اتخاذ دیپلماسی فعال منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای گره‌گشای کلاف سردرگم مشکلات منطقه

محمدبن‌سلمان به صراحت اعلام کرده است که سودای جنگ با شیعیان دارد و جنگ را به داخل مرزهای جمهوری اسلامی ایران می‌کشاند.

این یاوه‌گویی‌ها در شرایطی از سوی ولیعهد عربستان سعودی مطرح می‌شود که سعودی‌ها اکنون درگیر اختلافات داخلی و از حل مشکلات خود عاجز هستند. در حالی‌که ایران اسلامی امروزه بیش از پیش در عرصه بین‌المللی با توفیق مواجه می‌شود و به ویژه اکنون که پس از به ثمر نشستن برجام با گسترش روابط با کشورهای اروپایی و توسعه مناسبات مواجه هستیم. جمهوری اسلامی ایران از جایگاه مناسبی در منطقه و جهان برخوردار است و همین امر موجب هراس سعودی‌ها شده و سعی دارند با طرح چنین تهدیداتی علیه ایران کمی از شدت آلام خود بکاهند.

در شرایط کنونی منطقه استراتژیک خاورمیانه با مناقشات و بحران‌هایی مواجه است و بروز هرگونه جنگی در این شرایط به ضرر همه کشورها تمام می‌شود و بیش از همه عربستان در آتش جنگ‌افروزی خود خواهد سوخت. در این میان ضروری است که دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که نقش مؤثری در منطقه دارد با در پیش گرفتن سیاست‌های مناسب و هوشمندانه سعی در کاهش تنش‌ها کند.

در همین خصوص به گفت‌و‌گو با غلامرضا ظریفیان، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت اصلاحات نشستیم. او معتقد است در شرایط کنونی و آن‌طور که از اوضاع برمی‌آید، تصویر نامشخصی از سیاست‌های آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ وجود دارد و مشخص نیست قصد دارد خاورمیانه را به چه سمت‌و‌سویی سوق دهد.

ظریفیان افزود: به نظر می‌رسد که ترامپ قصد دارد از طریق فضاسازی یا ایجاد یک نمایه‌ای از جنگ، بازاری برای فروش ضرادخانه‌هایش به کشورهای منطقه خاورمیانه فراهم کند. به هر حال ترامپ چه بخواهد خاورمیانه را به سمت جنگ داخلی سوق دهد و یا این‌که فضایی ایجاد کند که خاورمیانه را به محل فروش ضرادخانه‌های آمریکا تبدیل کند، کشورهای منطقه باید هوشیار باشند و با هماهنگی و همدلی و هم‌فکری در سطح منطقه مانع از این باشند که خاورمیانه مجدد آماج حوادث تلخ شود؛ چراکه در حال حاضر خاورمیانه به اندازه کافی درگیر بحران‌هایی همچون گروه تروریستی داعش است.

وی با اشاره نقش فعال و هوشمندانه ایران در کاهش تنش‌های منطقه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران به دلیل ویژگی‌هایی که از نظر جغرافیایی و موقعیت استراتژیک در منطقه دارد و از دیگر سو به دلیل توانمندی که در ارتباط با مسائل جهانی می‌تواند داشته باشد، باید مسیر دیپلماسی هوشمندانه را به طور جدی در پیش گیرد.

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت اصلاحات با بیان این‌که در صورت وقوع هرگونه جنگی در نهایت متضرر اصلی عربستان است، عنوان کرد: باتوجه به اختلافات گسترده‌ای که اکنون در عربستان بر سر پادشاهی این کشور وجود دارد، به جرأت می‌توان گفت که عربستان توان مبارزه با هیچ کشوری را ندارد؛ عربستان می‌تواند آغازگر جنگ باشد اما توان ادامه در شرایط جنگی را نخواهد داشت و در آتش جنگی که خود شعله‌های آن را برافروخته است، خواهد سوخت و شکست‌خورده و سرافکنده‌تر از قبل بازنده جنگ خواهد بود. از دیگر سو اگر آغازگر جنگ نیز باشد، ناگزیر بخش عظیمی از سرمایه‌اش را باید صرف تسلیحات کند و در چنین شرایطی باز عربستان بازنده خواهد بود.

ظریفیان، کشورهای منطقه را متضرر اصلی وقوع هرگونه جنگ دانست و افزود: در صورت وقوع هر اتفاقی در منطقه قطعاً همه کشورهای منطقه متضرر خواهند شد. از این رو دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به دلیل نقش مؤثری که می‌تواند در برقراری تعادل ایجاد کند، باید با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و فعال در فضای تعارض و تنازعی که عربستان آغازگر آن بوده است، گرفتارش نشویم و بر طبل تنازع در خاورمیانه نکوبیم. همچنین باید با فعال شدن و گسترش مناسبات با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و ترکیه و حتی کشورهای اروپایی دنیا را متوجه این نکته مهم کنیم که این نوع تنازعات برای همه کشورها غیر از آمریکا زیان‌آور خواهد بود.

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت اصلاحات، معتقد است که در شرایط کنونی هم در امور داخلی و هم در دیپلماسی جهانی باید یک سیاست کاملاً هوشمندانه و فعال را در منطقه به کار گیریم تا اسیر سناریویی که عربستان و آمریکا برای کل منطقه تدارک دیده‌اند تا خاورمیانه را  دچار نوعی هراس کنند، نشویم. در صورتی که سناریوی آمریکا در منطقه محقق شود، سرمایه‌های قابل‌توجهی به جای این‌که در بخش‌های توسعه‌ای صرف شود به سمت تسلیحات می‌رود و مشکلات منطقه را به کلاف سردرگمی تبدیل می کند که در هر دو صورت بازی دو سر باخت برای عربستان خواهد بود و در این میان قطع یقین جمهوری اسلامی ایران می‌تواند هوشمندانه و با در پیش گرفتن سیاست فعال به دور از انفعال نقش مؤثری در بازگشت آرامش به خاورمیانه ایفا می‌کند. ظریفیان تأکید کرد: در صورت وقوع جنگ باتوجه به مشکلات جدی که در عربستان وجود دارد، قطعاً این کشور در آتش جنگ خواهد سوخت و متضرر اصلی سعودی‌ها خواهند بود.

وی با بیان این‌که عربستان تکیه‌گاه اصلی‌اش نفت است، مطرح کرد: جنگ برای چنین کشور تک‌محصولی همچون سمّ مهلک است. در شرایط کنونی عربستان درگیر اختلافات داخلی است. بسیاری بر این اعتقادند که محمدبن‌سلمان نباید بر مسند قدرت نشیند و پادشاه شود. قطعاً چنین کشوری نمی‌تواند تهدید به کشاندن جنگ به مرزهای دیگر کشورها را عملی کند چراکه خود از درون با مشکلات بسیاری در حاکمیت دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.

معاون وزیر علوم دولت اصلاحات تأکید کرد: در چنین شرایطی ایران باید از حالت انفعالی خارج شود و با در پیش گرفتن دیپلماسی فعال، منطقی و در عین حال هوشمندانه و تعامل با همسایگان به کاهش اختلافات و مناقشات در خاورمیانه کمک کند.

ظریفیان همچنین به سیاست‌های آمریکا در منطقه اشاره کرد و گفت: آمریکا قصد دارد منطقه را با هزینه خود اداره کند و در صورت بروز جنگ در منطقه بخشی از هزینه‌ها را نیز می‌پردازد. درحقیقت می‌توان گفت سیاست ترامپ این است که در منطقه با تأمین بخشی از هزینه‌ها درگیری و اختلاف ایجاد کند.

وی افزود: ترامپ سیاست خطرناکی را در پیش گرفته است. طبیعی است اگر او بتواند از جاه‌طلبی مسؤولان کنونی عربستان و فضای تنش‌آلود بهره‌برداری سیاسی کند، اتفاقات نگران‌کننده‌ای در منطقه خواهد افتاد. خوشبختانه بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و اروپا مایل نیستند که وارد یک تنازع شوند چراکه بازنده نهایی خودشان هستند. هم کشورهای اروپایی و هم ایران به عنوان مؤثرترین کشور در منطقه باید کمک کنند تا عقلانیت به گونه‌ای در منطقه فعال شود و نقش بازدارنده ایفا کند که عربستان متوجه شود در چنین شرایطی نهایتاً تنها خواهد ماند. بر کسی پوشیده نیست که تنها راه این است که با اتخاذ دیپلماسی فعال منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به مناقشات پایان دهد.

معاون وزیر علوم دولت اصلاحات در پایان گفت: در صورت وقوع جنگ در خاورمیانه اروپا نیز متضرر می‌شود چراکه بازار فروش تولیدات و محصولاتش به خطر می‌افتد. در شرایط جنگی همه به فکر خرید سلاح خواهند بود نه تولیدات شرکت‌های اروپایی. به نظر من شرایط تا حدی نگران‌کننده است و باید در چنین شرایطی تلاش کرد تا عربستان منزوی شود و لازمه این منزوی شدن این است که سیاست‌های منطقه‌ای ایران به‌گونه‌ای باشد که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به سمت عربستان متمایل نشوند و زیر پرچم این کشور و منطبق با سیاست‌‌هایش عمل نکنند