کاسه های داغ تر از آش و منافع ملی

تدبیر24»در حالی امروز منتقدان دولت بر بحث مفت فروشی گاز به ترکیه سوار شده اند و تلاش دارند با ترسیم فضایی غیر واقعی دولت را متهم به از میان بردن منافع ملی کنند که اقداماتشان در میان مدت می تواند دستاوردهای کشور در حوزه انرژی را زیر علامت سئوال بزرگی قرار دهد .

قرارداد صادراتی گاز ایران به ترکیه یک قرارداد بلند مدت است و بدون تردید مکانیزم هایی برای بازنگری در قیمت و شروط و ... در قراردادهای بلند مدت پیش بینی می شود.

ترکیه از مدتها قبل خواستار بازنگری در قیمت گاز صادراتی ایران بود این در حالی است که ایران با اعلام اینکه قیمت ها را عادلانه می داند ، به بازارهای موازی با ترکیه در این منطقه جهان اشاره می کرد و همین موضوع را مستند قرار می داد تا از قیمت گاز صادراتی اش به ترکیه دفاع کند . به هر حال وقتی تحت تاثیر شرایطی استثنایی و خاص ، صادرات گاز ایران به ترکیه برای مدتی کوتاه قطع شد ، ترکیه نسبت به شکایت از بابت قیمت و همچنین قطع صادرات گاز در سال 1391 شکایتی را مطرح کرد . با دفاعی که ایران در مجامع بین المللی کرد ، ترکیه نتوانست به میزانی که در صدد بود، قیمت گاز وارداتی از ایران را کاهش دهد . به هر حال طبق آنچه وزیر نفت اعلام کرده است ، طبق رای دیوان داوری ، رای به کاهش 13.5 درصدی نرخ گاز داده است .

در این فضا ایران مکلف می شود نسبت به بازگرداندن بخشی از پولی که از ترکیه دریافت کرده است اقدام کند . طبیعی است که مسئولین وزارت نفت می توانند روشی را برای بازپرداخت تعیین کنند، یا تا زمان تسویه گاز تحویل دهند یا اینکه پول را پس بگیرند، در این شرایط برخی علم "مفت فروشی" گاز را بالای سر برده اند تا از این داستان برای خود نفعی ایجاد کنند . اما لازم است نگاهی اجمالی بندازیم که تاثیر این دست تبلیغات دروغین و منفی بر فضای کلی اقتصاد کشوری که از بزرگترین دارندگان انرژی جهان است و می تواند بازارهای گازی اش را توسعه دهد، چیست ؟

یک – ایران توانسته است ظرفیت تولید گاز خود را با افزایشی قابل توجه و چشمگیر روبرو کند . موفقیت ایران در پارس جنوبی بسیار قابل توجه است ، ایران از پس سال ها توانسته است ظرفیت تولید گاز خود در این میدان مشترک را افزایش دهد و در نتیجه قدرت صادراتی خود را افزایش دهد . بی تردید با اغاز فصل سرما ، ایران قادر است نسبت به افزایش صادرات گاز خود اقدام کند. در چنین فضایی ، درست در آستانه افزایش قدرت ایران در بازارهای جهانی گاز ، مانور بر مساله‌ای توخالی و متهم کردن دولت چه تاثیری بر موقعیت ایران در این بازارها به جا خواهد گذاشت ؟

دو – نگران کردن مشتریان کنونی ایران می تواند شرایط را به ضرر ایران تغییر دهد . از یک سو سبب می شود مشتریان کنونی با احساس ناامنی به دنبال یافتن منابع جایگزین ایران باشند و از سوی دیگر مشتریان بالقوه را نیز ممکن است در ادامه مذاکرات متزلزل کند . در این فضا رقبای ایران می توانند از موقعیت بهره برده و سهم خود از بازار را افزایش دهند.

سه – ظرفیت تولید گاز ایران از میادین مشترک افزایش یافته است،لازم است برای آنکه نفع کشور حفظ شود نسبت به تولید بیشتر گاز اقدام کند. اگر بازارهای صادراتی توسعه نیابد ، یا باید ظرفیت تولید گازمان را حفظ کنیم یا اینکه بار دیگر سیاست های بهینه سازی مصرف گاز را به فراموشی بسپاریم . هر دو مورد نفع کشور را به همراه ندارد . در ضمن تزریق گاز به میادین نفتی به مظنور افزایش تولید نیز خود ظرفیت خاصی دارد، به این ترتیب می بینیم که نفع ایران در توسعه بازارهای صادراتی و دنبال کردن سیاست افزایش تولید گاز، خصوصا از میادین مشترک است تا ثروت کشور حفظ شود. در این فضا متزلزل کردن موقعیت دولت و زیر سئوال بردن قراردادها خود عاملی است که می تواند آینده این سیاست را با مشکلاتی روبرو کند .

چهار – برخوردهای نابجا و ناروای عوامل غیر دولتی در امور حساسی از این دست می تواند مشکلاتی را برای کشور ایجاد کند که در صورت سهل انگاری غیر قابل جبران خواهد بود. متاسفانه برخی زیر نقاب دلواپسی و دلسوزی،در نقش کاسه های داغ تر از آش ظاهر شده اند و با مانور بر این مساله که منافع ملی حفظ نمی شود، منافع ملی را در خطری بسیار بزرگ تر قرار می دهند .