رنج و گنج برنج در آستارا

تدبیر24»برنج، محصول غالب اراضی کشاورزی استان گیلان و سفره آرای ایرانیان است و در شهرستان مرزی بندر آستارا 6 هزار شالیکار در سه هزار و 200 هکتار شالیزار به کشت و تولید این محصول پر زحمت مشغول هستند و تلاش مردان و زنان این دیار هنگام نشاء برنج در اراضی پر آب و گل، تماشایی و ستودنی است.
عزیزالله مصطفوی از برنجکاران آستارا روز دوشنبه در حین کار در شالیزار به خبرنگار ایرنا گفت: بیشترین رقم کشت برنج در اراضی ما از نوع رشد و هاشمی است که از مرغوبیت و شهرت زیادی برخوردار است و از هر هکتار بیش از 70 کیسه محصول برداشت می شود و بهره وری آن در سال های پر بار افزایش می یابد.
وی افزود: درآمد حاصل از برنج نسبت به زحمت تولید آن بسیار ناچیز است اما به لحاظ مبادرت دیرینه به این شغل، خاصیت خاک اراضی و دشواری تغییر کاربری شالیزارها امکان تغییر شغل برای ما وجود ندارد.
وی اظهار کرد: متاسفانه سود تلاش ما به جیب دلالان و صاحبان برنجکوبی ها می رود و اغلب در ازای برنج هایی که می فروشیم به جای پول نقد، چک دریافت می کنیم و برخی از چک ها نیز در زمان مقرر نقد نمی شود و بهترین راهکار حمایت از برنجکاران زحمتکش، خرید تضمینی توسط دولت است.
مصطفوی که بازنشسته اداره آموزش و پرورش نیز هست ادامه داد: چهار فرزند بیکار در خانه دارم و سر سفره غذا کنار هم می نشینیم اما هیچکدام آنها تمایل به کار در شالیزار و وارد شدن به گل و لای آن را ندارند.
الله وردی تکلی دیگر شالیکار آستارایی نیز گفت: فرزندانمان بیکارند اما با توجه به سختی کار شالیزار و کم بهره بودن این شغل، علاقه ای به آن ندارند و خودمان نیز قصد نداریم آنها به کشت برنج روی بیاورند و آینده شان از بین برود.
وی افزود: کار در شالیزار سخت و پر هزینه است؛ دولت فقط بذر ارقام رشد و گوهر را به خاطر پر محصول بودن توزیع می کند و همان ها را می خرد و برنج مرغوب هاشمی که در بیشتر شالیزارهای آستارا کشت می شود، از سوی دولت خریداری نمی شود.
وی اظهار کرد: کمبود آب، برنجکاران آستارا را رنج می دهد و برغم وجود 20 چاه عمیق در منطقه کشت ما در حوالی بارانداز راه آهن، سطح آب در فصل تابستان کاهش می یابد و اگر به هر نحوی آب مورد نیاز شالیزارهای این شهرستان تامین شود، امکان دو بار نشاء برنج در سال وجود خواهد داشت.
تکلی ادامه داد: بسیاری از شالیزارهای ما به لحاظ قرار گرفتن در محدوده اجرای طرح راه آهن، خریداری و تملک شد و متاسفانه طرح بارانداز قطار، راه گذر ما به شالیزارها را مسدود کرده است و از مسئولان انتظار داریم در محدوده بارانداز مسیری برای عبور و مرور ما به شالیزارها تعیین کنند.
او گفت: خاصیت خاک شالیزارها به گونه ای است که با اندک بارندگی به گل تبدیل می شود و امکان تغییر کاربری و تبدیل آنها به باغات میوه وجود ندارد.
عادل علمداری برنجکار دیگر نیز گفت: در سال های گذشته به پروانه آبیاری شالیکاران کود، داروی ضد موش و علف کش اختصاص می یافت اما چند سالی است این حمایت ها کاهش یافته است و اقلام یاد شده را با قیمت های گزاف از بازار آزاد می خریم.
وی افزود: هزینه کاشت، داشت و برداشت برنج زیاد است و به طور معمول زحمت کشت آن بر عهده بانوان است و در هر هکتار شالیزار 22 زن کار می کنند و به طور میانگین هزینه ایاب و ذهاب، صبحانه و ناهار هر زن نشاء کار روزانه حدود 800 هزار ریال است.
وی اظهار کرد: برای انتقال زنان نشاء کار به شالیزارها از خودروهای نیسان استفاده می شود و هر 30 نفر در یک خودرو سوار می شوند و احتمال تصادفات رانندگی و خسارت های جانی نیز وجود دارد.
زین العابدین فرتوت نیا برنج کار دیگر آستارایی نیز گفت: حتی اگر دولت اجازه تغییر کاربری به شالیزارها را بدهد، به لحاظ خاصیت خاک و متمرکز شدن تولید برنج در شمال کشور امکان تغییر محصول وجود ندارد و هر چند این شغل مقرون به صرفه نیست اما ما از فروش کلی و یکجای برنج مازاد خود سود می بریم.
وی افزود: دلالان و صاحبان برنجکوبی ها هر کیلو شلتوک برنج هاشمی را به قیمت 70 هزار ریال از ما می خرند و بعد از عملیات برنجکوبی، هر کیلو برنج هاشمی در بازار تا 130 هزار ریال عرضه می شود و در اصل، رنج برنج از آن ما و گنج آن نصیب واسطه گران و برنجکوبی ها می شود.
وی اظهار کرد: آبیاران به نحوه توزیع آب در شالیزارها نظارت می کنند و از چند سال گذشته 770 هزار ریال حق آبه هر هکتار شالیزار را از ما نمی گیرند و دولت از این نظر از شالیکاران آستارا حمایت می کند.
** اگرچه گستره کشت برنج در شمال کشور گویای سیاست های کاربردی و نتیجه بخش دولت برای توسعه و بهره وری آن است اما به نظر می رسد بسیاری از شالیکاران خرده مالک از حمایت های دولت در این راستا اطلاع کافی ندارند و اطلاع رسانی در این خصوص ضروری است.
مدیر جهاد کشاورزی آستارا گفت: دولت هرگز حمایت های خود را از شالیکاران کم نکرده است و از سال های قبل در این شهرستان تسهیلات مکانیزاسیون کشاورزی، بدون محدودیت پرداخت می شود و دولت برای این تسهیلات یارانه می پردازد.
ایرج شیارکار افزود: با استفاده از تسهیلات خرید ماشین آلات کشاورزی، کشت برنج در یکهزار و 650 هکتار از شالیزارهای آستارا به صورت مکانیزه و با دستگاه های نشاء کار صورت می گیرد.
وی اظهار کرد: بیش از نیمی از شالیزارهای آستارا به صورت مکانیزه کشت می شود و کاهش سختی کار، صرفه‌جویی در وقت، افزایش محصول و بهره‌ وری از مزایای این شیوه کشت است.
وی بیان کرد: پنج تن بذر گواهی شده برنج هاشمی با قیمت مناسب و 620 تن انواع کود شیمیایی به شالیکاران آستارا توزیع شده است و بر اساس اخبار و اطلاعات موجود از چند سال قبل در فصل برداشت برنج به منظور حمایت از تولید کنندگان، واردات آن به کشور ممنوع شده است.
شیارکار ادامه داد: هر چند خرید تضمینی، شامل برنج نمی شود اما سابقه خرید توافقی برنج از شالیکاران وجود دارد و هنگامی که عرضه برنج در بازار از تقاضای آن بیشتر باشد، دولت برای ثبات بازار با قیمت متعادل به خرید توافقی برنج اقدام می کند.
او گفت: کل اراضی دیم و آبی آستارا 6 هزار و 530 هکتار است و 6 هزار و 498 بهره بردار در 82 آبادی این شهرستان فعالیت می کنند و بیشتر آنها شالیکار هستند و در سال گذشته در سه هزار و 200 هکتار شالیزار، 14 هزار و 900 تن شلتوک برداشت و هشت هزار و 200 تن برنج تولید شد.
** اگر چه تعدادی از شالیکاران به لحاظ دشواری کار در شالیزارها از این حرفه ابراز نارضایتی می کنند اما افزایش مستمر قیمت هر هکتار شالیزار در آستارا بیانگر اهمیت کار و سود سرشار آن است و شالیزارها تا پشت دیوار خانه های برخی از محلات شهر به چشم می خورد و کشت برنج در هیچ قطعه کوچکی از خاک گهربار آستارا تعطیل نمی شود و به یقین، صاحبان شالیزارهای بزرگ در مقایسه با خرده مالک ها رضایت بیشتری از این کار دارند.
رنج و گنج در دنیا رابطه مستقیمی با هم دارند و کار بی دردسر و زحمت وجود ندارد و اکنون که عطر برنج گیلان برند شناخته شده در ایران است، باید با توسعه مکانیزاسیون کشت و افزایش بهره وری و سطح تولید این گنج سفید خطه شمال، کشور را از وابستگی های مقطعی به برنج برهانیم و با تقویت تولید داخلی، از صادرکنندگان مهم این ماده اولیه بسیاری از غذاهای خوش پخت جهان باشیم.
شهرستان مرزی بندر آستارا با 91 هزار نفر جمعیت در غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان قرار دارد.