ترفند هایی که 5+1 به کار می برند

تدبیر24 : مذاكرات هسته اي تازه ي ايران با گروه 1+5 برخلاف اخبار رسيده در جريان مذاكرات در خصوص مشاهده ي نشانه هايي مبني بر دستيابي توافق ميان طرف هاي مذاكره، بدون نتيجه به پايان رسيد. ظاهر قضايا چنان پيش مي رفت كه گويا غرب پيشنهادهاي ايران را قبول كرده است.سفر سريع وزراي خارجه ي پنج كشور آمريكا، بريتانيا، فرانسه، آلمان و روسيه و همچنين قائم مقام وزارت خارجه چين به ژنو براي مذاكره ي مستقيم با دكتر ظريف نيز بر اين اميدها افزود. اما ظاهراً در آخرين لحظات، وزير امور خارجه فرانسه با تأكيد بر لزوم توجه به نگراني هاي رژيم اشغالگر قدس مانع انعقاد توافقي در اين نشست شد.

شكي نيست كه مسائل امنيتي، سياسي، حقوقي و فني بيشترين سهم را در تعيين تكليف اين قضيه خواهد داشت؛ در عين حال نمي توان منكر اين حقيقت نيز شد كه توان مذاكراتي و آشنايي با تكنيك ها و تاكتيك هاي مذاكره هم به اندازه خود مي تواند نتيجه ي هر مذاكره اي را زير تأثير بگذارد. هر يك از طرف هاي مذكرات هسته اي ايران و گروه 1+5 نيز طي حدود 10 سال گذشته از انواع اين گونه ترفندها بهره گرفته اند. ايجاد اميد در ذهن طرف مقابل در مورد امكان دستيابي توافق بر سر پيشنهاد مطرح شده به وسيله ي او و تغيير موضع ناگهاني در آخرين لحظات مذاكره و مخالفت با پيشنهاد، به ويژه؛ در موردي كه يك طرف مذاكره در واقع گروهي از چند طرف داراي منافع مشترك يا حتي متحد باشد، آخرين اين ترفندها بود كه در مذاكرات هسته اي به وسيله ي غرب به كار گرفته شد.

اين روش مي تواند موجب تضعيف روحيه و نتيجتاً موضع طرف ديگر شود، تا حدي كه او را مجبور به دادن امتيازات هرچند محدود بيشتر در مرحله ي بعدي مذاكره كند. يكي از علل اين امر مي تواند نااميدي ناگهاني پس از شكست روحيه ي خوش بينانه ي پيشين باشد كه در پي مذاكره بر سر پيشنهادش در او ايجاد شده بود. از سوي ديگر پيشنهادي كه اين طرف با دشواري و حتي شايد با صرف نظر كردن از برخي مواضع قبلي اش مطرح كرده و در آغاز مذاكرات به عنوان قدمي بزرگ از سوي او براي دستيابي توافق محسوب شده است، به سادگي مي تواند در مراحل بعدي ويژگي مرزشكن و نوآورانه بودن خود را از دست بدهد و در بهترين وضعيت به كف امتيازات مورد انتظار طرف ديگر، يا حتي در بدترين وضعيت به مبنايي پذيرفته شده براي مذاكره در مورد امتيازات بيشتر تبديل شود. با وجود اينكه اطمينان داريم مذاكره كنندگان كشور در مسأله ي هسته اي از توان، تجربه و دانش خاص مذاكراتي برخوردارند، ذكر برخي نكات در اين ارتباط مي تواند خالي از فايده نباشد.

به نظر مي رسد مذاكره كنندگان كشور بهتر است با تأكيد بر نتيجه نامطلوب اين مرحله از مذاكرات، به دنبال كاستن از تعداد طرف هايي باشند كه روبه روي آنها مي نشينند. چند سال پيش هم كه گروه مذاكره كننده پيشين با ابتكار خود كشورهاي ديگري همچون تركيه را با اين اميد درگير مذاكرات هسته اي كرد كه از مواضع جمهوري اسلامي ايران حمايت كنند، بسياري از كساني كه تجربه و دانش مذاكره داشتند، در خصوص موفقيت اين رويكرد اظهار ترديد كردند. شايد بتوان ادعا كرد كه اختلافات ما و برخي كشورها چون آمريكا به حدي روشن شده و طرف ها به قدري در خصوص آن مذاكره كرده بودند كه ديگر ميانجي گري طرف ثالثي بين آن ها ضروري نباشد.

به هر حال، امروز مذاكره كنندگان ما در سوي ديگر ميز مذاكره هسته اي با تيمي متشكل از شش كشور روبه رويند كه از يك طرف هر كدام در اين قضيه به دنبال تأمين منافع خاص خود است و از طرف ديگر مي توانند با استفاده از انواع ترفندهاي مذاكراتي در دستيابي توافق اشكال تراشي كنند. هر چه ما بتوانيم از تعداد طرف هاي مذاكراتي بكاهيم امكان موفقيت اين مذاكرات بيشتر خواهد شد. بدين منظور شايد بتوان از روشي استفاده كرد كه معمولاً در مذاكرات اقتصادي استفاده مي شود؛ هرچند شكي نيست كه مذاكرات اقتصادي از لحاظ حساسيت با اين مذاكرات قابل مقايسه نيست. اگر ما بتوانيم طرف هاي مذاكره را مجاب كنيم كه مشخصاً يك نفر را با اختيارات كامل براي مذاكره و توافق با ايران به نشست مذاكره بفرستند، احتمال موفقيت بيشتر خواهد بود.

به نظر مي رسد مذاكراه كنندگان ما مي توانند در فرصت باقي مانده تا دور بعدي مذاكرات، به روش هاي مقتضي طرف هاي مقابل را متوجه بي اثر بودن اين گونه ترفندها سازد و حتي در صورت صلاح ديد، بر امكان پس گيري همين پيشنهادهاي كنوني نيز تأكيد كند. در اين راستا، استفاده از قابليت رسانه ها در انتقال رسمي يا حتي غير رسمي مواضع به طرف هاي ديگر و يا استفاده از كانال هاي ارتباطي واسطه اي ديگر توصيه مي شود.

انتقاد جدي از رفتار طرف هاي مذاكره در جلوگيري از دستيابي توافق در سطح گسترده با هدف تحريك احساسات و افكار عمومي در خود اين كشورها و در ميان كشورهاي جهان عليه اين رويه، مي تواند در تضعيف رويكرد كارشكنانه در رفتارهاي طرف مقابل موؤثر باشد.