دکترینی را ارائه دادند که بر اساس آن برخی شرکای آمریکا به ابزاری دست یافتند تا خود از امنیت‌شان محافظت و نفوذ شوروی را در مناطق‌ خودشان محدود کنند. واشنگتن برای ایفای این نقش در حاشیه خلیج (فارس) و شبه جزیره عربی به سراغ تهران و ریاض رفت. آن‌ها از انجام این کار به ویژه به دلیل تجهیزات نظامی که در نتیجه دلارهای دریافتی حاصل از فروش نفت‌شان به آمریکا نصیب‌شان می‌شد، خرسند بودند. اما برج‌های دو قلو زمانی‌که شاه ایران مخلوع و جمهوری اسلامی در سال ۱۹۷۹ به قدرت رسید، سقوط کردند.

ایران و عربستان سعودی هم‌چنان قوی‌ترین کشورهای منطقه هستند. اما تهران و ریاض به دو رقیب اصلی تبدیل شده‌اند و مرتب جنگ لفظی علیه یکدیگر دارند که می‌تواند به راحتی غیرسازنده‌تر باشد.

محمدبن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان اخیرا در یک مصاحبه هرگونه امکان گفت‌وگو با ایران را رد کرده بود و با افراطی خواندن عملکرد ایران گفته بود که این تقابل غیرمستقیم می‌تواند به زودی شکل مستقیم‌تری به خود بگیرد.

ایران نیز با عصبانیت به آن پاسخ داد.

این لفاظی‌ها سپس به استقبال گرم از دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض منتهی شد که روز شنبه به همراه یک هیأت بلندپایه وارد عربستان شد اما این‌که عربستان تا چه حد می‌تواند برای آمریکا یک شریک و متحد باشد، به ویژه به دلیل قیمت پایین نفت، نرخ بالای بیکاری، فساد و ناکارآمدی گسترده و جنگ نیابتی عربستان در یمن هنوز مشخص نیست. جاه‌طلبی‌های محمدبن سلمان برای مدرن‌سازی از سوی نیروهای اجتماعی و سیاسی در نظامی که به لحاظ علمی سطح پایینی دارد و مرتب بر سر جانشین در آن دعواست ممانعت به عمل می‌آید.

در این میان ایران ساکت نشسته است. حسن روحانی توانست روز جمعه در انتخابات ریاست جمهوری مجددا پیروز شود. پیروزی وی به دلیل وضعیت اقتصادی بهتر ناشی از رفع تحریم‌ها پس از اجرای توافق هسته‌ای به دست آمد. بسیاری این مساله را این‌گونه تحلیل می‌کنند که میانه‌روها دست بالاتر را دارند اما این ساده‌انگاری است چرا که اصولگرایان که حدود ۴۰ درصد جامعه هستند، بخش زیادی از قدرت را در اختیار دارند. بنا بر این ایران کماکان یک نظام سیاسی ترکیبی برای آینده قابل پیش‌بینی با اصلاحاتی محدود باقی می‌ماند.

هاس در ادامه نوشت: عربستان سعودی و متحدان سنی‌اش حتی با وجود تسلیحات جدیدی که از آمریکا خریده‌اند،‌ به سختی می‌توانند با ایران رقابت کنند. هم‌چنین بعید است که دونالد ترامپ با توجه به پیامدهایی که می‌تواند در بر داشته باشد، بخواهد لفاظی‌های ضد ایرانی‌اش را به سیاستی مطلقا ضد ایرانی تبدیل کند.

با این حال هیچ نشانه‌ای دال بر این‌که روابط ایران ـ عربستان ممکن است بهتر شود،‌ وجود ندارد و حتی این روابط به راحتی می‌تواند از این هم بدتر شود. جنگ لفظی میان این دو کشور به علاوه وضعیت شکننده منطقه را در حالت فعلی نگه خواهد داشت.