فتح موصل پایان داعش نیست!

تدبیر24»سه‌سال پیش داعش قدرت و توان خود را با تصرف شهر موصل به‌رخ‌کشید و پس از آن با کنترل بخش‌های بزرگی از عراق و سوریه به تهدید مهم جهانی تبدیل شد. موصل یکی از نمادها و ستون‌های اصلی قدرت این سازمان تروریستی محسوب می‌شده است. آنها از شهرهای موصل در عراق و رقه در سوریه برای مدیریت دستگاه خلافت خودخوانده خود و همچنین ترسیم برنامه‌های نظامی و سیاسی‌شان استفاده کرده‌اند. اکنون موصل سقوط کرده و رقه نیز در آستانه پایان سیطره داعش بر آن قرار دارد؛ این نشانگر ازبین‌رفتن انسجام درونی و مدیریتی داعش است و این گروه به‌لحاظ میدانی و در عرصه نظامی در هفته‌های پایانی عمر خود قرار دارد. اما آیا شکست داعش در موصل و به‌طور کلی در عراق به‌معنی پایان تروریسم و حضور داعش در منطقه خواهد بود، یا اینکه شکست تروریسم نیازمند ابزارها و مولفه‌های دیگری نیز هست؟ فتح موصل اگرچه به حضور داعش در شهر خاتمه بخشید، اما افزایش توقعات از فتح موصل امری عاطفی و بیشتر احساسی است. پایان داعش در موصل خبری خوشایند برای منطقه و جهان خواهد بود، اما دو مساله باعث شده داعش و نیروهای شبیه به آن همچنان در خاورمیانه حضور داشته باشند. اولا داعش از لحاظ فکری و بینشی از بین نرفته و همچنان در منطقه حضور دارد. داعش تفکری سخیف و جزم‌گرایی نقابدار است. تنها شکست نظامی نخواهد توانست این تفکر خطرناک و خوانش مسموم را از بین ببرد، بلکه باید مبارزه ایدئولوژیکی و فکری برای ازبین‌بردن تفکرات داعشی نیز در دستور کار قرار گیرد. همچنین زمینه‌های ظهور و بروز داعش نیز مورد بازبینی قرار گرفته و رفع شوند. علاوه براین، داعش و گروه‌های شبیه به آن ضمن جزم‌اندیشی، در حوزه بازیگران ابزاری نیز به‌طور تاریخی مورد استفاده قدرت‌هایی فرامنطقه‌ای بوده‌اند؛ قدرت‌هایی که خواستار حضور و نفوذ در خاورمیانه هستند. از ابتدا نیز ظهور داعش و قدرت‌گیری این گروه با ابهامات زیادی مواجه بوده است. چه کسی از وجود داعش و بی‌ثبات‌سازی‌های آن منتفع خواهد شد؛ این مساله در آینده نیز ادامه خواهد داشت و احتمال به‌کارگیری داعش و نیروهای مرتبط و همسو با این تفکر در سایر نقاط منطقه و در راستای قدرت بازیگران فرامنطقه‌ای وجود دارد. پس از روی‌کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا این کشور با درپیش‌گرفتن پارادایم آشوب و طرح استراتژی‌های جدید در منطقه ‌درصدد سوق‌دادن تروریسم به مناطق دیگر و استفاده ابزاری از گروهایی همچون داعش است. درنتیجه پایان سلطه داعش در موصل لزوما به‌معنی پایان تروریسم در عراق، سوریه و منطقه نخواهد بود. با وجود این مسائل، نابودی داعش در موصل و نزدیک‌شدن روزهای پایانی این گروه نقطه‌عطفی برای عراق محسوب خواهد شد. عراق امروز از امنیت بیشتری برخوردار است. آنان خواهند توانست بر اساس این پیروزی و پیامدهای روانی ناشی از آن، وحدت ملی کشور خود را بهبود بخشند و برای ترسیم هویت ملی این کشور نیز از آن استفاده کنند. همچنین با ایجاد یک امنیت پایدار نسبت به گذشته دولت مرکزی قوی‌تری تشکیل دهند.

مهدی مطهرنیا، تحلیلگر مسائل بین‌الملل