فراکسیون زنان شورای‌شهر و چند پیشنهاد

تدبیر24» البته این مهم نافی نقد درون‌جریانی که رویکردش پالایش و تقویت جریان اصلاحات است نخواهد بود. در همین راستا، قطعا حمایت از تشکیل فراکسیون زنان در شورای شهر تهران می‌تواند اقدامی مهم و قابل توجه باشد، چراکه این اولین‌بار در تاریخ تشکیل شوراهای شهر است که فراکسیون زنان شکل می‌گیرد و می‌توان آن را مبارک دانست. آنچه اهمیت دارد اینکه باید فارغ از انتقادات درون‌جریانی که خود عامل پویایی جریان اصلاحات و ممانعت از راکد ماندن و بی‌تاثیر شدن آن در میان مردم است، از همه تجارب برای موفقیت هرچه بیشتر بهره برد. بی‌شک رویکردهای برنامه‌ریزی شهری در ایران با توجه به ساختار برنامه‌ریزی متمرکز و بخشی‌نگر، هنوز تحت تاثیر رویکردهای کمی و ابزار محور دهه 1950 قرار دارد که عموما در ارتباط با نیازهای زنان دچار نوعی کوری جنسیتی است و همین موضوع مانع از تحقق توسعه پایدار شهرها می‌شود. شاید تاکنون سیاست‌های برنامه‌ریزی شهری در اختیار اقلیتی خاص بوده که در رویکردها و برنامه‌نویسی‌ها، اهمیت این موضوع به‌درستی درک نشده و بنابراین واقعیات موجود درباره اینکه زنان و مردان در استفاده از خدمات شهری، دسترسی به فضاهای شهری و تاثیرپذیری از شهرها به‌صورتی متفاوت عمل می‌کنند، نادیده گرفته شده است. از این‌رو در طراحی و ساخت فضاهای شهری به نیازها و خواسته‌های زنان توجه نشده است. واژه عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیزی در جای خود است و عدالت جنسیتی، یعنی اینکه انسان‌ها براساس ویژگی‌های اکتسابی ازجمله قابلیت‌ها، شایستگی‌ها و ظرفیت‌های وجودی، بتوانند جایگاه واقعی خود را بیایند و افراد به‌واسطه جنسیت از حضور در عرصه‌ای منع نشوند و به انسان‌ها فارغ از زن یا مرد، فرصت برابر داده شود و این خلأیی بوده که گاه در نگاه به برنامه‌ریزی شهری با آن مواجه بوده‌ایم. سیاستگذاری‌های صورت‌گرفته فارغ از آنکه آیا برای همه ساکنان شهر قابل بهره‌برداری است، صرفا به عنوان رویکردی با نگاه توسعه کالبدی نگاشته شده است و از این‌رو سهم ارائه خدمات به زنان به‌طور ناخودآگاه در نگاه اکثریت برنامه‌نویسان مرد فراموش شده است و لذا اکنون با شهری توسعه‌یافته از منظر کالبدی مواجه هستیم که توازن، سرزندگی و لطافت صددرصدی برای آرامش شهروندان ندارد. یکی از نکات مهمی که می‌تواند تاثیر نقش زنان در اداره متوازن و سرزنده شهر با همه اجزایش را مدنظر قرار دهد اتکا به تجربه برنامه‌ریزی شهری در اغلب کلانشهرها برای ارتقای مشارکت شهروندان است، که آن هم اهمیت به رویکرد محله‌محوری است. با حرکت به سمت محله‌محوری و دخالت شهروندان در ساختمان جامعه خود، می‌توان شهرها را زنده و پویا نگه داشت. هنگامی كه یك محله به جای آنكه محصول یك میز طراحی مهندسی یا اتاق سیاستگذاری باشد از طریق یك فرایند جامعه‌محور طراحی‌شده و توسعه‌یافته باشد نتایج حاصل به‌ویژه برای زنان فوق‌العاده سودمند خواهد بود. بدیهی است زنان بیشترین نقش را به ‌عنوان رهبران یا مشاركت‌كنندگان فعال در جوامع كوچك‌تر مانند محلات شهری ایفا می‌كنند. به عبارت دیگر، می‌توان گفت زنان نقش اساسی در پیوستگی اجتماعی محلی را دارند. این نوع پیوستگی به‌ویژه برای دستیابی به طرح اجتماعی و مدیریت موفق در جوامع چندفرهنگی ضروری است. بنابراین به منظور فراهم‌سازی برنامه‌ریزی مشارکت‌محور می‌بایست فرایند و سازوکار برنامه‌ریزی تغییر کند و به‌تدریج بسترهای تحقق مدیریت محله در سطح شهر فراهم شود که در این رویکرد قطعا زنان می‌توانند نقش موثری را ایفا کنند. البته این بدان معنا نیست که صرفا بخواهیم همانند قبل برای افزایش آمار استفاده از زنان در عرصه مدیریت شهری مدیریت محلات را به زنان بسپاریم، بلکه مهم آن است که در برنامه‌ریزی‌های کلان زنان نیز تاثیربخش باشند که بنابراین سیاست‌ها و برنامه‌ها با اتکا به نقش‌بخشی به زنان در محلات تدوین شود. در کنار این مهم نکاتی برای تغییر رویکرد و ساختار مدیریت شهری پیشنهاد می‌شود که فراکسیون زنان شورای شهر می‌تواند مدنظر قرار دهد: 1- بسترسازی به منظور تصمیم‌گیری زنان برای حل مشکلات، دغدغه‌ها و مطالبات حوزه زنان. 2- رایزنی و الزام شهردار آتی تهران به منظور تغییر رویکرد مدیریت مردانه و بهره‌گیری از شایسته‌سالاری در مناصب مهم و اثرگذار مدیریت شهری. 3- رایزنی به منظور تشویق زنان برای ارتقای مشارکتشان در سطح شورایاری‌ها. 4- تلاش برای تحقق عدالت ‌جنسیتی و فراهم‌سازی رقابت آزاد و سالم میان تمامی داوطلبان استخدامی در سازمان‌ شهرداری. 5- بسترسازی سازوکار لازم به منظور مشارکت شهروندان در امور شهری و حرکت به سمت محله‌محوری و سیاستگذاری پایین به بالا، از طریق حضور مستمر نمایندگان در نقاط مختلف شهر به منظور تقویت سرمایه اجتماعی و تشویق به مشارکت شهروندان.

زهره آشتیانی، دبیر کارگروه رسانه معاونت زنان ریاست‌جمهوری