حاشیه‌ای بر حمله‌های تروریستی در تهران

تدبیر24»با حادثه تروریستی 17 خرداد در تهران، عکس‌هایی مبنی بر تمایل مردم مبنی بر حضور در محل وقوع حمله تروریستی منتشر شد، حتی یکی از عکس‌ها نشان می‌دهد که در حمله تروریستی اخیر در لندن مردم در حال فرار از وقوع حادثه هستند اما در ایران مردم سعی می‌کنند، خودشان را به محل وقوع حادثه برسانند.

البته ما این واکنش مردم را در حادثه ساختمان پلاسکو نیز دیدیم؛ تا جایی که مسوولان امداد رسانی بارها از مردم درخواست کردند که به محل حادثه نیایند زیرا حضور آنها موجب اختلال در امداد رسانی می‌شود.

رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، دلیل واکنش‌های مردم ایران به این حادثه را مربوط به ابعاد مختلفی می‌دانند که همه‌ی آنها ناشی از عوامل فرهنگی است.   

سیدمحمدامین قانعی راد می‌گوید: کنجکاوی، فقدان بی‌تفاوتی مدنی نسبت به برخی از مسائل، رفتارهای هیجان‌زده و آمیخته با احساسات، همچنین فقدان اعتماد به نهادهای رسمی می‌تواند از جمله دلایلی باشد که مردم را منجر به واکنش می‌کند. مردم فکر می‌کنند نهادها نمی‌توانند خودشان را به موقع به محل حادثه  برسانند، بنابراین احساس می‌کنند باید خودشان وارد عمل شوند.  

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: مردم فکر می‌کنند در چنین موقعیت‌هایی باید کمک کنند و خودشان را به محل حادثه برسانند؛ در حالی که وظیفه رسیدگی به این اتفاقات  و کمک به مجروحین و مصدومین به عهده نهادهای مسوول است. این موضوع بیان‌گر فقدان اعتماد مردم به نهادها است به همین دلیل هم هیجان‌زده می‌شوند و تحت تاثیر احساسات قرار می‌گیرند.

او اضافه می‌کند: مردم در کشورهای دیگر می‌دانند که در جامعه تقسیم کار وجود دارد و باید به نهادها اعتماد کنند؛ بنابراین شرایط  مناسب را فراهم می‌کنند تا نهادهای مربوطه بتوانند کارشان را انجام دهند. مردم در کشورهایی که مدیریت بحران در آنها نهادینه شده است متفاوت‌تر عمل می‌کنند و می‌دانند که باید از محدوده وقوع حادثه خارج شوند تا پلیس یا گروه امدادی وظایف خود را انجام دهند. آنها می‌دانند که حضورشان در محل حادثه جز ایجاد مزاحمت کاری دیگری نمی‌کند.

قانعی راد با بیان اینکه این موضوع فرهنگی است، می‌گوید: ما در ایران هنوز متوجه نشده‌ایم اگر حادثه‌ای رخ می‌دهد نهادها و سازمان‌هایی وجود دارند که باید به این موضوع رسیدگی کنند؛ به همین دلیل در چنین موقعیت‌هایی احساس مسوولیت‌ فردی می‌کنیم تا شاید با حضورمان بتوانیم کمک کنیم اما در کشورهای دیگر مثل انگلیس، فرانسه یا آلمان مردم می‌دانند که باید نهادها وارد عمل شوند.

این جامعه‌شناس درباره برخی از واکنش‌های مردم مبنی بر جُک ساختن درباره این موضوع در شبکه‌های اجتماعی، اظهار می‌کند: جک ساختن در حادثه‌های مکرر در ایران اتفاق افتاده است. معمولا مردم در چنین مواقع دو کار انجام می‌دهند و این موضوع را دستمایه یک سری تسویه حساب‌های داخلی قرار می‌دهند و علیه برخی‌ افراد و نهادها جُک می‌سازند. این جک‌ها معمولا جنبه انتقادی دارد و در قالب طنز برخی را به ریشخند می‌گیرند یا عملکرد نهادهای مسوول یا جناح سیاسی مخالف را دستمایه طنز قرار می‌دهند و ضعف و ناتوانی آنها را به طنز تبدیل می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: در کنار طنزهایی که تولید می‌شود، برخی افراد نیز نوشته‌هایی در جهت تضعیف رقیب‌های انتخابات اخیر می‌نویسند. من بعد از این اتفاق در شبکه‌های اجتماعی متن‌هایی دیدم که پیروزی آقای روحانی در انتخابات را هدف قرار گرفته‌اند بنابراین باید درخواست کرد، در این باره نباید طنزی ساخته شود بلکه حرف‌هایی هم که این حادثه را به یک تسویه حساب داخلی تبدیل می‌کنند، بیان نشوند.

قانعی راد اظهار می‌کند:‌ مردم در موقعیت خطیری قرار دارند که باید وحدت خود را حفظ کنند؛ بنابراین نباید نتیجه انتخابات را با بیان حرف‌های حساب‌نشده به مردم تلخ کرد. استفاده از موقعیت نامناسب برای تضعیف رقیب  خوب نیست؛ زیرا همه‌ ما می‌دانیم که برخی‌ها چندان بدشان نمی‌آید که کشور دستخوش چنین حادثه‌هایی شود. باید توجه کنیم که این موضوع موجب انفعال و تضعیف روحیه مردم نشود در غیر این صورت اتفاقات بدتری را به دنبال خواهد داشت.