اگر فرهنگ نباشد، نان و آب هم نیست/خیلی‌ها فقیرند، اما حقیر نیستند

تدبیر24» رضا کیانیان، عبدالجبار کاکایی، صدیق تعریف و سلمان امین با حضور در یک نشست دانشجویی، از مطالبات فرهنگی - هنری‌شان از دولت دوازدهم سخن گفتند.

در ابتدای این نشست که روز سه‌شنبه (۹ خردادماه) در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، پس از قرائت بیانیه‌ی انجمن اسلامی «رویش» به عنوان برگزارکننده این نشست و پخش کلیپ سخنان محمود دولت آبادی خطاب به حسن روحانی، رضا کیانیان بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون در سخنانی گفت: جامعه بدون فرهنگ پیشرفت نخواهد کرد و فرهنگ زمانی به وجود می‌آید که جامعه رفاه نسبی داشته باشد. در دوره اخیر ریاست جمهوری بحث سر محرومیت‌زدایی بود، اما چگونه باید محرومیت‌زادیی کرد؟ با یارانه دادن یا ایجاد فرهنگ؟! اگر فرهنگ نباشد، نان و آب هم نیست.

او ادامه داد: فرهنگ همیشه در سبد خانواده متوسط جامعه است، اما با بروز فشارهای مالی، اولین چیزی است که از این سبد خارج می‌شود. ما فکر می‌کنیم نان شب مساله ما است، در صورتی که خیلی‌ها فقیرند، اما حقیر نیستند و شرافت خود را از دست نمی‌دهند.

کیانیان خاطرنشان کرد: اگر عکس این موضوع  که تا گرسنه می‌شویم، فرهنگ را فراموش می‌کنیم در کشور ما نهادینه شود، پیشرفته خواهیم شد. اما حالا که فرهنگ را برای نان شب قربانی می‌کنیم پیشرفته نمی‌شویم. ما می‌گوییم اول باید سیر شویم، بعد ادب را می‌آموزیم.

او با طرح این پرسش که فرهنگ در کجا به وجود می‌آید، بیان کرد: هر گاه جامعه آرامش ببیند، شکوفایی فرهنگی اتفاق می‌افتد. در دوره آقای روحانی همانقدر فقر و بیکاری وجود دارد؛ اما فرهنگ نیز هست. ما اگر فقط به مردم نان برسانیم و فرهنگ را حذف کنیم، خطر بزرگی جامعه را تهدید می‌کند. آقای روحانی به هنر توجه زیادی ندارد، اما به فرهنگ دارد، همین که دفترچه‌ای به نام حقوق شهروندی چاپ می‌شود، جالب است. از طرفی نیاز تاریخی ما به این نقطه رسیده است و از سویی فردی هست که جرات می‌کند این کار را انجام بدهد.

وی تاکید کرد: اگر ما به حقوق اجتماعی خود واقف شویم، دارای فرهنگ می‌شویم.

در ادامه این نشست صدیق تعریف - خواننده- با اشاره به فعالیت‌های زیرزمینی گروه شیدا و عارف در پیش از انقلاب اظهار کرد: این گروه‌ها را افرادی رهبری می‌کردند که در جهت اعتلای فرهنگی کار می‌کردند. کنسرت‌هایی از آن ها مشتمل بر سرودهای اجتماعی‌-تاریخی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد. من به عنوان خواننده کُر در اجرای سال ۵۸ این گروه در دانشگاه علم و صنعت حضور داشتم، اما دانشجویان تندروی آن زمان بساط این اجرا را به هم زدند و نگذاشتند کنسرت برگزار شود. خواستم بگویم این مناقشاتی که امروز در هنر وجود دارد از  ۳۸ سال پیش شروع شد و تاکنون ادامه دارد و این ادامه همان می‌شود که آقای لاریجانی نامه‌ای را در جواب وزیر ارشاد مبنی بر وجود اشکال شرعی در ربنای استاد شجریان می‌نویسد. باید از آقای لاریجانی پرسید سال‌ها اذان موذن زاده اردبیلی پخش می‌شود که این تنها اذان ایرانی است؛ آیا آن هم نباید پخش شود؟

وی اضافه کرد: این داستان‌ها همچنان ادامه دارد. رفع آن‌ها همان فرهنگ‌سازی است. این شما دانشجویان و ما هستیم که باید حتی شده یک قدم در این زمینه به جلو برویم.

همچنین عبدالجبار کاکایی - شاعر و ترانه‌سرا - گفت: ما در ادبیات سنتی سندهای مبنی بر اولویت فرهنگ داریم. اما حالا داریم به کسانی اثبات می‌کنیم که فرهنگ مقدم است، که خود مدعی هستند.

او با بیان حکایتی از گلستان سعدی در  این زمینه ادامه داد:‌ وقتی کشوری در ۷۰۰ سال پیش چنین نگاهی به فرهنگ داشته، چرا اکنون دچار رفتارهای خلاف فرهنگ می‌شود؟ انتخاب مردم در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری یکی از هوشمندانه‌ترین اتفاقات ایران در دوران پس از مشروطه بود.

کاکایی اضافه کرد: در طول تاریخ شتاب در رفتار ما باعث شده اشتباهاتی را انجام دهیم، من چند روز پیش از انتخابات سوار ماشینی شدم و از راننده پرسیدم «به چه کسی رای می‌دهی؟» او جواب داد «به آقای رییسی» پرسیدم «چرا» و او گفت «خب حالا یکی دیگر روی کار بیاید». این تنوع‌طلبیِ ما ناشی از شتابی است که مردم برای تحول به دنبال آن می‌گردند، اما به دنبال ثبات نیستند.

در ادامه سلمان امین - داستان‌نویس - با خواندن ترانه‌ای که در فروردین ماه سال ۸۸ سروده بود، بیان کرد: من پس از انتخابات ۸۸ ناامید شدم، اما در این دوره از انتخابات احساس کردم آن زمان چه زود ناامید شده بودم . من به سه دلیل از منظر  فرهنگی، مطالبه‌ای از دولت ندارم. اول اینکه در زیر فشار هجمه‌های بی‌انصافانه نسبت به دولت ما دیگر فیتیله را پایین کشیدیم و دوم این که آقای روحانی آنقدر وعده داده که اگر به نصف آنها همه عمل کند، یکی از موفق‌ترین دولت‌های بعد از انقلاب خواهد بود.

او اضافه کرد: اما مهم‌ترین دلیل من این است که اساس مطالبه‌گری فرهنگ از دولت‌مردان به مثابه سیاستمداران امری غلط و ورای آن غیر اخلاقی است. مطالبه اجازه دادن برای قدرت بیشتر، از کسی که در اوج قدرت است امری پارادوکسیکال است. واقعیت این است که قدرت قدرت را بر نمی تابد. خواسته من این است که دست از سر ما بردارید وبگذارید کار خودمان را انجام دهیم.

به گزارش ایسنا، پس از حضور نماینده  دانشجویان روی صحنه و وطرح پرسش‌هایی از سوی او مبنی بر مظلوم و کوچک بودن جامعه هنری، از تهی سرشار شدن هنر و درخواست ارائه راه‌کاری برای آشتی دادن جوانان با هنر، کیانیان بیان کرد: من به جزییات اعتقاد دارم حرف‌های کلی می‌تواند گفته شود بدون اینکه معنایی داشته باشد؛ بیانه‌ای که امروز در این جلسه خواند شد پر از دشمنی و خط‌شکنی‌ است. فرهنگ یعنی همین که هر کس به سبک خودش زندگی کند.

این هنرمند با بیان اینکه یکی از معضلات جامعه ما همانندسازی است، گفت: این یعنی ما می‌خواهیم بقیه را به خود شبیه کنیم، اما چه حقی برای این کار داریم؟  ما باید کاری کنیم و امکاناتی را فراهم آوریم که هر کس شبیه به خودش باشد. اینگونه با خلقت اولیه برمی‌گردیم. خدا ما را متفاوت آفریده و هر کدام از ما بر اساس قاعده‌ای به شکل‌های متفاوت هستیم.

او در ادامه اظهار کرد: فردیت مهمترین چیز است. اگر فردیت را لِه کنیم، چه فرقی با هیتلر و استالین داریم؟ من به عنوان فردی که کار هنری انجام می‌دهم می‌گویم هیچکدام از کارهایم را برای مردم انجام نمی‌دهم، بلکه این‌ها برای فردیت و تنهایی خودم است. من محصول جامعه‌ای هستم که تفکر و راهبردی دارد، بنابراین هر کاری میکنم از آن تفکر بر میآید.

کیانیان یز گفت: من نمی‌خواهم مردم را به خود بدهکار کنم، اگر از کار من خوش‌شان می‌آید «فبها» و اگر نمی‌آید «کفها». کسی که همیشه برای مردم کار کند، نوکر مردم می‌شود. اما خلاقیت خودش کجا می‌رود؟ پوپولیسم یعنی همین! با همانندسازی در ابتدا فردیت سپس خلاقیت و در نهایت فرهنگ از بین می‌رود.

«تعریف» نیز با بیان اینکه ما باید تمرین دموکراسی کنیم، گفت:‌ ما باید دیگر اندیشه‌ها را نیز بربتابیم. من انتظار دارم پس از ۴۰ سال از آن کنسرت در دانشگاه علم و صنعت به جایی برسیم که در تغییرات ایجاد شده، نشانه‌هایی از برتافتن یکدیگر را ببینیم. این کار تمرین سختی است. رضا کیانیان نه اینکه با مردم نیست بلکه بیشتر با آنهاست .زیرا به آنها حق انتخاب می دهد.

در بخش بعدی این نشست، کاکایی گفت: مطالبات تبدیل به یک کلیدواژه شده است و باید این را به فال نیک گرفت. من از سال‌های اول انقلاب سراییدن شعر را شروع کردم. در آن زمان ابتدا گفتمان ما تبلیغی نبود، بلکه تحلیلی بود؛ اما در دهه ۶۰ به سمت مُبلغ شدن و مروج شدن پیش رفت. تنها گفتمانی که ۳۰ سال است از این روش کنارگیری کرده و نخواست مُبلغ و مروج باشد، شعر و ادب است.

وی تاکید کرد:‌ شعری که ما در آن تربیت شده ‌بودیم زیر بار این امتیازات نمیرفت و 30 سال است این گفتمان مستقل در جامعه تربیت می شود. و ما تا به حال در جایی قرار داشتیم که کل جامعه قرار داشته است.

این ترانه‌سرا با بیان اینکه در اتحادیه صنف ادبیات اختلافات گسترده ای داریم، به سقوط موسیقی اشاره و اظهار کرد: در جامعهای که ازادی ترانه اجتماعی نباشد موسیقی آن به سمت هوای نفسانی عدول می کند.

«امین» نیز درباره همانندسازی بیان کرد: ما ناخودآگاه همه را مانند خودمان می‌بینیم، به عنوان مثال کتابمان فروش نمی‌رود مردم را به جهل متهم میکنیم. ما فکر میکنیم با پخش صدای محمد رضا شجریان همه جانشان برای او در می رود؛ اما نمی‌بینیم یک خواننده (امیر تتلو)  بغ بغو می کندبه دنبال آن یک میلیون نفر بغ‌بغو می کنند. ما باید بپذیریم چه در وجه بیمارگونه و چه در وجه طبیعی جامعه دچار تکثر شده و ما گوناگونیم. ما فکر می‌کنیم  به دلیل این که یک سری حرف‌ها را شکلات پیچ کرده‌ایم حق داریم.

در بخش پایانی این نشست کیانیان گفت: اگر من عضوکمپین‌های مختلفی مانند کمپین حفظ دریاچه ارومیه می‌شوم، این کار را برای خودم انجام می‌دهم و کسی به من بدهکار نیست. من فکر می‌کنم کار درستی انجام می‌دهم آن را علام کرده و می‌گویم اگر شما هم فکر می‌کنید کار درستی است انجام بدهید. من حسابم را با همه روشن کرده‌ام و حتی با دشمن‌های خودم نیز دشمن نیستم.

او ادامه داد:  من نمی خواهم چیزی را حذف کنم و جای آن چیز دیگری بیاورم. من می‌دانم اگر دریاچه ارومیه خشک شود طوفانی از ریزگردها به وجود می‌آورد که ریزگردهای خوزستان در برابر آن هیچ است. دنبال این مسئله مهاجرت و جنگ پیش می‌آید. آنگاه سرنوشت من و فرزندانم چه می‌شود؟ وقتی من منفعتم را در منفعت شما می‌بینم با هم دوست خواهیم بود.

این بازگر سینما و تئاتر در ادامه بیان کرد: در انتخابات فصل خطاب همه این است که رییس دولت شوند تا قانون اساسی را اجرا کنند. اگر کسی در همان ابتدا قانون اساسی را قبول نداشته باشد من به او رای نمی دهم. من هم این قانون را قبول دارم و اگر هم به آن ایرادی می‌گیرم باید از طریق همین قانون اقدام کرده و آن را تصحیح کنم.

کیانیان رو به دانشجویان گفت: شما باید به حقوق صنفی خود آشنا شوید و  این موضوع حتما در دفترچه حقوق شهروندی است. اگر ما به چنین مواردی آگاه باشیم دو هفته به انتخابات مانده وحشت نمی‌کنیم که چه کسی قرار است انتخاب شود! اتفاق شگفت‌انگیزی که در این دوره رخ داد، این بود که مردم ما به ۲۵۰ هزار تومان یارانه نه گفتند. چند کشور در دنیا به یارانه نه گفتند؟ مردم ما تا این اندازه پرواز کرده‌اند. چهار سال پیش آقای روحانی از هنرمندان خواست از مردم بخواهند یارانه نگیرند، زیرا این کار به ضررتان است.

او اضافه کرد:‌ شما هم اگر به عنوان دانشجو به حقوق خودتان اشنا شوید مملکت گلستان می‌شود.