دومین گزارش سال 2017 مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اجرای برجام

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

GOV/2017/24
2 ژوئن 2017

راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231  (2015) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

1. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد.

B. سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به‌همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که "راستی‌آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد". در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همان‌گونه که در برجام پیش‌بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنان‌که در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه (9) سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هائی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

4. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 2/9 میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال 2017 منابع مالی فرابودجه‌ای برای مبلغ 2/6 میلیون یورو از 2/9 میلیون یورو لازم است. تا تاریخ 24 می 2017، مبلغ 3/7 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال 2017 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیتهای راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

5. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام  را منطبق با رویه‌های پادمانی استناندارد آژانس و به شیوه‌ای بی‌طرفانه و عینی راستی‌آزمایی و نظارت نموده است، . آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

C.1 . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

6. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است.، ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای 3 و 10).

7. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند 15). در نامه‌ای به تاریخ 23 آوریل 2017 ایران به آژانس اطلاع داد که اپراتور تاسیسات HWPP قصد دارد فعالیت این تاسیسات را برای انجام سرویس و تعمیر برنامه‌ریزی شده قبلی در تاریخ 27 آوریل 2017 متوقف نماید. در تاریخ 16 می 2017، آژانس راستی‌آزمایی نمود که تاسیسات فعالیت ندارد و ذخیره آب سنگین ایران 128.2 متریک تن می‌باشد. در طول دوره گزارش‌دهی، ایران بیش از 130 متریک تن آب سنگین نداشته است (بند 14).

8. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21).

C.2 . فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سوخت

9. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند 27) به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد 48 سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب‌دیده یا خراب نصب‌شده در FEP خارج کرده است (بند 29.1).

10. ایران به غنی‌سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی‌سازی بالاتر از 67/3 درصد از اورانیوم 235 را انجام نداده است (بند 28).

11. در دوره زمانی منتهی به 27 ماه می 2017، آژانس راستی آزمایی و نظارت کرده که ایران اورانیوم رقیق شده (depleted) به خطوط فرآوری در EUPP خوراک‏‌دهی کرده تا جایی که مواد خروجی در حد اورانیوم طبیعی یا کمتر بوده‌اند. در طی همین بازه زمانی، آژانس راستی آزمایی نمود که ایران هر اورانیوم غنی شده حاصله در مواد خروجی را با مواد دارای غنای پایین مخلوط نموده تا جایی که به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رسیده است.

12. در تاریخ 27 ماه می 2017 آژانس راستی آزمایی نمود که ایران مقدار 35.7 کیلوگرم اورانیوم در شکل UO2 با غنای 3.67 درصد را که از خطوط فرآوری EUPP در آوریل 2016 حاصل شده بود، از طریق آمیختن با مواد با غنای پایین به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رسانیده است.

13. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 67/3 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 اورانیوم می باشد.

14. در تاریخ 27 ماه می 2017، میزان اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 79.8 کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

15. در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد 1044 سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده شده اند (بند 46)، که تعداد 1042 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند و دو سانتریفیوژ IR-1 به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب هستند. ایران در بازه زمانی گزارش هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ‌گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45).

16. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). آژانس دسترسی منظم به ساختمان های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 45)

17. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلندمدت  غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ 16 ژانویه 2016 انجام داده است (بند 52).

18. در تاریخ 30 ماه می 2017 آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه المنت‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از 1 rem بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

19. ایران هیچ‌کدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

20- هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نگردیده، و غنی‌سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوزها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است (بندهای 42-32).

21- ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند 1/80 ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند( بند 2/80 ). ایران هیچ‌گونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند، تولید نکرده است.( بند 62)

22- همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند 70) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است. 23 ، 24

D. اقدامات شفاف‌سازی

23.    ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی‌سازی استفاده نماید تا بدین‌وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد (بند 67.1). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان  منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل نموده است (بند 67.2)

24.    ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند 68)، نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه نموده است (بند 69).

E. دیگر اطلاعات مرتبط

25. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقت‌نامه پادمان‌ها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌های هسته‌ای و دیگر مکان‌ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

26. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

27. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیسون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه:

28. آژانس به راستی آزمائی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقت‌نامه پادمان‌ها اعلام شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

29. از روز اجراء، آژانس به نظارت و راستی آزمائی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

30. مدیرکل به گزارش‌دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.