ناطق‌نوری در دولت‌بعدی چه‌نقشی دارد؟

تدبیر24»«ناطق نوری روزی روزگاری رقیب سرسخت جریان اصلاح‌طلب محسوب می‌شد؛ همان سال‌هایی که دوم خردادی‌ها غوغا کردند. شیخ نور اما به مرور در تغییرات زمانه تغییر کرد. کم‌کم از جامعه روحانیت جدا شد.  احمدی‌نژاد که آمد معادلات بیشتر از هر زمانی عوض شد. مواضع چپ روزبه‌روز به مواضع ناطق نزدیک‌تر و مواضع ناطق هم همین طور و بر عکس فاصله ناطق از راستی‌ها بیشتر و فاصله راستی‌ها هم از او. اما با همه اینها ناطق سال‌هاست که کنج عزلت سیاسی برگزیده است. او حتی در برابر هجمه‌ها علیه خودش نیز واکنشی نشان نمی‌دهد تا جایی که گاهی سکوتش آزاردهنده می‌شود. با این حال آیت‌الله‌ هاشمی که درگذشت، یک بار دیگر ناطق نوری بر سر زبان‌ها افتاد. بسیاری می‌گفتند حالا وقتش رسیده تا شیخ نور به جایگاه اصلی خود بازگردد. خیلی‌ها هم می‌گفتند که ناطق نوری نایب برحق و اشبه‌الناس به آیت‌الله فقید است و قرار است جای‌ هاشمی را پر کند. برای همین نام ناطق برای مناصب مختلف بر سر زبان‌ها افتاد. بسیاری به ریاست او بر مجمع تشخیص امیدوار بودند.
 
حمایت تمام قد 
شیخ نور در هنگام مبارزات انتخاباتی ۹۶ محافظه‌کاری را کنار گذاشت. از سمتش (برای حفظ شان این جایگاه) استعفا داد و تمام قد از روحانی حمایت کرد. گاه در سخنرانی و گاه در بیانیه‌هایش از دل و جان برای رئیس دولت تدبیر و امید مایه گذاشت و شاید امروز به واسطه همان استعفا و حمایت از حسن روحانی است که به عنوان یکی از اعضای کابینه دولت یازدهم مطرح می‌شود و گفته شده رایزنی‌هایی توسط برخی دولتی‌ها و عناصر پشت‌ پرده اصلاح‌طلبان با حسن روحانی برای انتصاب ناطق‌نوری به‌ عنوان معاون اول رئیس‌جمهور صورت گرفته است.
 
کابینه جوان با وجود نوری؟ 
نوری اما سابقه چهار ساله وزارت در دهه شصت را نیز دارد؛ آن هم وزارت کشور. از همین روست که عده‌ای دیگر می‌گویند ناطق قرار است رهسپار وزارتخانه میدان فاطمی شود و یکی از حساس‌ترین وزارتخانه‌ها در عرصه سیاست داخلی را از آن خود کند. به عبارتی او این بار به جای رحمانی فضلی خواهد نشست. ولی آیا ناطق نوری که ۲۰ سال پیش در سودای ریاست‌جمهوری بود، اکنون بعد از گذشت دو دهه از آن سودا حاضر خواهد شد معاون اولی دوست و همراه کم سن و سال‌تر از خود را بپذیرد؟ یا به وزارت کشوری تن دهد که اساسا معروف است در آن شخصیت‌های بزرگ سیاسی یا جناحی به دنبال سهم‌خواهی هستند؟  به عنوان مثال بر کسی پوشیده نیست که حضور رحمانی فضلی در وزارت کشور به نوعی سهمیه‌ای بود که به علی لاریجانی، رئیس مجلس در ساختار دولت اختصاص داده شده بود. آیا در چنین شرایطی جایگاه ناطق نوری این است تا سهمیه‌ای در وزارت کشور باشد؟  این را هم نباید فراموش کرد که حسن روحانی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ نوید یک کابینه بسیار جوان‌تر از دولت یازدهم را داد؛ کابینه‌ای که دیگر وزرا یا معاونان پر سن و سال در آن حضور ندارند. ناطق نوری اما چند سالی هست دهه هفتاد زندگی خود را هم پشت سر گذاشته است. شیخ نور ۷۳ ساله مطمئنا از جنس آن کابینه جوان نوید داده شده نیست.
 
شاخص غیر قابل انکار 
ناطق نوری اما یک شاخص است؛ یک چهره برجسته؛ یکی از عقلای سیاسی که محال ممکن است نقش او را در عرصه کشور نادیده بگیریم. نوری یک ظرفیت غیر قابل انکار است وگرنه او را هرگز با‌ ها‌شمی مقایسه نمی‌کردند. از این رو شیخ باید در دولت روحانی استفاده شود اما شاید نه به عنوان وزیر کشور یا معاون اول. او مغز متفکر هر دولت معتدلی می‌تواند باشد. نوری در سطحی بالاتر از وزارت است. استعفای اخیرش نیز نشان داد که او بیشتر به آرمان‌هایش می‌اندیشد و نه چیز دیگر. از همین روست که بودن یا نبودن نوری در دولت و چگونگی حضور او در کنار حسن روحانی این روزها به یک سوال تبدیل شده است.  به راستی آیا شیخ نور سکوتش را می‌شکند و بر عهدی که بر عدم ورود دوباره به عرصه سیاست بسته بود، پشت می‌کند و در کنار رئیس‌جمهور در نقش معاون یا وزیر ظاهر خواهد شد؟ و آیا دولت توان بهره‌برداری از ظرفیت او را دارد؟
 
استفاده از ظرفیت نوری، چگونه؟ 
علی صوفی، وزیر دولت اصلاحات با تاکید بر این که در حال حاضر موقعیتی که در شان و جایگاه ناطق نوری باشد، در کابینه یک دولت نمی‌توان پیدا کرد، به آفتاب یزد می‌گوید: «بالاترین حد برای ناطق نوری معاون اولی است و اگر این جایگاه را مناسب ندانیم قطعا جایگاه وزرا نیز برای او مناسب نخواهد بود.»  وی با اشاره به گمانه‌زنی‌هایی که درباره حضور ناطق نوری به جای رحمانی فضلی در پست وزارت کشور می‌شود نیز معتقد است: «هر چند ناطق نوری قبلا وزارت کشور را تجربه کرده اما پرسش اینجاست که آیا اساسا او حاضر است بازگشتی به سه دهه پیش داشته باشد و وزارت کشور را بپذیرد؟ فراموش نکنیم وزارت کشور یک وزارتخانه بسیار حساس است. نوری با پذیرش این پست در چنین شرایطی با دوگانگی خاصی روبه‌رو خواهد شد. نخست عقبه رای روحانی که اصلاح‌طلبان هستند و دوم جایگاه سنتی اصولگرایی ناطق نوری است و این یک چالش برای او و روحانی خواهد شد.»  وی درباره گمانه‌زنی‌ها درباره انتخاب ناطق نوری به عنوان معاون اولی نیز اظهار کرد: «طبیعتا ناطق نوری در مقام معاون اولی دچار چالشی که در وزارت کشور با آن روبه‌روست، نمی‌شود. می‌توان معاونت اولی را یک مقام تشریفاتی به شمار آورد که نسبت به وزارت کشور از حساسیت‌های سیاسی کمتری برخوردار است اما طبیعتا در لباس معاون اولی، ناطق نوری با چالش مباحث اقتصادی دولت مواجه خواهد شد و به نظر می‌آید وی در این حوزه کمتر می‌تواند کمک حال دولت باشد.»
 
صوفی با اشاره به هجمه‌های اخیر به حسن روحانی و شدت روزافزون آن گفت: مطمئن باشید با رویه‌ای که بخشی از اصولگرایان علیه دولت روحانی به کار گرفته‌اند، حضور ناطق نوری در کابینه نه تنها باعث کاهش این هجمه‌ها نخواهد شد بلکه ممکن است آن را تشدید کند؛ چرا که اصولگرایان حضور ناطق نوری را یک اجماع‌سازی علیه خود تلقی می‌کنند. بنابراین اساسا من حضور ناطق نوری در دولت را نمی‌توانم خیلی مثبت ارزیابی کنم. در حالی که حضور او در مجمع تشخیص مصلحت نظام بسیار موثر است.»  وزیر دولت اصلاحات درباره این که دولت روحانی چگونه می‌تواند از ظرفیت ناطق نوری استفاده کند، گفت: «ناطق نوری همین الان نیز فرد مورد مشورت حسن روحانی است. او حتی در حلقه اصلاح‌طلبان نیز حضور دارد. ناطق نوری همواره کار اجرایی داشته و هیچ وقت از مسائل کشور دور نبوده است. در حال حاضر نیز جلساتی تشکیل می‌شود و وی مسائل روز را تجزیه و تحلیل می‌کند. معمولا این تجزیه تحلیل‌ها نیز واقع‌بینانه است و تا الان نیز خروجی نشست‌هایی که با حضور ناطق نوری انجام شده، بسیار مثبت بوده است.» این فعال سیاسی اضافه کرد: «ناطق نوری نیز مانند مرحوم آیت‌الله رفسنجانی خیلی سریع خود را با واقعیات وفق داد و هم اکنون همسو با مردم حرکت می‌کند. ناطق نوری با ساز و کار فعلی که دارد مطمئنا در کنار حسن روحانی و البته نه الزاما به عنوان عضوی از کابینه نقش موثری خواهد داشت.»
 
روحانی به او چک سفید امضا می‌دهد ولی... 
عبدالله ناصری دیگر فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم درباره گمانه‌زنی‌هایی که پیرامون حضور ناطق نوری در کابینه و به‌ ویژه در حوزه وزارت کشور و همین طور معاونت اولی وی می‌شود، گفت: ناطق نوری بعد از کاندیداتوری ریاست‌جمهوری ۷۶، مسئولیت‌هایی در حد مجمع، مشاور رهبری معظم یا بازرسی دفتر رهبری داشته است و عملا به سمت تاثیرگذاری بیشتر رفت. ناطق نوری یک اصولگرای خوشنام و امیدبخش برای اصلاح‌طلبان و جامعه عمومی کشور است و از این رو نقش عمده‌ای را در ایجاد وفاق ملی، تعامل و گفت‌وگوی ملی ایفا می‌کند. او نیز قادر خواهد بود چون اصلاح‌طلبان یا مرحوم‌ ها‌شمی نقش‌های تاثیرگذاری را بدون نیاز به حضور در کابینه انجام دهد. روحانی باید از ظرفیت نوری نه در دولت خود بلکه به اشکال دیگر بهره جوید. حتی لاریجانی به عنوان رئیس قوه مقننه نیز باید از این ظرفیت استفاده کند.»
 
ناصری ادامه داد: «ناطق نوری در برابر هجمه‌هایی که به دولت می‌شود می‌تواند نقش موازی بازی کرده و ورق را به نفع دولت برگرداند. نوری باید در جریان گسترده حوزه‌های علمیه متمرکز شود. وی در قالب گفت‌وگو با مراجع عالی قدر و علمای بزرگ یک ظرفیت فرانهادی است که می‌تواند به عنوان یک اصولگرای معتدلی که به منافع ملی فکر می‌کند، رایزنی نماید. گفتمان نوری یک گفتمان موثر در روند بهبود کشور به‌ ویژه بعد از موضع‌گیری‌های اخیر علیه دولت است.»  ناصری درباره تلاش عده‌ای مبنی بر این که ناطق‌ نوری را به عنوان معاون اول یا وزیر کشور مطرح کنند، گفت: «ناطق نوری انسان صادقی است. او اعلام داشته که من با مسئولیت اجرایی سال‌ها‌ست که خداحافظی کرده‌ام. من معتقدم که اکنون هم ناطق نوری به فکر پست‌های دولتی نیست و همان طور که گفته باید عرصه را به روی جوانان باز کرد. او نیز مانند بسیاری از چهره‌های پیشکسوت اصلاح‌طلب صادقانه بر موضع قبلی مبنی بر عدم ورود به عرصه سیاست اجرایی باقی خواهد ماند و بهتر است برخی رسانه‌ها نیز بی‌دلیل به فکر چنین سمت‌هایی برای ناطق‌ نوری نباشند.»  وی اما در پایان خاطرنشان کرد: «با تمام این احوال هر زمان که ناطق نوری خودش خواستار معاونت اولی یا وزارت باشد، مطمئنا حسن روحانی به او چک سفید امضا خواهد داد.»
 
رئیس اتاق فکر 
با این اوصاف به نظر می‌آید که اصلاح‌طلبان و دولتی‌ها خود نیز نیک آگاهند که باید نوری را به عنوان رئیس اتاق فکر خود برگزینند. نوری بی‌گمان می‌تواند وزنه تعادلی در شرایط موجود باشد؛ شرایطی که عده‌ای از اصولگرایان تندرو عزم تخریب دولت را جزم کرده‌اند. او هم می‌تواند تندروهای اصولگرا را نرم کند و هم گام‌های دولت را در چهار سال آینده در مسیر صعب‌العبور مستحکم‌تر.  او بی آن که نیازی به حضور در کابینه روحانی داشته باشد مغز متفکر و رهبر سازمان فکری جریان اعتدال و دولت روحانی است.»